Emil Cooper
 Portret Emila Coopera autorstwa Aleksandra Gołowina, 1919 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód | |
Emil Cooper, ros. Эмиль Альбертович Купер Emil Albertowicz Kuper[1] (ur. 1 grudnia?/13 grudnia 1877 w Chersoniu, zm. 16 listopada 1960 w Nowym Jorku[1][2]) – rosyjski dyrygent pochodzenia angielskiego.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Ukończył konserwatorium w Odessie, następnie w latach 1891–1893 uczył się w Wiedniu u Josefa Hellmesbergera Sr., Roberta Fuchsa i Arthura Nikischa[1][3]. Uzupełniające studia muzyczne odbył w Moskwie u Siergieja Taniejewa[1][3]. Początkowo występował jako skrzypek, później działał jako dyrygent w Kijowie, Odessie, Charkowie i Rostowie nad Donem[1]. W 1909 roku poprowadził w Moskwie prapremierowe wykonanie Złotego kogucika Nikołaja Rimskiego-Korsakowa[1][2][3][4]. W latach 1909–1914 dyrygował zespołem Ballets Russes Siergieja Diagilewa w Paryżu i Londynie[1][3]. Z zespołem tym wykonał m.in. Borysa Godunowa Modesta Musorgskiego z Fiodorem Szalapinem w roli głównej[2][4] oraz Chowańszczyznę w wersji uzupełnionej przez Igora Strawinskiego i Maurice’a Ravela[2]. W 1914 roku dyrygował w Paryżu prawykonaniem Słowika Igora Strawinskiego[1]. W latach 1910–1919 był dyrygentem moskiewskiego Teatru Bolszoj[1]. Poprowadził rosyjskie premiery Pietruszki Igora Strawinskiego (1915)[2] oraz Pierścienia Nibelunga[2][4] i Śpiewaków norymberskich Richarda Wagnera[4]. W 1920 roku został dyrygentem Teatru Opery i Baletu w Piotrogrodzie[2].
W 1922 roku wyemigrował z Rosji[2][4]. W następnych latach dyrygował w Rydze (1924–1926) i Paryżu (1926–1928)[1]. Od 1929 do 1932 roku był dyrygentem Civic Opera w Chicago[1][3]. W latach 1932–1939 ponownie przebywał w Paryżu, a od 1939 do 1944 roku w Chicago[1][3]. Od 1944 do 1950 roku był dyrygentem Metropolitan Opera w Nowym Jorku[1][2][3], gdzie poprowadził nowojorską premierę Petera Grimesa Benjamina Brittena (1948)[4]. Od 1950 roku prowadził Opera Guild w Montrealu[1][3][4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 2. Część biograficzna cd. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1984, s. 239. ISBN 83-224-0223-6.
- ↑ a b c d e f g h i Daniel Jaffé: Historical Dictionary of Russian Music. Lanham: Rowman & Littlefield, 2022, s. 111–112. ISBN 978-1-5381-3008-7.
- ↑ a b c d e f g h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 2 Conf–Gysi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 720. ISBN 0-02-865527-3.
- ↑ a b c d e f g The Oxford Dictionary of Music. Oxford: Oxford University Press, 2013, s. 184. ISBN 978-0-19-957854-2.