Poldowski

Poldowski
Régine Wieniawski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

16 maja 1879
Ixelles

Data i miejsce śmierci

28 stycznia 1932
Londyn

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytorka
pianistka

Powiązania

Henryk Wieniawski

Poldowski – pseudonim brytyjskiej kompozytorki i pianistki Régine Wieniawski[1] (ur. 16 maja 1879, zm. 28 stycznia 1932 w Londynie), córki polskiego skrzypka i kompozytora Henryka Wieniawskiego. Niektóre z jej wczesnych prac zostały opublikowane pod nazwiskiem Irène Wieniawska. Żona sir Aubreya Deana Paula, 5 baroneta (1869-1961). Jej nazwisko pojawia się w wielu formach:

  • Régine Wieniawski
  • Irène Wieniawska
  • Irene Regina Wieniawski or Wieniawska
  • Lady Dean Paul
  • Lady Irene Dean Paul
  • Lady Irene Poldowski Paul
  • (Madame) Poldowski, Poldowsky or Poldowska.

Biografia

[edytuj | edytuj kod]

Rodzina

[edytuj | edytuj kod]

Régine Wieniawski urodziła się 16 maja 1879 roku w mieście Ixelles w Brukseli, gdzie jej ojciec, polski skrzypek i kompozytor, Henryk Wieniawski, osiadł podczas pracy w konserwatorium w Brukseli. Jej matka, Angielka, Isabelle Bessie-Hampton[2], była siostrzenicą irlandzkiego pianisty i kompozytora George’a A. Osborne’a (uczył się pod kierunkiem Johanna Petera Pixisa, François-Josepha Fétisa i Fryderyka Kalkbrennera; był bliskim przyjacielem Fryderyka Chopina i Berlioza) i członkiem Londyńskiej rodziny powiązanej z Rossinim, Meyerbeerem, Jenny Lind, Michaelem Williamem Balfe i Antonem Rubinsteinem. Otrzymała imię Régine na cześć babki, matki Henryka Wieniawskiego Reginy Wolf, córki warszawskiego lekarza i siostry zamieszkałego w Paryżu pianisty i kompozytora Edwarda Wolffa.

Czasami można się spotkać się z informacją, że Régine urodziła się kilka tygodni po śmierci ojca. Prawdopodobnie błąd ten spowodowały niektóre wczesne źródła, które podają, że urodziła się w maju 1880 roku, a nie w maju 1879 roku (jej ojciec zmarł 31 marca 1880 r. w Moskwie, podczas trasy koncertowej, kiedy Irene miała zaledwie dziesięć miesięcy).

 
 
 
 
Eleonora Oesterreicher
 
Józef Wolff
 
Herszek Mayer Helman
 
Gitla Aronowicz Kielmanowicz
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Edward Wolff
 
Regina Wolff
 
 
Tadeusz Wieniawski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Józef Wieniawski
 
Isabelle Bessie-Hampton
 
 
Henryk Wieniawski
 
Julian Wieniawski
 
Konrad Wieniawski
 
Aleksander Wieniawski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Régine Wieniawski
 
Antoni Wieniawski
 
Maria Pia Ejsmond
 
 
 
 
Adam Tadeusz Wieniawski
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Stanisław Ejsmond
 
Julian Ejsmond
 
 
 
 
 
 


Kariera

[edytuj | edytuj kod]

Informacje na temat jej wykształcenia muzycznego zawierają wiele niewiadomych. Początkowo uczyła się gry na fortepianie u Miss Ellis. Powiedziała swoim biografom, że wstąpiła do konserwatorium brukselskiego w wieku 12 lat, gdzie uczyła się gry na fortepianie u Pierre’a Storcka i kompozycji u François-Auguste’a-Gevaerta. Później kontynuowała naukę w Londynie u Michaela Hambourga i Percy’ego Pitta. Po ślubie pojechała do Paryża, by uczyć się u André Gedalge’a, a po śmierci pierwszego dziecka uczyła się u Vincenta d’Indy’ego w Schola Cantorum de Paris[3][4][5]. Jej nazwisko nie figuruje jednak w żadnych dokumentach konserwatorium brukselskiego.

W 1887 roku, w wieku ośmiu lat, została przedstawiona i zaprzyjaźniła się z Nellie Melbą, a następnie zadebiutował w La Monnaie. W 1893 roku, w wieku 14 lat, publicznie wykonała kilka swoich własnych utworów. Była sąsiadką Octave Mausa, jej pieśni Cortège i Cythère były poświęcone Mausowi i jego żonie Madeleine.

W roku 1896 Régine Wieniawski i jej matka przeniosły się do Londynu. Tam opublikowała kilka wczesnych dzieł pod nazwiskiem Irène Wieniawska. w 1901 roku wyszła za mąż za potomka 1. księcia Marlborough, sir Aubreya Edwarda Henry’go Dean Paula[6], 5 baroneta[7] (19 października 1869 – 16 stycznia 1961 roku)[8], którego przestawiła jej Nelly Melba. W ten sposób została Lady Dean Paul i otrzymała obywatelstwo brytyjskie. Nadal publikowała dzieła jako „Irène Wieniawska”. Z mężem miała troje dzieci:

Wczesna śmierć pierworodnego syna załamała Lady Dean Paul i ostatecznie doprowadziła do rozpadu jej małżeństwa. Zainspirowało również powstanie trzech utworów: pieśni Soir, Berceuse d’Armorique i Berceuse pour l’enfant mourant na skrzypce i fortepian (Kołysanki dla umierającego dziecka).

Następnie przyjęła pseudonim Poldowski[15]. W marcu 1911 roku wróciła do Brukseli, by wziąć udział w serii koncertów w „La Libre Esthétique”, którą organizował jej dawny przyjaciel Octave Maus. Charles Van den Borren chwalił jej dzieła jako „szczególne ze względu na rzadko spotykaną oryginalność, świadczące o indywidualnej osobowości”[potrzebny przypis].

Angielski tenor Gervase Elwes zaprezentował jej pieśni do słów Paula Verlaine’a na angielskiej scenie w 1912 roku, w Queen's Hall. Pieśni te były wówczas bardzo modne w Paryżu, a ich prezentacja wywarła ogromne wrażenie na angielskiej publiczności. Elwes był pod wrażeniem jej muzyki już odkąd po raz pierwszy zetknął się z nią prawie 20 lat wcześniej, w 1893 roku w Brukseli. Czuł, że pokazali „wielką oryginalność i jak na wiek kompozytorki, doskonały warsztat”. Elwes spotkał się z Poldowski ponownie w 1903 roku w Brukseli; poświęciła mu wtedy dwa utwory. Koncert prezentujący jej pieśni planowany w USA w 1921 roku odwołano, ponieważ Elwes zginął w wypadku kolejowym w Bostonie.

Wiosną 1912 roku przeprowadziła się do Brukseli, kiedy to królowa Belgii Elżbieta wyraziła pragnienie, by usłyszeć artystkę. Towarzyszyła Émile’owi Chaumontowi podczas premiery swojej Sonaty skrzypcowej d-moll, którą zadedykowała Octave’owi Mausowi. Następnie występowała w Paryżu z bliskim przyjacielem, francuskim pianistą Lazare’em Lévym, z którym poznała się w klasie fortepianu Miss Ellis. W 1923 Lévy zaprezentował po raz pierwszy jej utwór na fortepian solo zatytułowany Caledonian market. W styczniu 1912 r. jej przyjaciel Henry Wood prowadził premierę jej Suite miniature i Nocturnes podczas Koncertów Niedzielnych. W 1913 roku wróciła do Brukseli, żeby po raz ostatni towarzyszyć Jane Bathori-Engels w czterech pieśniach do słów Verlaine’a.

W 1916 Poldowski i jej rodzina przeszli na rzymski katolicyzm.

W 1919 roku, w Queen’s Hall, Henry Wood towarzyszył kompozytorce na premierze jej utworu fortepian i orkiestrę „Pat Malone’s Wake”.

Kompozytorka poważnie zachorowała jesienią 1913 roku. W sierpniu 1919 Poldowski przeniosła się do USA, gdzie opublikowała swoją „operę symfoniczną” Silence mimo poważnych problemów finansowych. Rozwiodła się z mężem w 1921 roku.

W 1922 wróciła do Londynu. Do grona jej stałych gości zaliczali się dramaturg Alfred Sutro, mezzosopranistka Marguerite d'Alvarez, dyrygent Eugène Goossens, syn, klawesynistka Violet Gordon-Woodhouse, skrzypek Paweł Kochański i kompozytor George Gershwin[16].

Zainicjowana przez nią w 1923 roku seria koncertów południowych w Hyde Park Hotel w Londynie, znana jako Międzynarodowe koncerty La Libre Esthétique, przyciągała takich artystów jak Arthur Rubinstein, Jacques Thibaud i London String Quartet. Otworzyła także butik z modą haute couture, który przygotował kilka kreacji dla brytyjskiej rodziny królewskiej. W 1925 podczas tournee po Hiszpanii otrzymała w prezencie diamentową bransoletkę od króla i królowej Hiszpanii.

Zachorowała na poważne zapalenie płuc, jej prawe płuco zostało usunięte, a ona sama zmarła na atak serca.

Muzyka

[edytuj | edytuj kod]

Poldowski była utalentowaną kompozytorką pieśni. Jej styl pokazuje silny wpływ Claude’a Debussy’ego. Opracowała 22 francuskie teksty Paul Verlaine’a, a także teksty angielskie Williama Blake’a, W.B. Yeats, Alfreda, Lorda Tennysona i innych.

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Pieśni do tekstów Paula Verlaine’a

[edytuj | edytuj kod]
  • Trois mélodies sur des poésies de Paul Verlaine
    • 1. Dimanches d’avril
    • 2. Bruxelles
    • 3. En sourdine
  • À Clymène
  • A poor young shepherd
  • Brume
  • Circonspection
  • Colombine
  • Cortège
  • Crépuscule du soir mystique
  • Cythère
  • Dansons la gigue!
  • Effet de neige
  • Fantoches
  • Impression fausse
  • L’attente
  • Le faune
  • L’heure exquise
  • Mandoline
  • Spleen
  • Sur l’herbe
  • Nous deux (Donc, ce sera par un clair jour d’été)

Pieśni do tekstów innych autorów

[edytuj | edytuj kod]
  • Berceuse d’Armorique (Anatole le Braz)
  • Dans une musette (Marie Closset)
  • Down by the Salley Gardens (W. B. Yeats)
  • La passante (do własnego tekstu)
  • Nocturne (des cantilènes) (Jean Moréas)
  • Pannyre aux talons d’or (Albert Victor Samain)
  • Sérénade (Adolphe Ratté)
  • Soir (Albert Victor Samain)

Pozostałe dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Zaliczają się do nich:

  • Silence
  • Laughter
  • Nocturnes
  • Tenements
  • Pat Malone’s Wake
  • Suite miniature de chansons à danser[17][18]
  • Caledonian Market
  • The Hall of Machinery – Wembley
  • Sonatina
  • Study
  • Violin Sonata in D minor
  • Berceuse de l’Enfant mourant
  • Largo
  • Phryne
  • Tango[19]; nagrane przez Jaschę Heifetza[20]

Wiele z jej większych dzieł zaginęło. Pełny katalog dzieł zawierający również utwory niepublikowane, sporządzony przez Davida Mooneya, dostępny jest w SMI Music Theses Register[21].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]
  • Tango – Jascha Heifetz, violin ; Emanuel Bay, piano (nagranie 1946, RCA)
  • Poldowski, mélodies [27 utworów] – Élise Gäbele, sopran; Philippe Riga, fortepian; Sylvain Cremers, obój miłosny (2006, Musique en Wallonie MEW 0741)[22]
  • A Verlaine songbook [5 utworów] – Carolyn Sampson, sopran; Joseph Middleton, fortepian (2016, SACD BIS Records)[23]
  • Poldowski Art’songs [23 utworów] – Angelique Zuluaga, sopran; Gwendolyn Mok, fortepian; Ryan Zwahlen, obój miłosny; Alexsander String Quartet (2016 Delos DE 3538)[24]
  • Poldowski re/imagined, 22 mélodies sur les poèmes de Paul Verlaine – Ensemble 1904: Jazmin Black-Grollemund, sopran; Angélique Charlopain, skrzypce; Jérémie Decottignies, kontrabas; David Jackson, fortepian i aranżacje (2016, Resonus Classics RES10196)[25][CD booklet]
  • Irena Regina Wieniawska vel Poldowski - utwory na skrzypce i fortepian / works for violin and piano - Art Chamber Duo - Jarosław Pietrzak - skrzypce, Julita Przybylska-Nowak - fortepian (2020, Grantor CMP, GCD 003)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Manuel Couvreur, trans. Celia Skrine, Liner notes and texts for recording of Poldowski’s Verlaine songs by Élise Gabele and Phlippe Riga [online], Musiwall.ulg.ac.be [dostęp 2017-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-01].
  2. ↑ MusicWeb International, POLDOWSKI Songs Musique Wallonie MEW0741 [GF]: Classical CD Reviews [online], Musicweb-international.com, 8 marca 2008 [dostęp 2017-08-23].
  3. ↑ Dictionary of Music, Read Books, 1 listopada 2008 [dostęp 2017-08-23].
  4. ↑ Maldwyn A. Jones, Historia de Estados Unidos, 1607-1992, Cátedra, 23 sierpnia 1996 [dostęp 2017-08-23].
  5. ↑ Music Trade Review [online], Arcade-museum.com [dostęp 2017-08-23].
  6. ↑ Irene Regina Jessy Maria Paul, "Poldowski" [online], GENI Family Tree [dostęp 2020-08-02] (ang.).
  7. ↑ Profile [online], Npg.org.uk [dostęp 2017-08-23].
  8. ↑ Ancestors of Sir Aubrey Edward Henry Dean Paul [online], www.holmesacourt.org [dostęp 2020-08-02].
  9. ↑ Ancestors of Bryan Dean Paul [online], www.holmesacourt.org [dostęp 2020-08-02].
  10. ↑ Brian Kenneth “Napier or Napper” Dean Paul... [online], www.findagrave.com [dostęp 2020-08-02] (ang.).
  11. ↑ Neville Phillips, The Stage Struck Me!, Troubador Publishing Ltd, 1 sierpnia 2008 [dostęp 2017-08-23].
  12. ↑ April Ashley’s Odyssey [online], Antijen.org [dostęp 2017-08-23].
  13. ↑ Bright Young People, By DJ Taylor [online], Independent.co.uk, 19 października 2007 [dostęp 2017-08-23].
  14. ↑ Bright Young People: The Lost Generation of London’s Jazz Age [online], Bnreview.barnesandnoble.com, 19 lutego 2009 [dostęp 2017-08-23].
  15. ↑ It is stated in some sources that Régine Wieniawski had an earlier marriage to a „Theodore Presser Poldowski”, from whom she derived her professional name; but this is not supported in more reliable sources.
  16. ↑ Howard Pollack, George Gershwin: His Life and Work, University of California Press, 15 stycznia 2007 [dostęp 2017-08-23].
  17. ↑ J.W. Pepper and Son, Suite Miniature-Woodwind Quintet (Woodwind Q – J.W. Pepper Sheet Music) [online], Jwpepper.com [dostęp 2017-08-23].
  18. ↑ (E) Sylvan Wind Quintet on prestigious WQXR Radio – Today [online], Croatia.org [dostęp 2017-08-23].
  19. ↑ Irena Regina Wieniawska Poldowski: Chamber Music for Violin & Piano (Violin & Piano) – Violin Sheet Music – Sheet Music & Songbooks [online], Musicroom [dostęp 2017-08-23] [zarchiwizowane z adresu 2016-05-27].
  20. ↑ Jascha Heifetz - The Heifetz Collection Volume 5 / 1946-1949 The End Of An Era [online], Discogs [dostęp 2020-08-02] (ang.).
  21. ↑ SMI Music Theses Register – Mooney, David [online], Smimusicthesesregister.com [dostęp 2017-08-23].
  22. ↑ Poldowski: Mélodies; Philippe Riga, Elise Gabele, Musique en Wallonie [dostęp 2020-08-02].
  23. ↑ A Verlaine Songbook. Bis. 2016-10-28. [dostęp 2020-08-02].
  24. ↑ Poldowski:Art Songs. Delos. 2017-04-13. [dostęp 2020-08-02].
  25. ↑ Poldowski Re-Imagined. Resonus Classics. 2017-09-01. [dostęp 2020-08-02].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Eric Blom, Grove’s Dictionary of Music and Musicians, 5th ed., 1954.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]