Wilhelm Külz

Wilhelm Külz
	; Wilhelm Külz w 1946
Data i miejsce urodzenia	18 lutego 1875 ; Borna
Data i miejsce śmierci	10 kwietnia 1948 ; Berlin
	nadburmistrz Żytawy
Okres	od 1912; do 1918
	nadburmistrz Drezna
Okres	od 1931; do 1933
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wilhelm Leopold Friedrich Külz (ur. 18 lutego 1875 w Bornie, zm. 10 kwietnia 1948 w Berlinie) – niemiecki polityk, nadburmistrz Żytawy (1912–1918) i Drezna (1931–1933), od 1945 do 1948 przewodniczący Liberalno-Demokratycznej Partii Niemiec.

Życiorys

Syn Ottona (1839–1921), pastora, i Anny z domu Paschasius^[1]. Po zdaniu matury w szkole Sankt Augustin w Grimma studiował prawo na Uniwersytecie w Lipsku i Tybindze. W czasie studiów należał do związku "Sängerschaft Arion". Od 1901 pracował jako urzędnik w Żytawie, a od 1903 pełnił obowiązki wiceburmistrza Meerane. W latach 1904–1912 był burmistrzem (od 1909: nadburmistrzem) Bückeburg. Sprawował mandat posła do Landtagu Schaumburg-Lippe, był jego przewodniczącym.

W 1907 został mianowany komisarzem Rzeszy ds. samorządu w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej. Przez rok przebywał w Afryce, gdzie opracował ustrój samorządowy dla niemieckiej kolonii. W 1912 mianowany nadburmistrzem Żytawy. Walczył w czasie I wojny światowej (1914–1918).

W Republice Weimarskiej sprawował od 1923 urząd wiceburmistrza (II burmistrza) Drezna, odpowiadając za miejskie finanse. W 1918 został członkiem Niemieckiej Partii Demokratycznej (wcześniej działał w Partii Narodowo-Liberalnej) – sprawował funkcję prezesa DDP w Saksonii (1920–1933). W 1919 posłował do Zgromadzenia Narodowego w Weimarze, a w latach 1922–1932 do Reichstagu.

W styczniu 1926 objął funkcję ministra spraw wewnętrznych w II gabinecie Hansa Luthera (do grudnia 1926). W 1931 z powodzeniem kandydował na urząd nadburmistrza Drezna jako wspólny kandydat sił republikańskich. W marcu 1933 pozbawiony urzędu przez komisarza Rzeszy Manfreda von Killingera za sprzeciw wobec wywieszeniu flagi ze swastyką na urzędzie miejskim. Od 1935 pracował w Berlinie jako adwokat.

W lipcu 1945 zakładał w Berlinie Partię Liberalno-Demokratyczną (LDP), która nawiązywała do dorobku DDP. Po odejściu Waldemara Kocha został jej przewodniczącym (do śmierci). 17 marca 1947 wraz z Theodorem Heussem wybrany współprzewodniczącym ogólnoniemieckiej Demokratycznej Partii Niemiec (Demokratische Partei Deutschlands, DPD).

Wraz z Otto Nuschkem (CDU) i Wilhelmem Pieckem (SED) przewodniczył Niemieckiej Radzie Ludowej, która miała za zadanie opracować konstytucję Niemiec.

Jest patronem związanej z FDP Fundacji (niem. Wilhelm-Külz-Stiftung) działającej w Saksonii.

Publikacje

Deutsch-Südafrika im 25. Jahre deutscher Schutzherrschaft, Süsserott Berlin 1909.
Die Gemeindepolitik der Deutschen Demokratischen Partei, Demokratischer Verlag, Berlin o. J. (1920).
Deutsche Wiedergeburt. Parteileitung d. Liberal-Demokratischen Partei Deutschlands, Berlin o. J. (1947).
Aus Reden und Aufsätzen, wyd. Manfred Bogisch, Wydawnictwo "Der Morgen", Berlin 1984.
Ein Liberaler zwischen Ost und West: Aufzeichnungen 1947–1948, wyd. Hergard Robel, Oldenburg München 1989, ISBN 3-486-54101-3.

Przypisy

↑ Ekkehart Krippendorf: Külz, Wilhelm, [w:] Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 13. Berlin 1982, s. 210.

Bibliografia

Życiorys Wilhelma Külza. politik-fuer-die-freiheit.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).
Kto jest kim w NRD (niem.)

Literatura

Armin Behrendt, Wilhelm Külz: Aus dem Leben eines Suchenden, Buchverlag Der Morgen, Berlin 1968.
Karl-Heinz Grundmann, Zwischen Verständigungsbereitschaft, Anpassung und Widerstand: Die Liberal-Demokratische Partei Deutschlands in Berlin und der Sowjetischen Besatzungszone 1945–1949, FDP-Bundestagsfraktion, Bonn 1978
Thomas Kübler, Wilhelm Külz als Kommunalpolitiker. In: Jahrbuch zur Liberalismus-Forschung, Band 18, 2006, s. 101–110.
Wolfgang Mischnick, Erinnerungen an Wilhelm Külz, Wilhelm-Külz-Stiftung, Dresden 1995
Gerhard Papke, Die Nachkriegspolitik von Wilhelm Külz, Wilhelm-Külz-Stiftung, Dresden 1998
WernerW. Schneider WernerW., Die Deutsche Demokratische Partei in der Weimarer Republik: 1924–1930, München: Fink, 1978, ISBN 3-7705-1549-8, OCLC 3972865 .

Linki zewnętrzne

Fundacja Wilhelma Külza. wilhelm-kuelz-stiftung.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-22)]. (niem.).

[1] Ekkehart Krippendorf: Külz, Wilhelm, [w:] Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 13. Berlin 1982, s. 210.

[1]

Cesarstwo Niemieckie (1879–1918)	Karl Hofmann (1879–1880) Karl Heinrich von Bötticher (1880–1897) Arthur von Posadowsky-Wehner (1897–1907) Theobald von Bethmann Hollweg (1907–1909) Klemens Delbrück (1909–1916) Karl Helfferich (1916–1917) Max Wallraf (1917–1918) Karl Trimborn (1918)
Republika Weimarska/III Rzesza (1918-1945)	Friedrich Ebert (1918–1919) Hugo Preuss (1919) Eduard David (1919) Erich Koch-Weser (1919–1921) Georg Gradnauer (1921) Adolf Köster (1921–1922) Rudolf Oeser (1922–1923) Wilhelm Sollmann (1923) Karl Jarres (1923–1925) Martin Schiele (1925) Otto Gessler (1925;komisaryczny) Wilhelm Külz (1926–1927) Walter von Keudell (1927–1928) Carl Severing (1928–1930) Joseph Wirth (1930–1931) Wilhelm Groener (1931–1932) Wilhelm Freiherr von Gayl (1932) Franz Bracht (1932–1933) Wilhelm Frick (1933–1943) Heinrich Himmler (1943–1945) Wilhelm Stuckart (1945)
Republika Federalna Niemiec (od 1949)	Gustav Heinemann (1949–1950) Robert Lehr (1950–1953) Gerhard Schröder (1953–1961) Hermann Höcherl (1961–1965) Paul Lücke (1965–1968) Ernst Benda (1968–1969) Hans-Dietrich Genscher (1969–1974) Werner Maihofer (1974–1978) Gerhart Baum (1978–1982) Jürgen Schmude (1982) Friedrich Zimmermann (1982–1989) Wolfgang Schäuble (1989–1991) Rudolf Seiters (1991–1993) Manfred Kanther (1993–1998) Otto Schily (1998–2005) Wolfgang Schäuble (2005–2009) Thomas de Maizière (2009–2011) Hans-Peter Friedrich (2011–2013) Thomas de Maizière (2013–2018) Horst Seehofer (2018–2021) Nancy Faeser (od 2021)