Coprinopsis

Czernidłówka
	; Czernidłak srokaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	kruchaweczkowate
Rodzaj	czernidłówka
	Nazwa systematyczna
	Coprinopsis P. Karst.; Acta Soc. Fauna Flora fenn. 2(no. 1): 27 (1881)
	Typ nomenklatoryczny
	Coprinopsis friesii (Quél.) P. Karst. 1881
	Multimedia w Wikimedia Commons

Coprinopsis P. Karst. (czernidłówka) – rodzaj grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae).

Charakterystyka

Do rodzaju Coprinopsis należy ponad 120 gatunków^[1]. Pewne ich oznaczenie jest trudne i zazwyczaj niemożliwe bez badań mikroskopowych. Tylko niektóre gatunki (np. Coprinopsis atramentaria) są łatwe do odróżnienia^[2].

Gatunki należące do rodzaju Coprinopsis charakteryzują się występowaniem na kapeluszu i trzonie zasnówki^[3].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)^[1].

Badania z zakresu filogenetyki molekularnej wykazały, że rodzaj Coprinus nie był taksonem monofiletycznym i należy go rozbić na rodzaje Coprinus (sensu stricto), Coprinellus, Coprinopsis, Parasola, Narcissea, Tulosesus i inne. Tak więc do rodzaju Coprinopsis należy część gatunków dawniej włączanych do rodzaju Coprinus^[4].

W 2003 roku Władysław Wojewoda zaakceptował dla rodzaju Coprinus polską nazwę czenidłak^[5], po przeniesieniu z niego wielu gatunków do nowo utworzonego rodzaju Coprinopsis ich polskie nazwy stały się niespójne z nowymi nazwami naukowymi. W 2025 r. Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała dla rodzaju Coprinopsis nazwę czernidłówka^[6].

Gatunki występujące w Polsce

Coprinopsis acuminata (Romagn.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[7] – czernidłówka szpiczasta
Coprinopsis annulopora (Enderle) P. Specht & H. Schub. 2013^[3] – czernidłówka pierścieniopora
Coprinopsis argentea (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001
Coprinopsis atramentaria (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka pospolita
Coprinopsis argentea (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3] – czernidłówka srebrzysta
Coprinopsis bellula (Uljé) P. Roux & Eyssart. 2011^[3]
Coprinopsis candidata (Uljé) Gminder & Böhning 2016
Coprinopsis candidolanata (Doveri & Uljé) Keirle, Hemmes & Desjardin 2004^[3]
Coprinopsis cinerea (Schaeff.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001– czernidłówka szarawa
Coprinopsis cinereofloccosa (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis coniophora (Romagn.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis cortinata (J.E. Lange) Gminder 2010^[5] – czernidłówka zasnówkowata
Coprinopsis cothurnata (Godey) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis echinospora (Buller) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis ephemeroides (DC.) G. Moreno – czernidłówka brązowoszara
Coprinopsis episcopalis (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis erythrocephala (Lév.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka różowawa
Coprinopsis extinctoria (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka nadrzewna^[5]
Coprinopsis filiformis (Berk. & Broome) Voto 2019 – czernidłówka nitkowatotrzonowa^[5]
Coprinopsis foetidella (P.D. Orton) A. Ruiz & G. Muñoz 2016^[3]
Coprinopsis friesii Quél. (Quél.) P. Karst. 1881 – czernidłówka łodygowa^[5]
Coprinopsis fusispora L. Nagy, Vágvölgyi & Papp 2013^[3] – czernidłówka wrzecionowatozarodnikowa
Coprinopsis geesterani (Uljé) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis gonophylla (Quél.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis goudensis (Uljé) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis idae (Uljé) La Chiusa & Boffelli 2017^[3]
Coprinopsis iocularis (Uljé) La Chiusa & Boffelli 2017^[3]
Coprinopsis insignis (Peck) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis jonesii (Peck) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis krieglsteineri (Bender) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3] – czernidłówka ciemnooczkowa
Coprinopsis kubickae (Pilát & Svrček) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis laanii (Kits van Wav.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka omączona^[5]
Coprinopsis lagopus (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001– czernidłówka srokata
Coprinopsis macrocephala (Berk.) Redhead, Vilgalys & Moncalv 2001 – czernidłówka wełnistotrzonowa
Coprinopsis marcescibilis (Britzelm.) Örstadius & E. Larss. 2008^[5]
Coprinopsis narcotica (Batsch) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka szarobiała^[5]
Coprinopsis nemoralis (Bender) La Chiusa & Boffelli 2017^[3] – czernidłówka gajowa
Coprinopsis nivea (Pers.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka śnieżnobiała^[5]
Coprinopsis ochraceolanata (Bas) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3] – czernidłówka żółtawa
Coprinopsis pachyderma (Bogart) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis pannucioides (J.E. Lange) Örstadius & E. Larss. 2008^[5]
Coprinopsis phaeospora (P. Karst.) P. Karst. 1881^[3]
Coprinopsis phlyctidospora (Romagn.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis picacea (Bull.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001– czernidłówka pstra
Coprinopsis poliomalla (Romagn.) Doveri, Granito & Lunghini 2005 – czernidłówka oszroniona^[5]
Coprinopsis pseudofriesii (Pilát & Svrček) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis pseudonivea (Bender & Uljé) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis pseudoradiata (Kühner & Joss. ex Watling) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis radiata (Bolton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001 – czernidłówka końska
Coprinopsis romagnesiana (Singer) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis rugosobispora (J. Geesink & Imler ex Walleyn) A. Melzer & Schößler 2016^[3]
Coprinopsis rugosomagnispora Gierczyk, Pietras, Piątek, Gryc, Czerniawski & Rodr.-Flakus 2017^[3]
Coprinopsis saccharomyces (P.D. Orton) P. Roux & Guy García 2006
Coprinopsis scobicola (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis semitalis (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3] – czernidłówka skrzydlatozarodnikowa
Coprinopsis spelaiophila (Bas & Uljé) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis spilospora (Romagn.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis stangliana (Enderle, Bender & Gröger) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3] – czernidłówka wapieniolubna
Coprinopsis stercorea (Fr.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001– czernidłówka łajnowa
Coprinopsis subcylindrosporus (E. Ludw.) U. Täglich 2018^[3]
Coprinopsis tigrinella (Boud.) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis trispora (Kemp & Watling) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis tuberosa (Quél.) Doveri, Granito & Lunghini 2005 – czernidłówka sklerotowa
Coprinopsis urticicola (Berk. & Broome) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]
Coprinopsis xenobia (P.D. Orton) Redhead, Vilgalys & Moncalvo 2001^[3]

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum^[8]. Wykaz gatunków występujących w Polsce według Władysława Wojewody (opisane jako czernidłaki Coprinus)^[5], uzupełniony o nowe badania B. Gierczyka^[3]^[7]. Nazwy polskie według Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów.

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-10] (ang.).
↑ TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 153–155, ISBN 83-85444-65-3 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato [online], Acta Mycologica, 2011, vol. 46 (1): 27–73 [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).
↑ Scott A.S.A. Redhead Scott A.S.A. i inni, Coprinus Pers. and the Disposition of Coprinus Species sensu lato, „Taxon”, 50 (1), 2001, s. 203–241, DOI: 10.2307/1224525, JSTOR: 1224525 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144–156, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).
↑ ^a ^b Grzyby-makroskopijne-Polski w literaturze-mikologicznej – gatunki [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-08] .
↑ Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-10] (ang.).

[griz-2] TillT. R.Lohmeyer TillT., UteU. Kũnkele UteU., Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 153–155, ISBN 83-85444-65-3 .

[gier-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq Rare species of the genus Coprinus Pers. s. lato [online], Acta Mycologica, 2011, vol. 46 (1): 27–73 [dostęp 2020-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-12-13] (ang.).

[red-4] Scott A.S.A. Redhead Scott A.S.A. i inni, Coprinus Pers. and the Disposition of Coprinus Species sensu lato, „Taxon”, 50 (1), 2001, s. 203–241, DOI: 10.2307/1224525, JSTOR: 1224525 (ang.).

[check-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 144–156, ISBN 83-89648-09-1 .

[kom-6] Rekomendacja nr 4 (2025) Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online], Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 28 stycznia 2025 (pol.).

[mac-7] Grzyby-makroskopijne-Polski w literaturze-mikologicznej – gatunki [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-08] .

[if2-8] Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]