Iga Cembrzyńska

Iga Cembrzyńska
Ilustracja
I. Cembrzyńska jako Anna w spektaklu "Dla miłego grosza"; Teatr Powszechny w Warszawie (1963)
Prawdziwe imię i nazwisko

Maria Elżbieta Cembrzyńska

Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1939
Radom

Zawód

aktorka, producentka filmowa, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka

Współmałżonek

Andrzej Kasia
Andrzej Kondratiuk

Lata aktywności

od 1962

Odznaczenia
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Iga Cembrzyńska, właśc. Maria Elżbieta Cembrzyńska (ur. 2 lipca 1939 w Radomiu) – polska aktorka, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka i producentka filmowa, właścicielka firmy producenckiej Iga-Film[1]. Śpiewa sopranem koloraturowym[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Córka Ireny Sołtyk i Wacława Cembrzyńskiego[3]. Jej ojcem chrzestnym został Stefan Sołtyk, wuj matki[4]. Ma młodszego o siedem lat brata, Zbigniewa[5]. Urodziła się w Radomiu, ale pierwsze lata życia, przypadające na okres II wojny światowej, spędziła w Brześcach i Rogowie[6]. Po wojnie powróciła z rodziną do Radomia, gdzie mieszkała w kamienicy przy ul. Trawnej[7].

Jako dziecko rozpoczęła naukę gry na fortepianie, wkrótce została zapisana do szkoły muzycznej[7]. Uczyła się w liceum w klasie o profilu przyrodniczo-geograficznym, naukę muzyczną kontynuowała w szkole muzycznej w Katowicach, po czym wkrótce wróciła do Radomia[8]. Przez jeden semestr studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[9].

W 1962 ukończyła studia na PWST w Warszawie[10]. Dykcję doskonaliła w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie[11]. W czasie studiów przyjęła imię Iga, które nawiązuje do Igi Mayr, jej aktorskiej inspiracji[12]. Po swoim pierwszym występie w klubie studenckim „Medyk” przyjęła propozycję współpracy z orkiestrą jazzową Eskulap – chcąc uniknąć konsekwencji ze strony rektora PWST, Jana Kreczmara, który zakazywał studentom pracy zawodowej, śpiewała pod pseudonimem Maria Skalska[13]. Będąc na czwartym roku studiów, na zaproszenie Ludwika Sempolińskiego wystąpiła w programie Profesor i jego uczniowie, w którym zaśpiewała utwór „Peruwianka”[14]. Po udziale w programie otrzymała propozycję nagrań radiowych oraz zagrania Lukrecji w przedstawieniu telewizyjnym Spazmy modne[14]. Występowała też w spektaklach dyplomowych: Czuła struna, Przy drzwiach zamkniętych i Ksiądz Marek[14].

Po studiach debiutowała w Teatrze Telewizji oraz została zaangażowana do Teatru Powszechnego w Warszawie, za kadencji Adama Hanuszkiewicza zagrała m.in. Annę w spektaklu Dla miłego grosza[15], Zosię w Weselu i Ałłę w Kolumbach[16].

W 1964 debiutowała na ekranie rolą księżniczki Eminy w Rękopisie znalezionym w Saragossie Wojciecha Hasa[17], a także odebrała trzecią nagrodę w kategorii „Piosenka kabaretowo-rozrywkowa” za wykonanie utworu „Intymny świat” na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1965 otrzymała z Bohdanem Łazuką drugą nagrodę za wykonanie piosenki „W siną dal” na 3. KFPP w Opolu, a także zagrała żonę Kowalskiego, głównego bohatera filmu Tadeusza Konwickiego Salto oraz przez dwa miesiące występowała – na zaproszenie Bruno Coquatrixa – w paryskiej Olympii[18]. Po zakończeniu kontraktu otrzymała propozycję przedłużenia umowy i zagrania kolejnych koncertów, jednak odmówiła[19]. W 1966 wystąpiła w programie Divertimento op. 3 Szelesty jesienne Jeremiego Przybory oraz zaczęła występować w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 1966–1977 była laureatką Srebrnej Maski w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszą aktorkę. W 1967 zagrała Lorę Neuman, główną bohaterkę filmu Jerzego Zarzyckiego Komedia z pomyłek (1968), także została aktorką Teatru Ateneum, w którym debiutowała rolą Mariki w spektaklu Leona Kruczkowskiego Niemcy w reżyserii Janusza Warmińskiego, a w 1968 zagrała Kobietę w musicalu Agnieszki Osieckiej Apetyt na czereśnie w reż. Zdzisława Tobiasza[20].

W 1970 odmieniła swój wizerunek, który po raz pierwszy zaprezentowała w filmie Andrzeja Kondratiuka Hydrozagadka (1970)[21], do którego nakręciła również czołówkę[22]. Na przestrzeni kolejnych lat zagrała w kilku innych, reżyserowanych przez Kondratiuka filmach, m.in. Skorpion, Panna i Łucznik, Jak to się robi czy Pełnia. W 1972 zadebiutowała z recitalem Cztery dialogi z sumieniem według tekstów Mariny Cwietajewej, za który odebrała nagrodę specjalną na Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu[23].

Iga Cembrzyńska (2016)

W 1979 otrzymała Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”[24]. W 1980 odeszła z Teatru Ateneum[25]. Za rolę Baby w Gwiezdnym pyle (1982) Andrzeja Kondratiuka otrzymała statuetkę Złotego Ekranu od czytelników magazynu „Ekran[26].

W 1989 wydała album pt. Szkoła tańców salonowych, a w 1999 – płytę pt. Mój intymny świat – Koncert w Trójce.

W latach 90. prowadziła zajęcia wokalne w PWSFTviT w Łodzi, a w 1997 wystąpiła z byłymi uczniami z recitalem Iga Cembrzyńska i jej uczniowie w Teatrze Syrena w Warszawie[27].

W 2000 zadebiutowała jako reżyserka, tworząc film dokumentalny Pamiętnik filmowy Igi C.[28]. W kolejnych latach premierę miały jeszcze jej dwa filmy, oba poświęcone kobietom w sporcie: w 2002 ukazał się dokument 48 godzin z życia kobiety o kick-bokserce Agnieszce Rylik, a w 2003 – Ikar w spódnicy o Małgorzacie Margańskiej, mistrzyni świata w szybownictwie akrobatycznym. W 2006 grała w spektaklu Klimakterium... i już w Teatrze Rampa[29].

15 marca 2016 ukazała się książka „Mój intymny świat”, wywiad-rzeka z Igą Cembrzyńską, przeprowadzony przez Magdalenę Adaszewską[30].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 60. poślubiła filozofa Andrzeja Kasię, z którym rozwiodła się po 10 latach małżeństwa[31][32]. W 1971 związała się z reżyserem Andrzejem Kondratiukiem[33], za którego wyszła na początku lat 80. i z którym była do jego śmierci w 2016. Zamieszkali we wsi Gzowo[34]. Jest bezdzietna[35].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Rola Uwagi
1964 Rękopis znaleziony w Saragossie Emina, księżniczka mauretańska film poetycki, reżyseria: Wojciech Jerzy Has
1965 Salto żona Kowalskiego film psychologiczny, reżyseria: Tadeusz Konwicki
Podziemny front Wanda (odcinek: 3) serial telewizyjny, reżyseria: Hubert Drapella, Seweryn Nowicki
1966 Ściana Czarownic piosenkarka Ewa Zarębska film obyczajowy, reżyseria: Paweł Komorowski
1967 Jowita prostytutka „Lola Fiat 1100” film psychologiczny, reżyseria: Janusz Morgenstern
Stawka większa niż życie Benita von Henning serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Konic
Komedia z pomyłek Lora Neuman western, reżyseria: Jerzy Zarzycki
1968 Otello z M-2 Monika Chrupkowa film komediowy, reżyseria: Julian Dziedzina
1969 Piąta rano matka Janka film muzyczny, reżyseria: Hanna Bielińska
1970 Hydrozagadka 2 role: prezenterka czołówki/kelnerka film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1971 Motodrama specjalna wysłanniczka bardzo dalekiego i bardzo bogatego koncernu „Kiwasake” film komediowy, reżyseria: Andrzej Konic
1972 Skorpion, Panna i Łucznik Magda film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Dziewczyny do wzięcia ona sama film obyczajowy, reżyseria: Janusz Kondratiuk
1973 Jak to się robi 2 role: pielęgniarka/piosenkarka-Mulatka w wizji filmu film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1976 Smuga cienia kontrabasistka w żeńskiej orkiestrze film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Wajda
1978 Pełnia żona Wojtka film dramatyczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1979 Słodkie oczy Marta Kowalowa film komediowy, reżyseria: Juliusz Janicki
1980 Levins Muhle frau Palm film historyczny, reżyseria: Horst Seemann
1981 Yokohama żona pisarza film dramatyczny, reżyseria: Paweł Kuczyński
1982 Hotel Polanów i jego goście baronowa Antoinette Ziemlińska serial telewizyjny, reżyseria: Horst Seemann
Gwiezdny pył Stara film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Klakier pani Miodek, kasjerka w teatrze film dramatyczny, reżyseria: Janusz Kondratiuk
1983 Krzyk matka Marianny film psychologiczny, reżyseria: Barbara Sass
Widziadło Kseńka (głos) horror, reżyseria: Marek Nowicki
1984 Engagement Krycha film psychologiczny, reżyseria: Filip Bajon
1985 Cztery pory roku Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Siekierezada pijana kobieta na zabawie film psychologiczny, reżyseria: Witold Leszczyński
Dziewczęta z Nowolipek Raczyńska, matka Amelki film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass
Rajska jabłoń Raczyńska, matka Amelki film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass
1986 Big Bang Baśka film sf, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1987 Porwanie w Tiutiurlistanie Drumla (głos) film animowany, reżyseria: Zdzisław Kudła
1988 Crimen Wiktoria Powidajowa (odcinki: 2-6) serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Satanowski, Laco Adamik
1989 Powroty Eleonora film psychologiczna, reżyseria: Andrzej Mol
1990 Mleczna droga wiedźma film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1991 Ene... due... like... fake... ciocia Tamara film baśniowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1992 Pay off pacjentka film dramatyczny, reżyseria: George Tirl
1993 Panna z mokrą głową ciocia Amelia film młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas
1994 Panna z mokrą głową ciocia Amelia serial młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas
1995 Wrzeciono czasu Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1997 Słoneczny zegar Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2001 Córa marnotrawna 2 role: Aneta/duch babci Anety i Helutki film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2003 Szycie na gorąco Bożena Stolarczyk serial telewizyjny, reżyseria: Feridun Erol
2004 Bar pod młynkiem gość film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2005 Na dobre i na złe Natasza Kłoniecka (odcinek: 242) serial telewizyjny, reżyseria: Radosław Piwowarski

Piosenki

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 223.
  2. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 5.
  3. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 19.
  4. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 21.
  5. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 28.
  6. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 30, 39.
  7. a b Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 40
  8. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 47, 50, 52.
  9. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 61, 64.
  10. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 68.
  11. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 73.
  12. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 76.
  13. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 83.
  14. a b c Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85.
  15. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 95.
  16. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85, 95, 101.
  17. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 101.
  18. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114, 119.
  19. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114.
  20. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 126, 132.
  21. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 199.
  22. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 200.
  23. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 256–257.
  24. Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  25. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 132.
  26. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 216.
  27. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 260.
  28. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 265.
  29. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 268.
  30. Iga Cembrzyńska: Mój intymny świat. [dostęp 2016-06-22].
  31. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 86, 144.
  32. Agencja Informacyjna, Andrzej Kasia – przenikanie śmierci – Agencja Informacyjna | Kultura [online] [dostęp 2022-07-29] (pol.).
  33. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 156.
  34. Katarzyna Jurkowska, Katarzyna Kościelak: Kobiety przełomu. Znak Horyzont, 2020, s. 318. ISBN 978-83-240-7789-2.
  35. Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 194.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Iga Cembrzyńska, Magdalena Adaszewska: Mój intymny świat. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-265-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]