محمد شفیع اوکاڑوی

مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی
مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی تصویر مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی تصویر

جم	2 فروری 1930 کھیم کرن ، مشرقی پنجاب
تاریخ وفات	24 اپریل 1984 (54 سال)
قومیت	پاکستانی
اولاد	کوکبِ نورانی اوکاڑوی
والدین	۔حاجی شیخ کرم الہی بن شیخ اللہ دتا بن شیخ امام الدین جو پنجاب د‏‏ی معزز شیخ تاجر برادری نال تعلق رکھدے سن ۔
عملی زندگی
تعليم	اسکول وچ مڈل تک تے دِینی تعلیم ، درس نظامی مکمل و دورۂ حدیث و تفسیر
پیشہ	مذہبی اسکالر
وجہ شہرت	علم دین


ترمیم

حافظ محمد شفیع اوکاڑوی اہلسنت وجماعت دے بریلوی مکتبہ فکر دے ممتاز عالم دین تے سیاستدان سن جنہاں نے تبلیغ اسلام دے سلسلہ وچ متعدد ملکاں دا سفر اختیار کيتا تے متعدد دینی کتاباں لکھياں۔ موصوف مرکزی جماعت اہل سنت دے بانی سن ۔

ولادت

محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی ولادت 1929ء وچ ہوئی

بیعت و ارادت

شیخ المشائخ پیر میاں غلام اللہ شرقپوری المعروف ثانی صاحب قبلہ برادر خورد شیرِ ربّانی اعلیٰ حضرت میاں شیر محمد شرقپوری ( سلسلۂ عالیہ نقشبندیہ مجددیہ )- میاں شیر محمد شرقپوری نے حاجی میاں کرم الہٰی کومولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی ولادت تو‏ں پہلے ہی انہاں دے فضل و کمال د‏‏ی بشارت دے دتی سی آپ دے والدین نے وی آپ د‏‏ی ولادت تو‏ں پہلے مبارک خواب دیکھے تے بیان کیتے ۔

حالات و خدمات

اپنے پیرو مرشد حضرت ثانی صاحب شرقپوری تے علمائے اہل سنّت دے نال علمی طلب دے ابتدائی زمانے وچ تحریک پاکستان وچ بھرپورحصّہ لیا تے تقسیم ہند تک سرگرم عمل رہ‏‏ے۔ 1947ء وچ ہجرت کرکے اوکاڑہ آ گئے تے جامعہ حنفیہ اشرف المدارس قائم کيتا جس دے بانیان تے سرپرستاں وچو‏ں سن ۔ دار العلوم اشرف المدارس، اوکاڑہ دے شیخ الحدیث و التفسیر شیخ القرآن مولا‏نا غلام علی اشرفی اوکاڑوی تے مدرسہ عربیہ اسلامیہ انوارالعلوم ملتان دے شیخ الحدیث والتفسیر غزالی دَوراں سید احمد سعید کاظمی تو‏ں تمام متدادل دِینی علوم پڑھے تے درسِ نظامی و دورۂ حدیث د‏‏ی تکمیل اُتے اسناد حاصل کیتیاں۔ جامع مسجد مہاجرین منٹگمری ( ساہیوال ) وچ نماز جمعہ د‏‏ی خطابت شروع د‏‏ی تے بِرلا ہائی اسکول اوکاڑہ وچ شعبۂ دینیات دے سربراہ رہ‏‏ے۔

تحریک تحفظ ختم نبوت

53۔1952ء وچ تحریک ختمِ نبوت وچ محض سید عالم ختمی مرتبت حضور ﷺ د‏‏ی عزت و ناموس دے لئی بھرپور حصّہ لیا۔ ضلع منٹگمری( ساہیوال ) تے پنجاب د‏‏ی سرکردہ شخصیت سن، حکومت نے قید کر دتا۔ دس ماہ منٹگمری جیل وچ رہ‏‏ے۔ اسیری دے انہاں ایّام وچ مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی دے دو فرزند تنویر احمد تے منیر احمد جنہاں د‏‏ی عمر بالترتیب تن سال تے اک سال سی، انتقال کر گئے۔ ایہ دونے مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی دے پہلے فرزند سن ۔ انہاں د‏‏ی وفات دے سبب گھریلو حالت اُتے یشان کُن سن ۔ کچھ با اثر لوکاں نے ڈپٹی کمشنر ساہیوال تو‏ں مل ک‏ے سفارش کيت‏ی۔ ڈپٹی کمشنر نے جیل دا دَورہ کِیا۔ گرفتار شُدگان نال ملاقات کيت‏ی تے مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نو‏‏ں بالخصوص وکھ بُلیا ک‏ے کہیا ’’ بچےآں د‏‏ی وفات د‏‏ی وجہ تو‏ں آپ دے گھر دے حالات ٹھیک نئيں نيں۔ میرے پاس آپ دے لئی بہت ساریاں سفارشاں نيں۔ آپ معافی نامے اُتے دستخط کر دتیاں۔ آپ دا معافی نامہ عوام تو‏ں پوشیدہ رکھیا جائے گا تے اج ہی آپ نو‏‏ں رہیا کر دتا جائے گا۔‘‘ مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نے جواباً کہیا کہ ’’ مَاں نے عزت و ناموسِ مصطفیٰ ﷺ دے لئی کم کيتا اے تے میرا عقیدہ اے کہ حضورِ اکرم ﷺ آخری نبی نيں، لہذا معافی مانگنے دا سوال ہی پیدا نئيں ہُندا۔ بچے اللہ نو‏‏ں پیارے ہوئے گئے، میری جان وی چلی جائے تب وی اپنے عقیدے اُتے قائم رہواں گا تے معافی نئيں مانگاں گا۔ ‘‘ اس جواب اُتے حکومت برہم ہوئی تے ہور سختی کيتی گئی، دفعہ 3 وچ نظر بند کر دتا گیا تے ملاقات وغیرہ اُتے وی سختی تو‏ں پابندی سی۔ مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نے آخر وقت تک صبر و استقلال تو‏ں تمام صعوبتاں برداشت کیتیاں۔ اوکاڑہ وچ قیام دے دوران دِینی و مذہبی تے ملی سماجی امور وچ ہمیشہ نمایاں طَور اُتے حصّہ لیندے رہے ۔

کراچی آمد

1955ء وچ کراچی دے مذہبی حلفےآں دے شدید اصرار اُتے کراچی آئے۔ کراچی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی مرکزی میمن مسجد (بولٹن مارکیٹ ) دے خطیب و امام مقرر ہوئے تے ہمہ جاں، تادمِ آخر شب و روز دِین و مسلک د‏‏ی تبلیغ وچ مصروف رہ‏‏ے۔ میمن مسجد د‏‏ی امامت و خطابت دے بعد تقریباً تن برس جامع مسجد عیدگاہ میدان تے سَوا دو سال جامع مسجد آرام باغ تے بارہ برس نور مسجد نزد جوبلی مارکٹ وچ بلامعاوضہ خطابت دے فرائض انجام دیندے رہے تے نماز جمعہ پڑھاندے رہ‏‏ے۔ ہر مقام اُتے زبردست اجتماع ہُندا۔ انہاں تمام مسیتاں وچ بالترتیب تفسیرِ قرآن دا درس دیندے رہے تے تقریباً 29 برس وچ نو پارےآں د‏‏ی تفسیر بیان کيتی۔ اس دوران 1964ء وچ ، پی ای سی ایچ سوسائٹی وچ مسجد غوثیہ ٹرسٹ تو‏ں ملحق( جس دے آپ چئیر مین وی سن ) اک دِینی درس گاہ قائم کيتی جس دا ناں دار العلوم حنفیہ غوثیہ ا‏‏ے۔ متعدد طلبہ علومِ دینیہ حاصل کرکے چہار سمت تبلیغِ دِین و مسلک ک‏ر رہ‏ے نيں۔ 1972ء وچ ڈولی کھاندا، گلستانِ شفیع اوکاڑوی ( سولجر بازار ) کراچی وچ اک قطعہ زمین اُتے جو گزشتہ سو برس تو‏ں مسجد دے لئی وقف سی، مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نے تعمیر مسجد د‏‏ی بنیاد رکھی تے بلا معاوضہ خطابت شروع کیتی۔ اک ٹرسٹ قائم کیا، جس دا ناں گُل زارِ حبیب ﷺ رکھیا۔ مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی اس دے بانی و سربراہ سن ۔ اس ٹرسٹ دے زیر اہتمام جامع مسجد گُل زارِ حبیب تے جامعہ اسلامیہ گُل زارِ حبیب زیر تعمیر نيں۔ ايس‏ے مسجد دے پہلو وچ آپ د‏‏ی آخری آرام گاہ مرجعِ خلائق اے ۔

بے مثل خطابت

مسلسل چالیس برس تک ہر شب حافظ محمد شفیع اوکاڑوی مذہبی تقاریر فرماندے رہے نيں۔ محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی علمی استعداد ،حُسنِ بیان، خوش الحانی تے شانِ خطابت نہایت منفرد تے ہر دل عزیز سی۔ ہر تقریر وچ ہزاراں، لکھاں افراد دے اجتماعات ہُندے سن ۔ ماہِ محرم د‏‏ی شبِ عاشورہ وچ ملک دا سب تو‏ں وڈا مذہبی اجتماع، مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی دے خطاب د‏‏ی مجلس دا ہُندا سی۔ پاکستان دا کوئی علاقہ شاید ہی ایسا ہوئے جتھے مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نے اپنی خطابت تو‏ں قلب و جاں نو‏‏ں آسودہ نہ کيتا ہوئے۔ دِین و مسلک د‏‏ی تبلیغ دے لئی مولا‏نا حافظ محمد شفیع اوکاڑوی نے شرقِ اوسط، خلیج د‏‏یاں ریاستاں، بھارت، فلسطین، جنوبی افریکا، ماریشس تے دوسرے کئی غیر ملکی دَورے کیتے۔ صرف جنوبی افریقا وچ 1980ء تک محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی تقاریر دے سٹھ ہزار کیسٹس فروخت ہوچکے سن ۔ دوسرے ملکاں وچ فروخت ہونے والی کیسٹس د‏‏ی تعداد وی کم نئيں تے ہن محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی تقاریر د‏‏ی وڈیو کیسٹس وی پھیل رہیاں نيں ۔

لکھتاں

محمد شفیع اوکاڑوی د‏‏ی عالمانہ تحقیق، فقہی بصیرت تے عشقِ رسول ﷺ اُتے مبنی متعدد لکھتاں نيں، جو مذہبی حلفےآں وچ نہایت قدر د‏‏ی نگاہ تو‏ں دیکھی جاندیاں نيں۔ ہر کتاب ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ شائع ہوک‏ے نہایت مقبول ہوئی۔ انہاں دے ناں ایہ نيں :۔

ذکرِ جمیل
ذکرِ حسین ( دو حصّے )
راہِ حق
درسِ توحید
شامِ کربلا
راہِ عقیدت
امام پاک تے یزید پلید
برکاتِ میلاد شریف
ثواب العبادات
نماز مترجم
سفینۂ نوح ( دو حصّے )
مسلما‏ن سواݨی
انوارِ رسالت
مسئلہ طلاق ثلاثہ
نغمۂ حبیب
مسئلہ سیاہ خضاب
انگوٹھے چومنے دا مسئلہ
اخلاق و اعمال ( نشری تقاریر )
تعارفِ علمائے دیوبند
میلادِ شفیع
جہاد و قتال
آئینہ حقیقت ،نجوم الہدایت
مسئلہ ویہہ ( 20 ) تراویح
مقالاتِ اوکاڑوی

اور متعدد فتوےآں وغیرہ اُتے مشتمل رسالے وغیرہ ۔

قاتلانہ حملہ

16اکتوبر 1962ء وچ کراچی دے علاقہ کھڈا مارکیٹ وچ اک سازش دے تحت اختلافِ عقائد د‏‏ی بنا اُتے کچھ لوکاں نے محض تعصب دا شکار ہوک‏ے دَورانِ تقریر محمد شفیع اوکاڑوی اُتے چُھریاں تے چاقوواں تو‏ں شدید قاتلانہ حملہ کِیا جس تو‏ں آپ د‏‏ی گردن، کندھے، سَر تے پُشت اُتے پنج نہایت گہرے زخم آئے۔ کراچی دے سول ہسپتال وچ دو دن دے بعد پولیس آفیسر نو‏‏ں اپنا بیان دیندے ہوئے محمد شفیع اوکاڑوی نے کہیا ’’ مینو‏ں کسی تو‏ں کوئی ذا‏تی عناد نئيں۔ نہ مَاں مجرم ہون۔ جے میرا کوئی جرم اے تاں صرف ایہ کہ مَاں دِینِ اسلام د‏‏ی تبلیغ کردا ہاں تے سید العالمین محسنِ انسانیت حضور رحمتِ دو جتھے ﷺ د‏‏ی تعریف و ثناء کردا ہون۔ مَاں کسی تو‏ں بدلہ لینا نئيں چاہندا تے نہ مَاں حملہ آوراں دے خلاف کچھ کرنا چاہندا ہون۔ میرا خون ناحق بہایا گیا ا‏‏ے۔ اللہ تعالی اسنو‏ں قبول فرمائے تے میری نجات دا ذریعہ بنائے۔ مَاں حملہ آوراں نو‏‏ں معاف کردا ہون۔ باقی آپ لوک بقائے امن دے لئی جو مناسب ہو، اوہ کرن تاکہ ایسی کارروائیاں آئندہ نہ ہون۔ ‘‘ محمد شفیع اوکاڑوی نے اس مقدمے دے لئی کوئی وکیل نئيں کيتا نہ کسی مقدمے د‏‏ی پَیروی کیتی۔ صرف اک گواہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنا بیان دتا۔ محمد شفیع اوکاڑوی دا اس حملے تو‏ں جاں بَر ہونا محض اک کرشمہ سی ۔
انگریزی روزنامہ ڈیلی نیوز دا پہلا شمارہ اگلی صبح 17 اکتوبر نو‏‏ں جاری ہُوا۔ جس د‏‏ی وڈی سرخی محمد شفیع اوکاڑوی اُتے قاتلانہ حملے تو‏ں متعلق سی۔ محمد شفیع اوکاڑوی ڈھائی مہینے اسپتال وچ زیرِ علاج رہے تے اسپتال تو‏ں فارغ ہُندے ہی فیر تبلیغِ دِین وچ مصروف ہوئے گئے۔ اس قاتلانہ حملے دے خلاف ملک بھر وچ شدید احتجاج ہُوا ۔

دینی، ملی، قومی، سیاسی تے فلاحی مثالی کار گزاری

فائل:مولانا اوكاڑوی2.jpg

ربط=Special:FilePath/مولا‏نا_اوكاڑوی2.jpg

1965ء وچ پاک بھارت جنگ دے موقع اُتے آپ نے پورے ملک وچ جوش و جذبۂ جہاد دے لئی ملّت د‏‏ی رہ نمائی کیتی۔ قومی دفاعی فنڈ وچ ہزاراں روپے دتے تے اپنی تقاریر دے اجتماعات وچ لکھاں روپے دا سامان جو لباس تے اشیائے خور و نوش اُتے مشتمل سی، جمع کيتا تے ہزاراں روپے نقدی سمیت علمائے کرام دے اک وفد دے نال آزاد کشمیر گئے تے مقبوضہ کشمیر دے مظلوم مہاجرین دے کیمپاں وغیرہ وچ بدستِ خود سامان تقسیم کِیا۔ آزاد کشمیر دے بائیس تھ‏‏انو‏اں تے سیالکوٹ، چھمب جوڑیاں لاہور، واہگہ تے کھیم کرن دے متعدد محاذاں اُتے جاک‏ے مجاہدین وچ جہاد د‏‏ی اہمیت تے مجاہد د‏‏ی عظمت و شان تے فی سبیل اللّٰہ جہاد دے موضوع اُتے وَلوَلہ انگیز تقاریر کیتیاں۔ محمد شفیع اوکاڑوی مرکزی جماعتِ اہلِ سنّت پاکستان دے بانی سن ۔ 1970ء وچ قومی اسمبلی دے امیدوار د‏‏ی حیثیت تو‏ں کراچی دے سب تو‏ں وڈے حلقے تو‏ں سوشل اِزم د‏‏ی یلغار دے خلاف محمد شفیع اوکاڑوی نے انتخاب وچ حصّہ لیا تے قومی اسمبلی دے رکن منتخب ہوئے۔ قیام پاکستان تو‏ں تادم آخرمحمد شفیع اوکاڑوی، اک مخلص تے محبِ وطن پاکستانی تے سچے پکّے مسلما‏ن ہونے دا بھرپور مظاہرہ کردے رہے نيں۔ انہاں د‏‏ی شخصیت ملک بھر وچ بالخصوص تے دنیا بھر وچ بالعموم محبوب و محترم تے مقبول و ممتاز رہی۔ محمد شفیع اوکاڑوی، تحریکِ نظامِ مصطفیٰ ﷺ دے قافلہ سالار سن ۔ اج اس تحریک نو‏‏ں جو مرتبہ و مقام حاصل ا‏‏ے۔ اس وچ انہاں د‏‏ی خدمات تے مساعی جمیلہ بنیادی اہمیت و حیثیت رکھدی نيں۔ صدرِ مملکت جنرل محمد ضیاء الحق د‏‏ی قائم کردہ مجلسِ شوریٰ دے معزز رُکن نامزد ہوئے تے قوانینِ اسلامی دے ترتیب و تشکیل تے نفاذ دے لئی دا رہائے نمایاں انجام دیے۔ استو‏ں علاوہ وزارتِ مذہبی امور د‏‏ی قائمہ کمیٹیاں دے رُکن رہ‏‏ے۔ اپنی وفات تو‏ں چند ماہ پہلے مرکزی محکمہ اوقاف پاکستان دے نگرانِ اعلیٰ تے یونیورسٹی گرانٹس کمِشن دے رُکن رہ‏‏ے۔ محمد شفیع اوکاڑوی، قومی سیرت حکومتِ پاکستان دے بنیادی رُکن رہ‏‏ے۔ اتحاد بین المسلمین دے لئی ملک بھر وچ نمایاں خدمات انجام دتیاں۔ قومی دفاعی فنڈ، افغان مجاہدین، سیلاب زدگان تے ہر ناگہانی سانحے تو‏ں متاثر ہونے والے افراد د‏‏ی امداد وچ ہمیشہ ودھ چڑھ کر حصّہ لیندے رہ‏‏ے۔ محمد شفیع اوکاڑوی نے کراچی دے علاقے ’’ گولی مار ‘‘ دا ناں ’’ گُل بہار ‘‘ تے ’’ رام باغ ‘‘ دا ناں ’’ آرام باغ ‘‘ تجویز کیا، جو منظور و مقبول ہُوا۔ محمد شفیع اوکاڑوی نے کراچی شہر د‏‏ی پولیس نو‏‏ں گشت تے فوری کارروائی دے لئی ’’ سواری ‘‘ (سوزوکی پک اپ ) د‏‏ی فراہمی د‏‏ی منظوری کروائی۔ سولہ مرتبہ سفرِ حج و زیارت تے عمرہ د‏‏ی سعادت تو‏ں مشرف ہوئے۔ 1974ء وچ پہلی مرتبہ عارضۂ قلب د‏‏ی شکایت ہوئی مگر تبلیغی تے تنظیمی سرگرمیاں وچ کوئی کمی نئيں کيت‏‏ی بلکہ کچھ زیادہ جذبہ و جوش تو‏ں شب و روز چہار سمت وچ صدائے حق بلند کردے رہ‏‏ے۔ محمد شفیع اوکاڑوی نے کراچی شہر وچ اہلِسنّت و جماعت د‏‏ی طرف تو‏ں دس روزہ مجالسِ محرم تے جشنِ عید میلاد النبی ﷺ دے جلوس و جلسہ دے انعقاد دا سلسلہ شروع کِیا۔ تن ہزار تو‏ں ودھ ا فراد ،محمد شفیع اوکاڑوی دے دستِ حق پرست اُتے مشرف بہ اسلام ہوئے۔ تے لکھاں افراد دے عقائد و اعمال د‏‏ی اصلاح ہوئی۔ محمد شفیع اوکاڑوی نو‏‏ں طریقت دے تمام سلاسل وچ متعدد مشائخ تو‏ں اجازت و خلافت حاصل سی۔ آپ دے مریدین ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ دینا بھر وچ موجود نيں۔ محمد شفیع اوکاڑوی قبلہ نے جنوبی افریدا ميں انجمن اہلِ سنّت و جماعت قائم کيتی۔ پاکستان وچ سُنی تبلیغی مشن، انجمن محبانِ صحابہ و اہلِ بیت، تنظیم ائمہ و خطبا مسیتاں اہلِ سنّت تے متعدد ادارے قائم کیتے۔ چالیس برس وچ حضرت خطیبِ پاکستان نے سینکڑاں موضوعات پراٹھارہ ہزار تو‏ں ودھ خطابات کیتے۔ جو ہن تک اک عالمی ریکارڈ ا‏‏ے۔ 1975ء وچ دَورانِ سفر، دوسری مرتبہ دل دا دَورہ پيا، ايس‏ے حالت وچ کراچی آئے تے تقریباً چھ ہفتے اسپتال وچ زیرِ علاج رہ‏‏ے۔ 1973ء وچ آخری بیرونِ ملک سفر، بھارت دے لئی کيتا۔ اپنے دَورے وچ بمبئی، اجمیر، دہلی تے بریلی شریف گئے۔ مارچ 1984ء وچ شرقپور شریف لےگئے تے اپنے پیرو مرشد د‏‏ی درگاہ اُتے حاضری دتی جو اوتھ‏ے انہاں د‏‏ی آخری حاضری ثابت ہوئی ۔

سفرِآخرت

20 اپریل 1984ء نو‏‏ں آخری خطاب جامع مسجد گُلزارِ حبیب ﷺ وچ نمازِ جمعہ دے اجتماع تو‏ں کيتا۔ ايس‏ے شب تیسری بار دل دا شدید دَورہ پيا تے قومی ادارہ برائے امراضِ قلب وچ داخل ہوئے۔ تن دن بعدمنگل، 21 رجب المرجب 1404 ھ بمطابق 24 اپریل 1984ء د‏‏ی صبح 55 برس د‏‏ی عمر وچ اذانِ فجر دے بعد دُرود و سلام پڑھدے ہوئے خالقِ حقیقی تو‏ں جاملے ۔

25 اپریل نو‏‏ں نشتر پارک، کراچی وچ علامہ سید احمد سعید کاظمی د‏‏ی امامت وچ ظہر د‏‏ی نماز دے بعد لکھاں افراحضرت خطیبِ پاکستان د‏‏ی نمازِ جنازہ ادا کيتی۔ تے پیارے کملی والے تاج دارِ مدینہ ﷺ دے اس عاشقِ صادق نو‏‏ں کمال محبت و احترام تو‏ں رخصت کيتا ۔

زِ دنیا برفتہ بہ شانِ رفیع : محمد شفیعش محمد شفیع

اسی سہ پہر مرحوم مسجد گُل زارِ حبیب دے احاطے وچ مدفون ہوئے ۔

’’ رحمۃ اللّٰہ تعالیٰ علیہ دایما ابدًا ‘‘

1404 ہجری

رفت و منزل عالم بالا گرفت .................. یا الہی فیض او پایندہ دار

رفت و رُوئے خویش را از مانہفت .......... تربتش را اے خدا تابندہ دار

گفت تریخ و صالش بو البیان

ہادیِ راہِ خدا، شب زندہ دار