Bobby Fischer

Bobby Fischer
Bobby Fischer năm 1972
Tên	Robert James Fischer
Quốc gia	Hoa Kỳ, Iceland
Sinh	(1943-03-09)9 tháng 3, 1943 Chicago, Illinois, Hoa Kỳ
Mất	17 tháng 1, 2008(2008-01-17) (64 tuổi) Reykjavík, Iceland
Danh hiệu	Đại kiện tướng (1958)
Vô địch thế giới	1972–1975 (FIDE)
Elo cao nhất	2785 (tháng 7 năm 1972)[1]

Biên bản trận đấu giữa Robert Fischer và Miguel Najdorf tại vòng 3 Olympiad Cờ vua năm 1970

Robert James "Bobby" Fischer (9 tháng 3 năm 1943 – 17 tháng 1 năm 2008) là một Đại kiện tướng cờ vua người Mỹ và là nhà vô địch thế giới thứ 11. Nhiều người đã nhận định ông là kỳ thủ cờ vua vĩ đại nhất mọi thời đại.^[2][3][4]

Ở tuổi 13 Fischer giành chiến thắng ngoạn mục trong một ván đấu nổi tiếng được biết đến với tên gọi Ván cờ thế kỷ.^[5] Kể từ năm 14 tuổi, Fischer 8 lần tham dự Giải Vô địch Cờ vua Mỹ và vô địch toàn bộ với ít nhất một điểm dư. Tuổi 15, ông trở thành đại kiện tướng trẻ nhất cho đến thời điểm đó đồng thời là ứng viên trẻ nhất cho danh hiệu vô địch thế giới. Năm 20 tuổi, Fischer giành chiến thắng tại giải vô địch cờ vua Mỹ với số điểm 11/11, điểm số hoàn hảo duy nhất trong lịch sử giải đấu. Cuốn sách My 60 Memorable Games của Fisher hiện vẫn là một tác phẩm đáng tôn trọng trong số những tài liệu về cờ vua.^[6]

Vào những năm đầu thập niên 1970, Fischer "thống trị những địch thủ đương thời đến một mức độ chưa từng thấy trước hoặc sau đó".^[7] Trong giai đoạn này ông vô địch giải Interzonal 1970 với kỷ lục dư 3½ điểm và thắng 20 ván liên tiếp, bao gồm hai trận chưa từng có tiền lệ với tỷ số 6-0 tại Giải Candidates.^[8] Tháng 7 năm 1971, ông trở thành kỳ thủ số một chính thức đầu tiên trong danh sách của Liên đoàn Cờ vua Thế giới (FIDE) và giữ vị trí này trong vòng tổng cộng 54 tháng. Năm 1972, ông giành lấy chức vô địch thế giới từ tay Boris Spassky người Liên Xô trong trận đấu tổ chức tại Reykjavík, Iceland, trận đấu công khai đại diện cho sự đối đầu của hai cường quốc trong Chiến tranh Lạnh đã thu hút sự chú ý của thế giới hơn bất kỳ sự kiện tương tự nào trước đây.^[9]

Vào năm 1975, Fischer từ chối bảo vệ danh hiệu vô địch khi ông không đạt được sự đồng thuận với FIDE về một trong những điều kiện để tổ chức trận đấu. Sau đó, Fischer trở nên ít xuất hiện, biến mất trong mắt công chúng cho đến năm 1992, thời điểm mà ông chiến thắng trong một trận tái đấu không chính thức với Spassky. Trận đấu được tổ chức tại Nam Tư, khu vực khi đó đang đặt dưới lệnh cấm vận của Liên Hợp Quốc.^[10][11][12] Sự tham dự của Fischer dẫn tới một cuộc xung đột giữa ông và chính phủ Mỹ, họ đòi hỏi thuế thu nhập cho trận thắng của Fischer và cuối cùng ban hành lệnh bắt giữ ông.^[13]

Trong thập niên 1990, Fischer được cấp bằng sáng chế về một sửa đổi trong hệ thống định giờ, theo đó sau mỗi nước đi mỗi kỳ thủ sẽ được thêm một khoảng thời gian. Đây là một yếu tố tiêu chuẩn trong thực tiễn các trận đấu và giải đấu hàng đầu hiện nay. Ngoài ra ông còn sáng tạo một biến thể cờ vua được gọi là Chess960.^[14]

Cũng trong thập niên 1990 và đầu thập niên 2000, Fischer định cư tại Hungary, Đức, Philippines, Nhật Bản, Iceland và ông ngày càng có nhiều nhận xét bài Mỹ và bài Do Thái trên các đài phát thanh khác nhau. Có thể vì lý do này mà ông đã bị thu hồi hộ chiếu Mỹ.^[15][16][17] Fischer, do không biết việc hộ chiếu của mình bị thu hồi, đã đến Nhật Bản, tại đây ông bị các nhà chức trách nước này bắt giữ^[18] và giam trong vòng 8 tháng (từ 2004 đến 2005)^[19] đồng thời đe dọa trục xuất. Vào tháng 3 năm 2005, Iceland đã cấp quyền công dân đầy đủ cho Fischer^[20] dẫn tới việc các nhà chức trách Nhật trả tự do cho ông.^[21] Sau đó Fischer đến Iceland và sống quãng đời còn lại tại đây cho đến khi qua đời vào ngày 17 tháng 1 năm 2008.^[22]

Chú thích

1. “Fischer, Robert James”. Olimpbase. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2015.
2. Brady 2011, p. 328.
3. Müller 2009, p. 23.
4. Wolff 2001, p. 273.
5. Di Felice 2010, p. 48.
6. Donaldson & Tangborn 1999, p. 170.
7. Sonas, Jeff (ngày 25 tháng 5 năm 2005). “The Greatest Chess Player of All Time – Part IV”. chessbase.com. Truy cập ngày 23 tháng 2 năm 2014.
8. Edmonds & Eidinow 2004, pp. 311–12.
9. "The 1972 championship will become immortalized in film, on the stage, in song. It will remain incontrovertibly the most notorious chess duel in history. There will never be another like it... A lone American star was challenging the long Soviet grip on the world title. His success would dispose of the Soviet's claim that their chess hegemony reflected the superiority of their political system..." Edmonds & Eidinow 2004, pp. 2–3.
10. “Bobby Fischer arrives in Iceland”. BBC News. ngày 25 tháng 3 năm 2005. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2014.
11. “Question of Yugoslavia (1992)”. Ozone Secretariat. 2004. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2014.
12. “General Assembly”. United Nations. ngày 21 tháng 12 năm 1993. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2014.
13. "[Fischer's] worry was that the U.S. government might finally have caught up with him. He'd violated State Department economic sanctions against Yugoslavia by playing a $5 million chess match against Boris Spassky in Sveti Stefan, Montenegro, in 1992, and an arrest warrant had been issued at that time. If he went back to the United States, he'd have to stand trial, and the penalty, if he was convicted, would be anywhere from ten years in prison to $250,000 in fines, or both, plus possible forfeiture of his $3.5 million winnings". Brady 2011, p. 2.
14. "At the beginning of the 21st century, grandmasters have been slowly but surely expressing interest in Fischerandom Chess". Gligorić 2002, p. 132.
15. "Bobby was astute enough to know that by making more and more broadcasts [against the United States and Jews worldwide], he was increasing his chances of eventual arrest. When nothing happened, however, he felt invulnerable and continued to travel without hiding..." Brady 2011, p. 280.
16. It's possible that Fischer's broadcasts were the fuel that sparked the U.S. government to activate the decade-old charge against him". Brady 2011, pp. 282–83.
17. Miyoko, for her part, thought that U.S. authorities could have arrested Bobby anytime post-1992, but they didn't and only went after him when 'suddenly he started to attack America and it made the government very angry.'" AP wire story (Tokyo), ngày 18 tháng 7 năm 2004. Quoted in Brady 2011, p. 283.
18. "Not knowing that his arrest was imminent, and believing that his passport was legal, on ngày 13 tháng 7 năm 2004, [Fischer] went to Narita Airport in Tokyo to board a plane bound for Manila. He was arrested and shackled in chains". Brady 2011, p. 282.
19. "...on ngày 13 tháng 7 năm 2004... [Fischer] was arrested..." "...on ngày 23 tháng 3 năm 2005, [Fischer] was released from his cell". Brady 2011, pp. 282, 293.
20. “Asia-Pacific | Iceland grants Fischer passport”. BBC News. ngày 21 tháng 3 năm 2005. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2014.
21. "[Fischer] was picked up by limousine supplied by the Icelandic embassy, given his new Icelandic passport, and he and Miyoko, hand in hand, sped to Narita Airport". AP wire story, ngày 23 tháng 3 năm 2005. Quoted in Brady 2011, p. 293.
22. Batty, David (ngày 18 tháng 1 năm 2008). “Chess champion Bobby Fischer dies”. The Guardian. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2014.