Cá thể alpha

Một con khỉ chúa

Cá thể alpha (hoặc cá thể đứng đầu, cá thể nổi trội hoặc cá thể ưu thế) là thuật ngữ sinh học để chỉ về vị thế của một cá thể trong một bầy đàn ở các động vật xã hội. Theo đó cá thể này có vị thế đứng đầu trong đàn và được hưởng nhiều đặc quyền. Con đực, con cái hay cả hai đều có thể là cá thể alpha, tùy thuộc vào từng loài (ví dụ ở tinh tinh hoặc sói xám thì những con đực sẽ là Alpha male, còn ở linh cẩu thì con cái mới là alpha). Trong trường hợp một con đực và một con cái thực hiện vai trò này với nhau, đôi khi chúng được gọi là các cặp alpha.

Các động vật khác trong nhóm xã hội cùng có thể biểu hiện hành vi cấp dưới loài cụ thể tôn kính đối với alpha hoặc các cá thể đẳng cấp cao hơn. Những cá thể ưu thế Alpha thường được ưu tiên khi được các cá thể khác nhường thức ăn hoặc được quyền tiếp cận và tán tỉnh, ve vẫn bạn tình. Những cá thể Alpha có thể đạt được vị thế của mình bằng sức mạnh của bản thân để đứng vào hàng ngũ cấp trên và xâm lược, hoặc thông qua những nỗ lực giao tiếp và xây dựng các liên minh trong nhóm. Các cá thể có thứ bậc cao đôi khi thay đổi, thường là thông qua một cuộc chiến giữa chúng và một cá thể cấp dưới, trong một cuộc chiến đấu có thể gây tổn thương hoặc có thể dẫn đến cái chết.

Tham khảo

• Klaus Immelmann and Colin Beer. A Dictionary of Ethology, Harvard University Press, 1989. ISBN 978-0-674-20506-2
• Kate Ludeman and Eddie Erlandson. Alpha male syndrome. Harvard Business Press; 2006. ISBN 978-1-59139-913-1.
• De Waal, Frans (2007) [1982]. Chimpanzee Politics: Power and Sex Among Apes (25th Anniversary ed.). Baltimore, MD: JHU Press. ISBN 978-0-8018-8656-0. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2011.
• https://www.businessinsider.com/no-such-thing-alpha-male-2016-10?r=US&IR=T There's No Such Thing As An Alpha Male
• Wilson and colleagues (ngày 6 tháng 10 năm 2009). "Seizing the Opportunity: Subordinate Male Fowl Respond Rapidly to Variation in Social Context. Ethology". Truy cập ngày 4 tháng 8 năm 2012.
• Jim Dutcher, Jamie Dutcher, James Manfull Wolves at our door: the extraordinary story of the couple who lived with wolves pp. 89, 145
• Foster, M; Gilby, I; Murray, C; Johnson, A; Wroblewski, E; Pusey, A (2009). "Alpha Male Chimpanzee Grooming Patterns: Implications for Dominance Style" (PDF). American Journal of Primatology. 71 (2): 136–144. doi:10.1002/ajp.20632. PMID 19025996.
• "Insights On Leadership From Chimp Alpha Male Behavior". Renaissance Man Journal. ngày 20 tháng 3 năm 2015.
• Michael Greshko (ngày 30 tháng 1 năm 2017). "In Rare Killing, Chimpanzees Cannibalize Former Leader". National Geographic.
• Chelsea Whyte (ngày 30 tháng 1 năm 2017). "Chimps beat up, murder and then cannibalise their former tyrant". New Scientist.
• "ChimpanZoo Homepage". Chimpanzoo.org. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2018.
• Michael Noonan, PhD. "Inside a Chimpanzee Community". Canisius Ambassadors for Conservation.
• Kristina Cawthon Lang (ngày 1 tháng 12 năm 2010). "Primate Factsheets: Bonobo". Primate Info Net.
• Lin Edwards (ngày 2 tháng 3 năm 2012). "Female bonobos use homosexual sex to increase social status". Phys.org.
• Stoinski, T.S.; Rosenbaum, T.; Ngaboyamahina, T.; Vecellio, V.; Ndagijimana, F.; Fawcett, K. (2009). "Patterns of male reproductive behaviour in multi-male groups of mountain gorillas: examining theories of reproductive skew". Behaviour. 146 (9): 1193–1215. doi:10.1163/156853909x419992. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2012.
• Tiddi, Barbara (2011). "Social relationships between adult females and the alpha male in wild tufted Capuchin monkeys". American Journal of Primatology. 73 (8): 812–20. doi:10.1002/ajp.20939. PMID 21698660.
• Foster, M.W. (2009). "Alpha male chimpanzee grooming patterns: implications for dominance "style"". American Journal of Primatology. 2009 (2): 136–144. doi:10.1002/ajp.20632. PMID 19025996.
• "Schenkel's Classic Wolf Behavior Study Available in English". Davemech.org. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2018.
• Mech, L. David. (1999). "Alpha status, dominance, and division of labor in wolf packs". Canadian Journal of Zoology. 77 (8): 1196–1203. doi:10.1139/z99-099. Archived from the original on ngày 14 tháng 12 năm 2005.
• Gary Greenberg and Maury M. Haraway. 1998. Comparative Psychology: A Handbook, Published by Taylor & Francis ISBN 0-8153-1281-4
• C. Michael Hogan. 2009. Painted Hunting Dog: Lycaon pictus, GlobalTwitcher.com, ed. N. Stromberg Archived ngày 9 tháng 12 năm 2010 at the Wayback Machine

Xem thêm

• Cá thể thống lĩnh
• Thứ bậc ở động vật
• Tôn ti trật tự
• Động vật xã hội
• Người thủ lĩnh (phim)

Tham khảo