Przeworno

Przeworno

wieś
Zamek w Przewornie
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	strzeliński
Gmina	Przeworno
Wysokość	180-195 m n.p.m.
Liczba ludności (III 2011)	1215[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-130[3]
Tablice rejestracyjne	DST
SIMC	0854794
Położenie na mapie gminy Przeworno Przeworno
Położenie na mapie Polski Przeworno
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Przeworno
Położenie na mapie powiatu strzelińskiego Przeworno
50°41′10″N 17°09′58″E/50,686111 17,166111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Kościół Trójcy Przenajświętszej w Przewornie

Przeworno (niem. Prieborn) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie strzelińskim, siedziba gminy Przeworno.

Położenie

Obok miejscowości płynie niewielka rzeka Krynka, dopływ Oławy.

Historia

Pierwsza wzmianka pochodzi z 1155, kiedy to papież Hadrian IV w wydanej bulli wymienia Przeworno i kilka okolicznych wiosek jako własność biskupa wrocławskiego Tomasza. W 1264 wymieniana w kronikach jako Priborn. W XIII i XIV wieku okoliczne tereny były własnością rycerzy: Gocława Wrony, Bogusława Komesa ze Strzelina, Jarosława na Gromniku i Marbnta. Od połowy XIV wieku lenno czeskie^[4]. Od roku 1477 do połowy XVII wieku ziemie należały do rodu Czirnów. Od 1642 przez pewien czas ziemie należały do książąt brzeskich by w końcu, w roku 1675, trafić pod władanie cesarza. Od roku 1742 na terenie Prus, Przeworno staje się własnością berlińskiego szpitala Charité.

Od roku 1945 ponownie na terenie Polski, okoliczne ziemie zasiedlone zostały przez przybyszów z byłych kresów wschodnich.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Demografia

Według Narodowego Spisu Powszechnego (2011) liczyło 1215 mieszkańców^[2]. Jest największą miejscowością gminy Przeworno.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[5]:

• zespół zamkowy:
  • zamek, z 1543, przebudowany w połowie XVII wieku, i w początkach XX wieku.
  • park, z drugiej połowy XVII w., XIX w.

inne zabytki:

• kościół z XIII wieku, wzmiankowany w 1335, w obecnej postaci z 1729-1733. W ołtarzu rzeźbiony tryptyk z 1580, w 1679 w podziemiach pochowany August, ostatni męski potomek Piastów brzeskich^[4];
• kościół poewangelicki, neogotycki, murowany, salowy wzniesiony w latach 1880 – 1891^[6];
• tablica metrykalna pieca wapienniczego z 1845, rozebranego w latach 50. XX wieku na materiały budowlane, znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu.

Lokalne media

Na terenie gminy Strzelin powstała niezależna i internetowa rozgłośnia radiowa o nazwie Radio Gromnik. Założyciele i właścicielem radia jest Piotr Moc, były prezes i redaktor naczelny Radia Opole, wieloletni pracownik RMF FM, radia Vanessa, założyciel Radia Park i wielu innych mediów na terenie całego kraju^[7].

Szlaki turystyczne

Ząbkowice Śląskie – Bobolice – Cierniowa Kopa – Zameczny Potok – Muszkowicki Las Bukowy – Muszkowice – Henryków – Raczyce – Witostowice – Nowolesie – Nowoleska Kopa – Kalinka – Nowina – Dzierzkowa – Siemisławice – Przeworno – Krzywina – Garnczarek – Skrzyżowanie pod Dębem – Biały Kościół

droga Szklary-Samborowice (szlak zielony) – Jagielno – Krynka – Przeworno – Strużyna – Kaszówka – Jegłowa kop. – Gromnik – Skrzyżowanie nad Wąwozem Pogródki – Biały Kościół – Nieszkowice – Czerwieniec – Kowalskie – Żelowice – Piotrkówek – Ostra Góra – Niemcza – Gilów – Piława Dolna – Góra Parkowa – Bielawa – Kalenica – Nowa Ruda – Tłumaczów – Radków – Pasterka – Karłów – Skalne Grzyby – Batorów – Duszniki-Zdrój – Szczytna – Zamek Leśna – Polanica-Zdrój – Bystrzyca Kłodzka – Igliczna – Międzygórze – Przełęcz Puchacza^[8].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 111204
2. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1060 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
4. Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 102
5. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 146. [dostęp 2012-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
6. Józef Pilch: Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 2005, s. 283. ISBN 83-213-4366-X.
7. Radio Gromnik - lokalna rozgłośnia radiowa nadająca w Internecie [online], Radio Gromnik [dostęp 2024-11-09]  (pol.).strona główna serwisu
8. Informacje zawarte na stronie PTTK Strzelin; dostęp: 3.08.2015

Linki zewnętrzne

• Strona wsi
• Galeria zdjęć