Ludwik Henryk Bojanus

Ludwik Henryk Bojanus
Data i miejsce urodzenia	16 lipca 1776 ; Bouxwiller
Data i miejsce śmierci	2 kwietnia 1827 ; Darmstadt
	Profesor nauk medycznych
	Specjalność: weterynaria
Alma Mater	Uniwersytet w Jenie
Doktorat	1797
Profesura	13 marca 1804
Uczelnia	Uniwersytet Wileński
Okres zatrudn.	1806-1824
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ludwik Henryk Bojanus (ur. 16 lipca 1776 w Bouxwiller, zm. 2 kwietnia 1827 w Darmstadt) – biolog i lekarz niemieckiego pochodzenia^[1].

W nomenklaturze zoologicznej stosuje się skrót Bojanus przy oznaczeniu taksonu opisanego przez L. H. Bojanusa, np. Bos primigenius Bojanus, 1827.

Życiorys

Ojciec był urzędnikiem w zarządzie lasów książęcych. Ukończył studia na Wydziale Medycznym Uniwersytetu w Jenie uzyskując w 1797, w 21 roku życia, doktorat medycyny i chirurgii. Studiował w Wiedniu w 1803 zawiera tam związek małżeński z Wilhelminą Roose (zm. 1826), córką pastora kopenhaskiego. Bojanus dowiedział się z gazet o wakującej katedrze weterynarii w Wilnie i zgłosił się do konkursu. 13 marca 1804 roku Rada Uniwersytetu Wileńskiego obrała go profesorem. Od 20 maja 1806 podjął pracę na Uniwersytecie i zapoczątkował rozwój nowoczesnej weterynarii w Polsce. W 1823 roku założył pierwszą polską szkołę weterynarii tzw. Instytut Praktycznej Weterynarii przy Uniwersytecie Wileńskim. Napisał wiele odkrywczych prac z anatomii opisowej i porównawczej. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia i chorobę płuc uzyskał urlop zdrowotny, wyjechał 24 września 1824 roku z Wilna do Darmstadt. W czerwcu 1826 Rada Uniwersytetu przedłużyła mu urlop na czas nieograniczony, lecz stan zdrowia nie uległ już poprawie.^[2]

Bojanus prowadził wykłady z anatomii zwierząt domowych oraz weterynarii po łacinie. Jest autorem pracy De uro nostrate eiusque sceleto commentatio (O różnicach między żubrem i turem) z 1825 roku, w której na podstawie drobiazgowej analizy szkieletów obu zwierząt udowodnił, że są to dwa odrębne gatunki. Jedną z najbardziej znanych jego prac jest rozprawa o anatomii żółwia błotnego pod tytułem Anatome Testudinis Europaeae^[3].

Opisał on parzysty narząd wydalniczy występujący u małży, częściowo pełniący funkcję nerki. Na cześć odkrywcy nazwany został narządem Bojanusa.

Uczniami Bojanusa byli Adam Ferdynand Adamowicz^[4] oraz Karol Gustaw Muyschel-Mujszel(inne języki) (1800–1843)^[5]^[6], pionierzy polskiej weterynarii.

Upamiętnienie

Na jego cześć nazwano gatunek triasowego gada Lisowicia bojani^[7].

Przypisy

↑ Bojanus Ludwik Henryk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-25] .
↑ Zygmunt Fedorowicz Ludwik Henryk Bojanus wyd. PAN Wrocław 1958
↑ Ludwig HeinrichL.H. Bojanus Ludwig HeinrichL.H., Anatome Testudinis Europaeae, Vilnae: Impensis auctoris, typis Josephi Zawadzki, 1819 [dostęp 2024-06-25] (łac.).
↑ Adamowicz, A. F. „O życiu i pismach Ludwika Bojanusa”, w Tygodnik peterburski, Vol. 6, Nr.80 (15./27.10.1835), s. 462–464; Nr.81 (18./30.10.1835), s. 469–470; Nr.82 (22.10./3.11.1835), s. 477–478; Nr.83 (25.10./6.11.1835), s. 483–484. Digitalisat BUW.
↑ Muyschel, C.O.D. (1829) Dissertatio inauguralis medica veterinaria: Synonymiam myologicam equini generis exhibens, quam ad gradum Doctoris Medicinae obtinendum publico judicio submittit Car. Just. Dav. Muyschel Livonus Med. mag. Vilnae [Wilno], druk Dworcowa. 71 str.
↑ Bibliografia polska Estreicherów, t. 3, s. 183.
↑ TomaszT. Sulej TomaszT., GrzegorzG. Niedźwiedzki GrzegorzG., An elephant-sized Late Triassic synapsid with erect limbs, „Science”, 363 (6422), 2019, s. 78–80, DOI: 10.1126/science.aal4853, ISSN 0036-8075 [dostęp 2024-06-25] (ang.).

Bibliografia

Encyklopedia PWN, Tom 1, Warszawa 1991, s. 251.
https://web.archive.org/web/20110901072213/http://www.bu.umk.pl/bojanus.html
https://web.archive.org/web/20100130092635/http://portalwiedzy.onet.pl/15595,,,,bojanus_ludwik_henryk,haslo.html
http://www.cahiers-lituaniens.org/bojanus/index.htm

Literatura dodatkowa

Jan Rostafiński: Bojanus Ludwik. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 240–241. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0.

Linki zewnętrzne

Dzieła Ludwika Henryka Bojanusa w bibliotece Polona

[1] Bojanus Ludwik Henryk, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-11-25] .

[2] Zygmunt Fedorowicz Ludwik Henryk Bojanus wyd. PAN Wrocław 1958

[3] Ludwig HeinrichL.H. Bojanus Ludwig HeinrichL.H., Anatome Testudinis Europaeae, Vilnae: Impensis auctoris, typis Josephi Zawadzki, 1819 [dostęp 2024-06-25] (łac.).

[4] Adamowicz, A. F. „O życiu i pismach Ludwika Bojanusa”, w Tygodnik peterburski, Vol. 6, Nr.80 (15./27.10.1835), s. 462–464; Nr.81 (18./30.10.1835), s. 469–470; Nr.82 (22.10./3.11.1835), s. 477–478; Nr.83 (25.10./6.11.1835), s. 483–484. Digitalisat BUW.

[5] Muyschel, C.O.D. (1829) Dissertatio inauguralis medica veterinaria: Synonymiam myologicam equini generis exhibens, quam ad gradum Doctoris Medicinae obtinendum publico judicio submittit Car. Just. Dav. Muyschel Livonus Med. mag. Vilnae [Wilno], druk Dworcowa. 71 str.

[6] Bibliografia polska Estreicherów, t. 3, s. 183.

[7] TomaszT. Sulej TomaszT., GrzegorzG. Niedźwiedzki GrzegorzG., An elephant-sized Late Triassic synapsid with erect limbs, „Science”, 363 (6422), 2019, s. 78–80, DOI: 10.1126/science.aal4853, ISSN 0036-8075 [dostęp 2024-06-25] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]