Tadeusz Browicz

Tadeusz Browicz

Tadeusz Browicz (przed 1901)
Data i miejsce urodzenia	15 października 1847 Lwów
Data śmierci	19 marca 1928
Zawód, zajęcie	lekarz anatom i patolog
Narodowość	polska
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons

Tadeusz Browicz (ur. 15 października 1847 we Lwowie, zm. 19 marca 1928) – polski lekarz anatom i patolog, rektor UJ, członek Polskiej Akademii Umiejętności, zastępca prezesa Wydziału Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie w 1886 roku^[1].

Życiorys

Urodził się 15 października 1847 we Lwowie^[2], w rodzinie Karola, nauczyciela matematyki i przyrody, i Katarzyny z Rosinkiewiczów^[3]. W 1867 ukończył gimnazjum w Czerniowcach. W latach 1867–1872 studiował medycynę w Krakowie, gdzie w 1873 uzyskał stopień doktora wszech nauk lekarskich. Przez kilka lat pracował jako asystent w Zakładzie Anatomii Patologicznej pod kierunkiem prof. Alfreda Biesiadeckiego, a następnie prof. Ludwika Teichmanna. Habilitował się w 1875 w UJ na podstawie pracy o zmianach pozimniczych wątroby, śledziony i szpiku kostnego, a po wyjeździe Biesiadeckiego, objął w 1876 kierownictwo Zakładu jako profesor nadzwyczajny. W 1880 został profesorem zwyczajnym. Dwukrotnie, w 1886 i 1893 wybierany dziekanem Wydziału Lekarskiego, a od 1894 rektorem UJ. Członek Akademii Umiejętności. W 1901 roku mianowany członkiem czeskiej Akademii Nauk i Umiejętności^[4]. W 1925 otrzymał Nagrodę im. Jerzmanowskich^[5].

Zajmował się w szczególności patologią zapaleń i nowotworów, bakteriologią, patofizjologią krwi oraz terminologią medyczną. W 1874 roku odkrył pałeczkę duru brzusznego. W roku 1898 opisał jako pierwszy (przed niemieckim anatomem K. W. Kupfferem, który się z nim konsultował) komórki gwiaździste układu siateczkowo-śródbłonkowego w naczyniach krwionośnych wątroby (tzw. komórki Browicza-Kupffera), a rok później opisał komórki wad mięśnia sercowego (tzw. komórki okruchonośne Browicza)^[6]. W 1900 roku stworzył teorię budowy początkowych fragmentów dróg żółciowych i teorię powstawania żółtaczek. Browicz przyczynił się także do wzbogacenia polskiego słownictwa medycznego a owocem jego prac był opublikowany w 1905 r. „Słownik lekarski polski”. Był założycielem Towarzystwa Higienicznego Krakowa.

Pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera XIa)^[7].

Upamiętnienie

Jest patronem Wojewódzkiego Szpitala Obserwacyjno-Zakaźnego w Bydgoszczy^[8] oraz ulicy w Słupsku^[9].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (30 kwietnia 1925)^[10]

Prace

• „Pasożyty roślinne w durze jelitowym” (1874)^[11]
• „O śródnaczyniowych komórkach we włosowatych krwionośnych naczyniach zrazików wątroby” (1898)
• „Drogi odżywcze w komórce wątrobowej” (1900)
• „Patogeneza żółtaczki” (1900)
• „Szkice anatomiczno-patologiczne” (1921)^[12]
• „Uwagi w sprawie nowotworzenia komórek, tkanek, guzów chorobowych” (1924)

Zobacz też

 Wykaz literatury uzupełniającej: Tadeusz Browicz.

Przypisy

1. Pamiętnik Sokoła Krakowskiego 1885-1896, Kraków 1896, s. 31.
2. MarzenaM. Cieszyńska MarzenaM., Tadeusz Browicz - biografia [online], 20 stycznia 2010 .
3. Browicz Tadeusz [online], Giganci Nauki [dostęp 2023-03-06]  (pol.).
4. Piękna owacja. Czas 1901 nr 277 z 2 grudnia s. 3
5. Erazm Jerzmanowski - fundator polskiej Nagrody Nobla. [dostęp 2024-06-17].
6. Andrzej Śródka, Ryszard W. Gryglewski, Wojciech Szczepański: Browicz or Kupffer Cells? Polish Journal of Pathology, Vol.57/4, Kraków 2006, 183–185, ISSN 1233-9687
7. Karolina Grodziska-Ożóg, Cmentarz Rakowicki w Krakowie (1803-1939), wyd. II, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1987, s. 100
8. Wojewódzki Szpital Obserwacyjno-Zakaźny im. Tadeusza Browicza [online], www.wsoz.pl [dostęp 2023-11-05] .strona główna serwisu
9. Browicza Tadeusza, prof. Słupsk, Ulica, 76-200 [online], mapa.targeo.pl [dostęp 2023-11-05]  (pol.).
10. M.P. z 1925 r. nr 102, poz. 434 „za zasługi na polu działalności pedagogicznej”.
11. TadeuszT. Browicz TadeuszT., Pasorzyty [!] roślinne w durze jelitowym [online], Odb.: Rozprawy i Sprawozdania Wydz. Matem.-Przyr. Akad. Umiej. w Krakowie. T. 1, Kraków 1874., polona.pl [dostęp 2020-01-17] .
12. TadeuszT. Browicz TadeuszT., Szkice anatomiczno-patologiczne. Ser. 1 [online], polona.pl [dostęp 2020-01-17] .

Bibliografia

• R. Szymańska, M. Schmidt-Pospuła: Z historii badań Tadeusza Browicza (1847–1928) i Karola Kupfera (1829–1902) nad komórkami siateczkowo-śródbłonkowymi wątroby. Archiwum Historii Medycyny 1979.

Linki zewnętrzne

• Komórki Browicza.
• Publikacje Tadeusza Browicza w serwisie Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 0000000109949376
• VIAF: 84793676
• GND: 13833885X
• NKC: nlk20000083604
• PLWABN: 9810681226205606
• NUKAT: n00015702

Encyklopedie internetowe:

• PWN: 3881036