Iga Cembrzyńska

Iga Cembrzyńska
Ilustracja
I. Cembrzyńska jako Anna w spektaklu "Dla miłego grosza"; Teatr Powszechny w Warszawie (1963)
Prawdziwe imię i nazwisko

Maria Elżbieta Cembrzyńska

Data i miejsce urodzenia

2 lipca 1939
Radom

Zawód

aktorka, producentka filmowa, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka

Współmałżonek

Andrzej Kasia
Andrzej Kondratiuk

Lata aktywności

od 1962

Odznaczenia
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Iga Cembrzyńska, właśc. Maria Elżbieta Cembrzyńska (ur. 2 lipca 1939 w Radomiu) – polska aktorka, scenarzystka, reżyserka, piosenkarka, kompozytorka i producentka filmowa, właścicielka firmy producenckiej Iga-Film[1]. Śpiewa sopranem koloraturowym[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Córka Ireny Sołtyk i Wacława Cembrzyńskiego[3]. Jej ojcem chrzestnym został Stefan Sołtyk, wuj matki[4]. Ma młodszego o siedem lat brata, Zbigniewa[5]. Urodziła się w Radomiu, ale pierwsze lata życia, przypadające na okres II wojny światowej, spędziła w Brześcach i Rogowie[6]. Po wojnie powróciła z rodziną do Radomia, gdzie mieszkała w kamienicy przy ul. Trawnej[7].

Jako dziecko rozpoczęła naukę gry na fortepianie, wkrótce została zapisana do szkoły muzycznej[7]. Uczyła się w liceum w klasie o profilu przyrodniczo-geograficznym, naukę muzyczną kontynuowała w szkole muzycznej w Katowicach, po czym wkrótce wróciła do Radomia[8]. Przez jeden semestr studiowała na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[9].

W 1962 ukończyła studia na PWST w Warszawie[10]. Dykcję doskonaliła w Instytucie Głuchoniemych w Warszawie[11]. W czasie studiów przyjęła imię Iga, które nawiązuje do Igi Mayr, jej aktorskiej inspiracji[12]. Po swoim pierwszym występie w klubie studenckim „Medyk” przyjęła propozycję współpracy z orkiestrą jazzową Eskulap – chcąc uniknąć konsekwencji ze strony rektora PWST, Jana Kreczmara, który zakazywał studentom pracy zawodowej, śpiewała pod pseudonimem Maria Skalska[13]. Będąc na czwartym roku studiów, na zaproszenie Ludwika Sempolińskiego wystąpiła w programie Profesor i jego uczniowie, w którym zaśpiewała utwór „Peruwianka”[14]. Po udziale w programie otrzymała propozycję nagrań radiowych oraz zagrania Lukrecji w przedstawieniu telewizyjnym Spazmy modne[14]. Występowała też w spektaklach dyplomowych: Czuła struna, Przy drzwiach zamkniętych i Ksiądz Marek[14].

Po studiach debiutowała w Teatrze Telewizji oraz została zaangażowana do Teatru Powszechnego w Warszawie, za kadencji Adama Hanuszkiewicza zagrała m.in. Annę w spektaklu Dla miłego grosza[15], Zosię w Weselu i Ałłę w Kolumbach[16].

W 1964 debiutowała na ekranie rolą księżniczki Eminy w Rękopisie znalezionym w Saragossie Wojciecha Hasa[17], a także odebrała trzecią nagrodę w kategorii „Piosenka kabaretowo-rozrywkowa” za wykonanie utworu „Intymny świat” na 2. Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu. W 1965 otrzymała z Bohdanem Łazuką drugą nagrodę za wykonanie piosenki „W siną dal” na 3. KFPP w Opolu, a także zagrała żonę Kowalskiego, głównego bohatera filmu Tadeusza Konwickiego Salto oraz przez dwa miesiące występowała – na zaproszenie Bruno Coquatrixa – w paryskiej Olympii[18]. Po zakończeniu kontraktu otrzymała propozycję przedłużenia umowy i zagrania kolejnych koncertów, jednak odmówiła[19]. W 1966 wystąpiła w programie Divertimento op. 3 Szelesty jesienne Jeremiego Przybory oraz zaczęła występować w Teatrze Komedia w Warszawie. W latach 1966–1977 była laureatką Srebrnej Maski w plebiscycie „Expressu Wieczornego” na najpopularniejszą aktorkę. W 1967 zagrała Lorę Neuman, główną bohaterkę filmu Jerzego Zarzyckiego Komedia z pomyłek (1968), także została aktorką Teatru Ateneum, w którym debiutowała rolą Mariki w spektaklu Leona Kruczkowskiego Niemcy w reżyserii Janusza Warmińskiego, a w 1968 zagrała Kobietę w musicalu Agnieszki Osieckiej Apetyt na czereśnie w reż. Zdzisława Tobiasza[20].

W 1970 odmieniła swój wizerunek, który po raz pierwszy zaprezentowała w filmie Andrzeja Kondratiuka Hydrozagadka (1970)[21], do którego nakręciła również czołówkę[22]. Na przestrzeni kolejnych lat zagrała w kilku innych, reżyserowanych przez Kondratiuka filmach, m.in. Skorpion, Panna i Łucznik, Jak to się robi czy Pełnia. W 1972 zadebiutowała z recitalem Cztery dialogi z sumieniem według tekstów Mariny Cwietajewej, za który odebrała nagrodę specjalną na Spotkaniach Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu[23].

Iga Cembrzyńska (2016)

W 1979 otrzymała Odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”[24]. W 1980 odeszła z Teatru Ateneum[25]. Za rolę Baby w Gwiezdnym pyle (1982) Andrzeja Kondratiuka otrzymała statuetkę Złotego Ekranu od czytelników magazynu „Ekran”[26].

W 1989 wydała album pt. Szkoła tańców salonowych, a w 1999 – płytę pt. Mój intymny świat – Koncert w Trójce.

W latach 90. prowadziła zajęcia wokalne w PWSFTviT w Łodzi, a w 1997 wystąpiła z byłymi uczniami z recitalem Iga Cembrzyńska i jej uczniowie w Teatrze Syrena w Warszawie[27].

W 2000 zadebiutowała jako reżyserka, tworząc film dokumentalny Pamiętnik filmowy Igi C.[28]. W kolejnych latach premierę miały jeszcze jej dwa filmy, oba poświęcone kobietom w sporcie: w 2002 ukazał się dokument 48 godzin z życia kobiety o kick-bokserce Agnieszce Rylik, a w 2003 – Ikar w spódnicy o Małgorzacie Margańskiej, mistrzyni świata w szybownictwie akrobatycznym. W 2006 grała w spektaklu Klimakterium... i już w Teatrze Rampa[29].

15 marca 2016 ukazała się książka „Mój intymny świat”, wywiad-rzeka z Igą Cembrzyńską, przeprowadzony przez Magdalenę Adaszewską[30].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W latach 60. poślubiła filozofa Andrzeja Kasię, z którym rozwiodła się po 10 latach małżeństwa[31][32]. W 1971 związała się z reżyserem Andrzejem Kondratiukiem[33], za którego wyszła na początku lat 80. i z którym była do jego śmierci w 2016. Zamieszkali we wsi Gzowo[34]. Jest bezdzietna[35].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł Rola Uwagi
1964 Rękopis znaleziony w Saragossie Emina, księżniczka mauretańska film poetycki, reżyseria: Wojciech Jerzy Has
1965 Salto żona Kowalskiego film psychologiczny, reżyseria: Tadeusz Konwicki
Podziemny front Wanda (odcinek: 3) serial telewizyjny, reżyseria: Hubert Drapella, Seweryn Nowicki
1966 Ściana Czarownic piosenkarka Ewa Zarębska film obyczajowy, reżyseria: Paweł Komorowski
1967 Jowita prostytutka „Lola Fiat 1100” film psychologiczny, reżyseria: Janusz Morgenstern
Stawka większa niż życie Benita von Henning serial telewizyjny, reżyseria: Andrzej Konic
Komedia z pomyłek Lora Neuman western, reżyseria: Jerzy Zarzycki
1968 Otello z M-2 Monika Chrupkowa film komediowy, reżyseria: Julian Dziedzina
1969 Piąta rano matka Janka film muzyczny, reżyseria: Hanna Bielińska
1970 Hydrozagadka 2 role: prezenterka czołówki/kelnerka film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1971 Motodrama specjalna wysłanniczka bardzo dalekiego i bardzo bogatego koncernu „Kiwasake” film komediowy, reżyseria: Andrzej Konic
1972 Skorpion, Panna i Łucznik Magda film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Dziewczyny do wzięcia ona sama film obyczajowy, reżyseria: Janusz Kondratiuk
1973 Jak to się robi 2 role: pielęgniarka/piosenkarka-Mulatka w wizji filmu film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1976 Smuga cienia kontrabasistka w żeńskiej orkiestrze film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Wajda
1978 Pełnia żona Wojtka film dramatyczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1979 Słodkie oczy Marta Kowalowa film komediowy, reżyseria: Juliusz Janicki
1980 Levins Muhle frau Palm film historyczny, reżyseria: Horst Seemann
1981 Yokohama żona pisarza film dramatyczny, reżyseria: Paweł Kuczyński
1982 Hotel Polanów i jego goście baronowa Antoinette Ziemlińska serial telewizyjny, reżyseria: Horst Seemann
Gwiezdny pył Stara film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Klakier pani Miodek, kasjerka w teatrze film dramatyczny, reżyseria: Janusz Kondratiuk
1983 Krzyk matka Marianny film psychologiczny, reżyseria: Barbara Sass
Widziadło Kseńka (głos) horror, reżyseria: Marek Nowicki
1984 Engagement Krycha film psychologiczny, reżyseria: Filip Bajon
1985 Cztery pory roku Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
Siekierezada pijana kobieta na zabawie film psychologiczny, reżyseria: Witold Leszczyński
Dziewczęta z Nowolipek Raczyńska, matka Amelki film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass
Rajska jabłoń Raczyńska, matka Amelki film obyczajowy, reżyseria: Barbara Sass
1986 Big Bang Baśka film sf, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1987 Porwanie w Tiutiurlistanie Drumla (głos) film animowany, reżyseria: Zdzisław Kudła
1988 Crimen Wiktoria Powidajowa (odcinki: 2-6) serial telewizyjny, reżyseria: Jerzy Satanowski, Laco Adamik
1989 Powroty Eleonora film psychologiczna, reżyseria: Andrzej Mol
1990 Mleczna droga wiedźma film psychologiczny, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1991 Ene... due... like... fake... ciocia Tamara film baśniowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1992 Pay off pacjentka film dramatyczny, reżyseria: George Tirl
1993 Panna z mokrą głową ciocia Amelia film młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas
1994 Panna z mokrą głową ciocia Amelia serial młodzieżowy, reżyseria: Kazimierz Tarnas
1995 Wrzeciono czasu Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
1997 Słoneczny zegar Marynia film obyczajowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2001 Córa marnotrawna 2 role: Aneta/duch babci Anety i Helutki film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2003 Szycie na gorąco Bożena Stolarczyk serial telewizyjny, reżyseria: Feridun Erol
2004 Bar pod młynkiem gość film komediowy, reżyseria: Andrzej Kondratiuk
2005 Na dobre i na złe Natasza Kłoniecka (odcinek: 242) serial telewizyjny, reżyseria: Radosław Piwowarski

Piosenki

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 223.
  2. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 5.
  3. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 19.
  4. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 21.
  5. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 28.
  6. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 30, 39.
  7. ↑ a b Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 40
  8. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 47, 50, 52.
  9. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 61, 64.
  10. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 68.
  11. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 73.
  12. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 76.
  13. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 83.
  14. ↑ a b c Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85.
  15. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 95.
  16. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 84–85, 95, 101.
  17. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 101.
  18. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114, 119.
  19. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 114.
  20. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 126, 132.
  21. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 199.
  22. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 200.
  23. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 256–257.
  24. ↑ Spotkanie twórców i artystów polskiej estrady. „Nowiny”. 146, s. 2, 2 lipca 1979. 
  25. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 132.
  26. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 216.
  27. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 260.
  28. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 265.
  29. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 268.
  30. ↑ Iga Cembrzyńska: Mój intymny świat. [dostęp 2016-06-22].
  31. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 86, 144.
  32. ↑ Agencja Informacyjna, Andrzej Kasia – przenikanie śmierci – Agencja Informacyjna | Kultura [online] [dostęp 2022-07-29] (pol.).
  33. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 156.
  34. ↑ Katarzyna Jurkowska, Katarzyna Kościelak: Kobiety przełomu. Znak Horyzont, 2020, s. 318. ISBN 978-83-240-7789-2.
  35. ↑ Cembrzyńska i Adaszewska 2016 ↓, s. 194.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Iga Cembrzyńska, Magdalena Adaszewska: Mój intymny świat. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2016. ISBN 978-83-8069-265-7.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]