Rębiszów

Rębiszów
	wieś
	; Budynek stacji kolejowej od strony torów
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	lwówecki
Gmina	Mirsk
Liczba ludności (III 2011)	703
Strefa numeracyjna	75
Kod pocztowy	59-630
Tablice rejestracyjne	DLW
SIMC	0191359
	Położenie na mapie gminy Mirsk Rębiszów
	Położenie na mapie Polski Rębiszów
	Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Rębiszów
	Położenie na mapie powiatu lwóweckiego Rębiszów
	50°57′01″N 15°27′11″E/50,950278 15,453056
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Rębiszów (niem. Rabishau^[4]) – wieś (sołectwo, 703 mieszkańców^[2]) w południowo-zachodniej Polsce, w woj. dolnośląskim, w powiecie lwóweckim, w gminie Mirsk, na Dolnym Śląsku, położona nad potokiem Mrożynka i jego prawym dopływem Skitnicą, na Pogórzu Izerskim – w zachodniej części Przedgórzu Rębiszowskim oraz we wschodniej części Kotliny Mirskiej^[5]^[6]^[7].

Podział administracyjny

W latach 1945–1954 siedziba gminy Rębiszów. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.

Nazwa

Według niemieckiego nauczyciela Heinricha Adamy’ego nazwa wiąże się z karczowaniem drzew w procesie deforestacji i pochodzi od polskiego określenia czynności „rąbania” siekierą^[8] W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości oraz wcześniejszą od niemieckiej wymienia „Rąbyn” podając jej znaczenie „Holzschalg”, czyli po polsku „Rąbanie drzewa”^[8]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Rabishau w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie^[8].

W kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Rabysow^[9]^[10]. Później odnotowywana pod nazwami Rabischau, Rabishaw i Rabishau. Bezpośrednio po wojnie kilkakrotnie zmieniano nazwę: Rabsz, Rombin, Rabisz, Rębsz, Rąbin, Rębin.

Historia

W początkach XVI wieku wieś należała do von Schaffgotschów; była to niewielka osada, której mieszkańcy należeli do parafii w pobliskim Gierczynie.

W górnej części wsi w XVII i XVIII wieku wydobywano na niewielką skalę rudę kobaltu (głównie w pobliskiej wsi Przecznica), natomiast znajdujące się w pobliżu wsi Odarte Skały – północne zbocze góry Urwistej (przed wojną pomnik przyrody) przez pewien czas wykorzystywane były przez znajdujący się tu duży kamieniołom bazaltu; obecnie ten fragment kamieniołomu jest nieczynny.

We wsi znajduje się stacja kolejowa, na 151,8 kilometrze linii Wrocław – Jelenia Góra – Zgorzelec; otwarta 20 września 1865 r., obok stacji bocznice do załadunku kamienia z pobliskiego kamieniołomu.

Znane osoby związane z miejscowością

Georg Leeder – XIX-wieczny kartograf
Leberecht Baumert – ur. 1833 – kompozytor organowy.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[11]:

kościół ewangelicki, obecnie rzym.-kat. par. pw. św. Barbary; po zajęciu Śląska przez Prusy ponownie zezwolono protestantom na budowę własnego kościoła; w 1747 powstała najpierw konstrukcja szachulcowa, a w latach 1766–1768 – kamienna; wieżę dobudowano w 1803 r.
kościół cmentarny ewangelicki, obecnie rzym.-kat. pomocniczy pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny; w latach 1566–1568 luteranie zbudowali we wsi pierwszy kościół późnogotycko-renesansowy, przebudowany w XVIII wieku w stylu barokowym, który po stu latach, na mocy cesarskiego rozkazu z 1653 Ferdynanda III o „redukcji”, z 25 lutego 1654 r. przekazano katolikom. W kościele tym zachowała się do dziś późnogotycka, kamienna chrzcielnica z 1575 roku.
cmentarz

Zabytkowe kościoły w Rębiszowie.
Kościół parafialny pw. św. Barbary w Rębiszowie.
Kościół pomocniczy pw. Nawiedzenia NMP w Rębiszowie.

Współczesność

W Rębiszowie funkcjonuje Szkoła Podstawowa im. św. Floriana, sklep spożywczy, ośrodek zdrowia oraz apteka.

Sport

Klub piłkarski Skalnik Rębiszów występuje w rozgrywkach A-klasy, w grupie Jelenia Góra II. W sezonie 2004/2005 zajął w tych rozgrywkach 5. miejsce (najlepszy wynik w historii klubu).

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115487
↑ ^a ^b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1092 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).
↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4.
↑ Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01.
↑ Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8.
↑ ^a ^b ^c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 41, OCLC 456751858 (niem.).
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].
↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.
↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 121. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4.
Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01
Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8.

Linki zewnętrzne

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 115487

[GUS-2] GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.

[3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1092 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[Rozporządzenie_Ministrów-4] Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).

[sgeo-5] Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 2 (M-Ż) Pogórze Izerskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2003, ISBN 83-85773-61-4.

[GiPI-6] Góry i Pogórze Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:100 000, PPWK, Warszawa-Wrocław, 1991, wydanie pierwsze, nr katal. 30-107-01.

[GI-7] Góry Izerskie, mapa turystyczna, skala 1:50 000, Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2008/2009, wyd. V, ISBN 978-83-60975-68-8.

[Adamy-8] HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 41, OCLC 456751858 (niem.).

[liber-9] Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis. dokumentyslaska.pl. [dostęp 2012-10-24].

[MarSch-10] H. Markgraf, J. W. Schulte, Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis, Breslau 1889.

[nid-11] Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 121. [dostęp 2012-09-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasto	Mirsk
Części miasta wg TERYT	Przydatki Skarbków
Wsie	Brzeziniec Gajówka Giebułtów Gierczyn Grudza Kamień Karłowiec Kłopotnica Kotlina Krobica Kwieciszowice Mlądz Mroczkowice Orłowice Proszowa Przecznica Rębiszów
Pozostałe miejscowości	Giebułtówek Kamienna Góra Rozdroże Izerskie Stóg Izerski