Tereszpol-Zaorenda

Ten artykuł dotyczy siedziby gminy. Zobacz też: Tereszpol-Kukiełki i Tereszpol-Zygmunty.

Nie mylić z: Terespol.

Tereszpol-Zaorenda

wieś
Widok na miejscowość
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	biłgorajski
Gmina	Tereszpol
Liczba ludności (2021)	1171[2][3]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	23-407[4]
Tablice rejestracyjne	LBL
SIMC	0902004[5]
Położenie na mapie gminy Tereszpol Tereszpol-Zaorenda
Położenie na mapie Polski Tereszpol-Zaorenda
Położenie na mapie województwa lubelskiego Tereszpol-Zaorenda
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego Tereszpol-Zaorenda
50°35′09″N 22°52′55″E/50,585833 22,881944[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Tereszpol-Zaorenda – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Tereszpol^[5][6].

Miejscowość jest sołectwem, siedzibą wiejskiej gminy Tereszpol^[7] oraz parafii Matki Bożej Częstochowskiej^[8].

Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1123 mieszkańców i była największą co do liczby ludności miejscowością gminy^[9].

Części wsi

Integralne części wsi Tereszpol-Zaorenda^[5][6]

SIMC	Nazwa	Rodzaj
0902027	Poręby	część wsi

Położenie

Tereszpol-Zaorenda położony jest wśród kompleksów leśnych we wschodniej części powiatu biłgorajskiego, na terenie Puszczy Solskiej i Roztocza. Jest jedną z trzech wsi stanowiących zespół zabudowań o ogólnej nazwie Tereszpol. Miejscowość ciągnie się na długości ponad 5 km wzdłuż drogi lokalnej, odchodzącej ku południu od drogi wojewódzkiej nr 858 w relacji Biłgoraj – Szczebrzeszyn. Kolejność wsi z północy na południe jest następująca: Tereszpol-Zaorenda, Tereszpol-Zygmunty, Tereszpol-Kukiełki.

Historia

Miejscowość powstała jako wieś puszczańska w XVII wieku, założona przez ordynatów zamojskich. Nazwa wsi pochodzi od imienia^[10] żony Tomasza Antoniego Zamoyskiego Teresy Anieli z Michowskich. Z biegiem czasu wykształciła się w dużą wieś, zamieszkiwaną przed II wojną światową przez blisko 3000 osób. Podczas powstania styczniowego, w czerwcu 1863 roku w pobliskiej Panasówce stoczono zwycięską dla Polaków bitwę.

We wrześniu 1939 wieś i jej okolice były terenem walk żołnierzy Wojska Polskiego z Niemcami. Podczas II Wojny Światowej w rejonie wsi działał oddział Gwardii Ludowej im. Tadeusza Kościuszki pod dowództwem Grzegorza Korczyńskiego. Oddział ten m. in 10 grudnia 1942 roku zniszczył urządzenia stacji wąskotorowej a 1 maja 1943 roku podpalił tartak w wyniku czego jeden Niemiec zginął, a 4 strażników ukraińskich przeszło na stronę partyzantów^[11].

Po II wojnie światowej wieś została siedzibą gminy Tereszpol, należącej początkowo do powiatu zamojskiego, przyłączonej jednak później do powiatu biłgorajskiego. W latach 1975-98 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego. W 1976 gminę zniesiono i miejscowość znalazła się w gminie Zwierzyniec^[12]. W 1984 ponownie stała się siedzibą reaktywowanej gminy^[13]. 1 stycznia 1999 miejscowość znalazła się w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim.

Zabytki

Głównym zabytkiem miejscowości jest kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej z 1851, wzniesiony jako cerkiew greckokatolicka staraniem parafian i Ordynacji Zamojskiej. W latach 1875–1915 była to cerkiew prawosławna a w 1919 została zrekoncyliowana na świątynię rzymskokatolicką^[14].

Widok na kościół i cmentarz

We wsi znajduje się również cmentarz, dawniej greckokatolicki, prawosławny i prawosławno-katolicki, obecnie użytkowany tylko przez katolików obrządku łacińskiego, z mogiłami żołnierzy poległych we wrześniu 1939^[14].

Życie społeczne

Urząd Gminy Tereszpol

W miejscowości znajduje się m.in. Gminny Ośrodek Zdrowia i Gminna Publiczna Biblioteka. Funkcjonuje tu Gminny Klub Sportowy Orzeł Tereszpol.

Zobacz też

• Tereszpol-Kukiełki
• Tereszpol-Zygmunty

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 139488
2. Wieś Tereszpol-Zaorenda w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-17] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
3. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04] .
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1290 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
5. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2015-04-23]. brak numeru strony
7. Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-14]
8. Parafia Opis parafii na stronie diecezji
9. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
10. Artur Pawłowski: Roztocze - przewodnik. Wyd. II. Pruszków: Oficyna Wydawnicza REWASZ, 2011, s. 245. ISBN 978-83-62460-16-8.
11. Józef Bolesław Gargas „Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942 – 1945” Wydawnictwo MON 1971 str 155 i 157
12. Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 143
13. Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 17 grudnia 1983 r. w sprawie utworzenia, zmiany granic i nazw niektórych gmin w województwach: bialskopodlaskim, ciechanowskim, chełmskim, częstochowskim, gdańskim, kaliskim, kieleckim, lubelskim, łomżyńskim, nowosądeckim, skierniewickim, suwalskim, słupskim, tarnobrzeskim, włocławskim, wrocławskim i zamojskim (Dz.U. z 1983 r. nr 70, poz. 314)
14. D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 234.

Linki zewnętrzne

• Strona gminy Tereszpol