Władysław Raginis

Władysław Raginis
Ilustracja
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

3 lipca 1908
Zariny w parafii Nejborn (Jaunborne)[1], gubernia kurlandzka, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

10 września 1939
Góra Strękowa, Polska

Przebieg służby
Lata służby

1927–1939

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Batalion KOP „Osowiec”

Stanowiska

dowódca 3 kompanii „Wizna”

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa:

Odznaczenia
Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi (II RP)
Multimedia w Wikimedia Commons
Kościół w inflanckiej miejscowości Nejborn[2], gdzie ochrzczono W. Raginisa
Schron kpt. Władysława Raginisa k. Góry Strękowej
Pogrzeb odnalezionych szczątków kpt. Władysława Raginisa i por. Brykalskiego na Górze Strękowej

Władysław Raginis (ur. 3 lipca 1908[a] w Zarinach pod Dyneburgiem, zm. 10 września 1939 w Górze Strękowej) – kapitan piechoty Wojska Polskiego, heroiczny dowódca obrony Wizny, pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski oraz awansowany do stopnia majora.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Był synem Kazimierza i Genowefy z Sokołowskich[4]. Po ukończeniu Gimnazjum w Wilnie, w 1927 wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej. Po jej ukończeniu kontynuował edukację wojskową w Oficerskiej Szkole Piechoty, którą ukończył w stopniu podporucznika ze starszeństwem od 15 sierpnia 1930[5]. Następnie pełnił służbę w 76 Lidzkim pułku piechoty w Grodnie jako dowódca plutonu, zajmując w tymże samym 1930 roku 565 lokatę pośród podporuczników piechoty[6]. Zarządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego z 12 marca 1933 r. (opublikowanym w dniu 14.03.1933 r. w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych) został awansowany do stopnia porucznika, ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 r. i 103 lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. Na dzień 1 lipca 1933 r., jako oficer 76 pp, zajmował nadal 103 lokatę w swoim starszeństwie i 2070 lokatę łączną wśród poruczników piechoty[8], a w dniu 5 czerwca 1935 r. była to już 100 lokata w starszeństwie (1818 lokata łączna)[9]. W połowie lat 30. pełnił również funkcję instruktora - wykładowcy w Szkole Podchorążych Piechoty, której był absolwentem.

W 1937 został odznaczony przez premiera RP Srebrnym Krzyżem Zasługi[10]. Na stopień kapitana został mianowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1938 i 239. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11]. W marcu 1939 pełnił służbę w batalionie fortecznym KOP „Sarny” na stanowisku dowódcy plutonu 4. kompanii[12][13]. 27 sierpnia 1939 obsadził wraz ze swoją kompanią schrony bojowe twierdzy Osowiec.

Kampania polska w 1939

[edytuj | edytuj kod]

2 września 1939 mjr Jakub Fober, opuszczając ze swym batalionem „Wiznę”, przekazał kpt. Raginisowi dowództwo nad całością obrony odcinka „Wizna”, tj. pasa o szerokości 9 km, który był fragmentem linii obronnej Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Narew” gen. Czesława Młot-Fijałkowskiego na rzekach Narwi i Biebrzy, osłaniającej prawe skrzydło polskiego ugrupowania. „Wizna” zamykała ważną arterię komunikacyjną, szosę Łomża–Białystok i drogę Zambrów–Osowiec. Dowodząc 360 żołnierzami (w tym 20 oficerów)[14], bronił powierzonego mu odcinka przed nacierającym XIX Korpusem Armijnym pod komendą gen. Heinza Guderiana, liczącym 42 200 żołnierzy, w tym 1200 oficerów[15]. Podczas obrony Wizny, zwanej również polskimi Termopilami, kpt. Władysław Raginis oraz jego zastępca, por. Stanisław Brykalski, złożyli przysięgę, że żywi nie oddadzą bronionych pozycji. W polskiej historiografii istnieje niepotwierdzony przekaz, iż po trzech dniach niemieckiego natarcia gen. Heinz Guderian zagroził, że jeśli polscy żołnierze się nie poddadzą, rozstrzela jeńców wojennych[potrzebny przypis]. Pomimo groźby, obrona ostatniego punktu oporu – bunkra dowodzenia na Górze Strękowej – trwała nadal, aż do wyczerpania się zapasów amunicji. Wówczas Raginis, około godziny 12 w południe 10 września, rozkazał swoim żołnierzom złożyć broń i oddać się do niewoli. Następnie, ciężko ranny, dopełnił słów złożonej przysięgi – pozostał na stanowisku dowodzenia i popełnił samobójstwo, rozrywając się granatem.

W Wiźnie po wojnie umieszczono tablicę z napisem: Przechodniu, powiedz Ojczyźnie, żeśmy walczyli do końca, spełniając swój obowiązek.

Rodzina kpt. Raginisa została oficjalnie powiadomiona o jego śmierci pod Wizną dopiero po 3 latach – w 1943 Maria Morawska, siostra kapitana, otrzymała zawiadomienie poprzez PCK z określeniem, że Władysław Raginis służył w Korpusie Ochrony Pogranicza.

Szczątki kpt. Raginisa odnaleźli i ekshumowali członkowie Stowarzyszenia Wizna 1939[16] pod kierownictwem Dariusza Szymanowskiego. Zidentyfikowano je po badaniach DNA, przeprowadzonych przez Zakład Medycyny Sądowej przy Uniwersytecie Medycznym w Białymstoku[17], na zlecenie kierującego ekshumacją Dariusza Szymanowskiego. Po 72 latach kpt. Władysław Raginis i por. Stanisław Brykalski pochowani zostali z wojskowymi honorami. 10 września 2011 odbył się ich oficjalny pogrzeb. Kpt. Raginis i por. Brykalski spoczęli w schronie dowodzenia na Górze Strękowej pod Wizną[18].

Awanse i odznaczenia pośmiertne

[edytuj | edytuj kod]

Uchwałą Prezydium Krajowej Rady Narodowej z 9 stycznia 1947 Władysław Raginis został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za czyny odwagi i męstwa wykazane w walce z niemieckim najeźdźcą podczas kampanii wrześniowej 1939 roku[19]. 13 maja 1970 został przez Radę Państwa pośmiertnie odznaczony Krzyżem Złotym tego orderu.

Pośmiertnie, postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 28 sierpnia 2009 „za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej” został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[20], order został przekazany 6 września tego roku podczas uroczystości upamiętniającej obronę Wizny[21].

1 sierpnia 2012 minister obrony narodowej Tomasz Siemoniak podpisał decyzję o pośmiertnym mianowaniu Władysława Raginisa na stopień majora. Oficjalne ogłoszenie i przekazanie aktów mianowania odbyło się 8 września 2012, podczas uroczystości upamiętniających bitwę pod Wizną, na których odprawiono mszę polową oraz apel poległych[22].

Władysław Raginis w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Heroiczna walka i bohaterska śmierć kpt. Raginisa stała się inspiracją twórców kultury i oświaty, w tym m.in.:

  • filmu dokumentalnego pt. Wierność (1969)[23] według scenariusza i w reżyserii Grzegorza Królikiewicza[24];
  • filmu dokumentalnego pt. „Dzwony znad Wizny” (1969)[25] zrealizowany przez Franciszka Burdzego;
  • utworu „40:1" (Czterdzieści do jednego) – autorstwa szwedzkiego zespołu metalowego Sabaton[26]; przed swoim koncertem w Polsce, 23 października 2008 roku, członkowie Sabatonu odwiedzili Wiznę, aby oddać tam hołd żołnierzom kpt. Raginisa[27]. Reżyserem teledysku do piosenki „40:1" jest wnuk siostry Władysława Raginisa – Jacek Raginis-Królikiewicz[28];
  • filmu dokumentalnego "Strękowa góra walczy" ramach programu z cyklu "Było, nie minęło" (premiera: 25 września 2010 roku)[29];
  • w 2007 roku na portalu poetyckim Jest-lirycznie pojawiło się haiku Wołodyjowski znad Wizny poświęcone bohaterskiej śmierci mjr. Raginisa[30];
  • komiksu Wizna 1939 40:1 autorstwa Rafała Roskowińskiego[31];
  • w 2013 roku została wydana płyta „Kto dziś upomni się o pamięć?” zespołu Forteca, na której znajduje się utwór „Obrońcy spod Wizny”[32];
  • wiersza "Ciężko ranny kapitan Raginis podejmuje decyzję" autorstwa Wojciecha Borosa, opublikowanego kwartalniku literackim Red. (2/2009);
  • w 2020 roku ukazała się książka autorstwa Jacka Komudy pt. Wizna, wydana przez wydawnictwo "Fabryka Słów" z Lublina.

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

1 września 1985 wprowadzono do obiegu znaczek o wartości 5 zł prezentujący portret kpt. Władysława Raginisa i obronę Wiziny[33].

Wizerunek Władysława Raginisa znalazł się na znaczku pocztowym z serii pt. „Wojna Obronna Polski 1939” wydanej przez Pocztę Polską dla upamiętnienia 50. rocznicy napaści na Polskę i wybuchu II wojny światowej (1989).

2019 roku Narodowy Bank Polski wprowadził do obiegu srebrną monetę Polskie Termopile – Wizna o nominale 20 złotych[34].

W plebiscycie polskiego przewoźnika kolejowego Polregio, Władysław Raginis został wybrany patronem jednego z pociągów w województwie podlaskim. Plebiscyt odbył się w 2019 roku pod auspicjami Prezydenta RP Andrzeja Dudy z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Pociąg kursował na trasach: Białystok-Ełk, Białystok-Kuźnica Białostocka i Białystok-Szepietowo.[35]

Władysław Raginis jest również patronem m.in.:

W plebiscycie na Wydarzenie Historyczne 2011 Roku, w którym wzięło udział ok. 5 tysięcy internautów, zwyciężył uroczysty pochówek kpt. Władysława Raginisa i por. Stanisława Brykalskiego, dowódcy obrony odcinka Wizna z honorami godnymi oficerów Wojska Polskiego[40]. Gala finałowa odbyła się 4 kwietnia 2012 r. w Wołominie.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych, opublikowanym w dniu 12 marca 1934 r., nastąpiło sprostowanie daty urodzenia por. Władysława Raginisa - z „ur. 27.6.1908 r.” - na „ur. 3.7.1908 r.”[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Korzenie mjr. Władysława Raginisa /obrońcy Wizny/ w Lipołatach gm. Widze
  2. ↑ Nejborn, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 949.
  3. ↑ Dziennik Personalny MSWojsk. ↓, Nr 7 z 12 III 1934, s. 99.
  4. ↑ https://www.facebook.com/photo.php?fbid=568800586502786 [dostęp: 2014-03-19]
  5. ↑ Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932, s. 126.
  6. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1930 ↓, s. 139.
  7. ↑ Dziennik Personalny M.S.Wojsk. ↓, Nr 3 z 14 III 1933, s. 51.
  8. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1933 ↓, s. 134.
  9. ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty 1935 ↓, s. 132.
  10. ↑ Zarządzenia Prezesa Rady Ministrów. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 40, 11 listopada 1937. 
  11. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 62.
  12. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 928.
  13. ↑ Muzeum Polskich Formacji Granicznych, Kadra 1918-1939 – Władysław Raginis
  14. ↑ „Rzeczpospolita” nr 293 (9109) z 2011 r. s. A6
  15. ↑ Bitwa pod Wizną. wpk.p.lodz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-05-22)]. na podst. Apoloniusz Zawilski, Bitwy polskiego września, Warszawa 1973
  16. ↑ "Powrócili do swojej reduty..." artykuł ze stron Stowarzyszenia Wizna 1939, 10-10-2011. [dostęp 2011-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-08)].
  17. ↑ DNA kapitana Raginisa, Piotr Zychowicz, Rzeczpospolita,10-10-2011
  18. ↑ Bohater polskich Termopil uroczyście pochowany. polskieradio.pl, 2011-09-11. [dostęp 2011-09-16]. (pol.).
  19. ↑ Wskazany dosł jako kpt. Reginis (pośmiertnie). Por. M.P. z 1947 r. nr 51, poz. 354)
  20. ↑ M.P. z 2010 r. nr 27, poz. 253 – pkt 1.
  21. ↑ Odznaczenia dla bohaterów bitwy pod Wizną. prezydent.pl, 6 września 2009. [dostęp 2012-05-12].
  22. ↑ Chwała bohaterom !!!. Stowarzyszenie "Wizna 1939", 2012-10-04. [dostęp 2013-09-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-23)].
  23. ↑ opis filmu "Dzwony znad Wizny" w portalu FilmPolski.pl
  24. ↑ Roman Pawłowski: Przypadek Królikiewicza, Gazeta Wyborcza, 17 maja 2003 r.
  25. ↑ opis filmu "Wierność" w portalu FilmWeb.pl. [dostęp 2008-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-27)].
  26. ↑ Składamy hołd bohaterom – rozmowa z Joakimem Brodenem, autorem muzyki i tekstów szwedzkiego zespołu Sabaton, Rzeczpospolita,14.06.2008
  27. ↑ fakty-po-faktach, wiadomosc.html relacja reporterska w Faktach, TVN, 23.10.2008
  28. ↑ FilmPolski.pl [online], FilmPolski [dostęp 2021-10-12] (pol.).
  29. ↑ strona TVP z filmem "Było... nie minęło
  30. ↑ Wołodyjowski znad Wizny. [dostęp 2012-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
  31. ↑ Rafał Roskowiński, Wizna 1939 40:1, Wydawnictwo „R&R Rafał Roskowiński”, 2008, ISBN 83-921966-2-7.
  32. ↑ FORTECA – Zespół Historyczno Patriotyczny [online], forteca.net.pl [dostęp 2017-11-27] (pol.).
  33. ↑ Tomasz Honkisz. Kronika. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 1/1986. s. 259. 
  34. ↑ Biuro prasowe NBP, NBP: nowe monety kolekcjonerskie "Polskie Termopile – Wizna" [online], nbp.pl, 29 sierpnia 2019 [dostęp 2021-10-12] (pol.).
  35. ↑ Podlaski Raginis wyruszył w pierwszą trasę [online], wrotapodlasia.pl, 22 marca 2019 [dostęp 2022-11-10] [zarchiwizowane z adresu 2022-11-10] (pol.).
  36. ↑ oficjalna strona 31. Szczepu ZHP im. Władysława Raginisa w Białymstoku
  37. ↑ CG Krzysztof Gawęda, Patron Muzeum - artykuł [online], Muzeum Polskich Formacji Granicznych, 8 września 2012 [dostęp 2021-10-12] (pol.).
  38. ↑ Zlot 30-lecia ZHR - ezhr [online], wielkopolanie.ezhr.pl [dostęp 2021-10-12].
  39. ↑ GUS. Wyszukiwanie w bazie TERYT - ulice, których nazwa zawiera słowo "Raginis"
  40. ↑ Ponowny pochówek bohaterów znad Wizny Wydarzeniem Historycznym 2011!. historia.org.pl, 2012-03-01. [dostęp 2012-08-28]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]