Łysiczka odchodowa

Łysiczka odchodowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Gromada

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pierścieniakowate

Rodzaj

Deconica

Gatunek

łysiczka odchodowa

Nazwa systematyczna
Deconica coprophila (Bull.) P. Karst.
Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 32: 515 (1879)
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Łysiczka odchodowa (Deconica coprophila (Bull.) P. Karst.) – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Deconica, Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1879 r. Jean Baptiste François Bulliard nadając mu nazwę Agaricus coprophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1879 r. Petter Adolf Karsten[1].

Synonimy:

  • Agaricus coprophilus Bull. 1793
  • Geophila coprophila (Bull.) Quél. 1886
  • Psilocybe coprophila (Bull.) P. Kumm. 1871
  • Psilocybe coprophila var. vomitiicola Killerm. 1939
  • Stropharia coprophila (Bull.) J.E. Lange 1936
  • Stropharia coprophila f. etiolata J.E. Lange 1936
  • Stropharia coprophila f. subetiolata J.E. Lange 1936[2].

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. Wówczas takson ten znany był jako Psilocybe coprophila. Franciszek Błoński w 1896 r. używał nazwy łysiczka gnojowa, a Stanisław Chełchowski w 1898 r. cierniówka (łysiczka) nawozowa[3]. Po przeniesieniu tego gatunku do rodzaju Deconica nazwy polskie stały się niespójne z nazwą naukową.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

Średnica 1–2,5 cm, początkowo półkulisty, czasem z niskim garbkiem, potem wypukły. Brzeg podwinięty nawet u starszych okazów, rzadko płaski. Powierzchnia naga, nieco lepka, w stanie wilgotnym prążkowana, czerwonawo-brązowa, blednąca z wiekiem do żółto brązowej. Brak pozostałości po zasnówce, lub są nietrwałe w postaci drobnych łusek na kapeluszu u młodych owocników[4].

Blaszki

Przyrośnięte, średnio gęste, dość szerokie, początkowo blado szare, potem szarawo brązowe, na koniec purpurowo brązowe[4].

Trzon

Wysokość 1,5–5 cm, grubość 1–3 mm, cylindryczny, prosty, czasem wykrzywiony przy podstawie. Powierzchnia sucha, u młodych owocników czasami łuseczkowata, potem włókienkowata, biaława do spłowiało żółto brązowej. Nie zmienia barwy na niebieska po uszkodzeniu. Czasami pozostałości zasnówki tworzą zanikająca strefę pierścieniową[4].

Miąższ

Cienki, tej samej barwy co kapelusz, niezmieniający barwy po uszkodzeniu[4].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników purpurowo brązowy. Zarodniki 11–14 × 7–9 µm, elipsoidalne, gładkie[4].

Gatunki podobne

Łysiczka odchodowa charakteryzuje się kapeluszem czerwonawo brązowym do matowo żółto brązowego, higrofanicznością i resztkami białawej osłony u młodych owocników. W odróżnieniu od gatunków z rodzaju Psilocybe (łysiczka), nie zmienia barwy na niebieską po uszkodzeniu. Nie zawiera ani psilocybiny ani psylocyny. Dość często mylona jest z Protostropharia semiglobata, który również rozwija się na odchodach zwierząt, ale jest bardziej żółtawy, ma śliski trzon i nie jest prążkowany, nawet w młodości. Na odchodach zwierząt rozwijają się jeszcze niektóre gatunki kołpaczków (Panaeolus) i czernidłaków (Coprinus). Kołpaczki można odróżnić po suchych, nie lepkich kapeluszach i charakterystycznych nakrapianych blaszkach, owocniki czernidłaków rozpływają się z wiekiem do postaci atramentowatego płynu[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Jest szeroko rozprzestrzeniony, podano jego występowanie na wszystkich kontynentach[5] W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski podano liczne stanowiska[3].

Saprotrof, grzyb koprofilny. Siedlisko: łąki, pola uprawne, lasy liściaste, zarośla, ogrody. Owocniki wyrastają od czerwca do września pojedynczo lub gromadnie na odchodach krów, koni, owiec i dzikich zwierząt[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2019-05-23] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2019-05-23] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 566, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f Deconica coprophila [online], Californian Fungi [dostęp 2019-05-23] (ang.).
  5. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2019-05-23].