Các thị quốc Pyu

Thành bang Pyu
Tên bản ngữ ပျူ မြို့ပြ နိုင်ငံများ
Thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên–1050
Các thị quốc Pyu, màu đỏ
Vị thế	Thành phố
Thủ đô	Sri Ksetra, Halin, Beikthano, Maingmaw, Binnaka
Ngôn ngữ thông dụng	Tiếng Pyu
Tôn giáo chính	Thượng tọa bộ, Đại thừa, Kim cương thừa, Ấn Độ giáo
Chính trị
Chính phủ	Chế độ quân chủ
Lịch sử
Thời kỳ	Thời kỳ cổ đại cổ điển
• Sự hiện diện Pyu sớm nhất ở Thượng Miến Điện	Thế kỷ thứ 2 trước Công nguyên
• Thành lập Beikthano	180 TCN
• Pyu chuyển đổi sang Phật giáo	Thế kỷ thứ 4
• Lịch Myanmar ra đời	22 tháng 3 năm 638 [1]
• Thành lập triều đại Sri Ksetra thứ 2	25 tháng 3 năm 739
• Sự nổi lên của Đế quốc Pagan	1050
Tiền thân Kế tục Thời tiền sử của Burma Đế quốc Pagan

Thành phố cổ Pyu

Di sản thế giới UNESCO
Tiêu chuẩn	Văn hóa: ii, iii, iv
Tham khảo	1444
Công nhận	2014 (Kỳ họp 38)

Lịch sử Myanmar
Myanmar thời tiền sử 11,000–200 TCN Các thị quốc Pyu 200 TCN– 1050 (Vương quốc Sri Ksetra, Vương quốc Tagaung) Các quốc gia Môn 825?–1057 Các quốc gia Arakan 788?–1406
Triều Pagan 849–1297 Vương quốc Tiền Pagan 849–1044 Thời kỳ các chiến tranh Hạ Miến 1297–1555 Myinsaing và Vương quốc Pinyas 1297–1364 Vương quốc Sagaing 1315–1364 Triều Ava 1364–1555 Vương quốc Prome 1482–1542 Vương quốc Hanthawaddy 1287–1539, 1550–1552 Các quốc gia Shan 1215–1563 Vương quốc Mrauk U 1429–1785 Triều Taungoo 1510–1752 Đế chế Toungoo thứ nhất 1510–1599 Nyaungyan khôi phục 1599–1752 Hanthawaddy khôi phục 1740–1757 Triều Konbaung 1752–1885
Thuộc Anh 1824–1948 Chiến tranh Anh - Miến Điện 1824–1885 Phong trào dân tộc 1900–1948 Nhật Bản chiếm đóng 1942–1945 Quốc gia Miến Điện 1943–1945
Thời hiện đại 1948–nay Liên bang Miến Điện 1948–1962 Liên bang Miến Điện 1962–1974 Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Miến Điện 1974–1988 Liên bang Myanmar 1988–2010 Cộng hòa Liên bang Myanmar 2010-nay
x t s

Các thị quốc Pyu là tên gọi chung cho các thành bang của người Pyu từng tồn tại ở miền Trung và miền Bắc Myanmar hiện đại từ thế kỷ 1 TCN cho đến năm 840. Lịch sử của các thị quốc Pyu được khám phá dựa vào các bi ký tìm thấy và qua các ghi chép của những người Trung Quốc về nước Phiêu (驃). Người Pyu là một trong những dân tộc tổ tiên của người Miến.^[2]

Người Pyu đến Myanmar vào khoảng thế kỷ 1 TCN hoặc sớm hơn và lập nên những thành bang tại Binnaka, Mongamo, Sri Ksetra, Peikthanomyo, Kutkhaing ở phía bắc, bờ biển Halin gyi Thanlwin ở phía đông, vịnh Martaban và bờ biển phía nam của nó, Thandwe ở phía tây nam và Yoma ở phía tây.^[3]

Thời đó, con đường thương mại từ Trung Quốc sang Ấn Độ đi qua Myanmar. Vào các năm 97 và 121, sứ đoàn La Mã sang Trung Quốc đã chọn lộ trình đường bộ qua Myanmar. Tuy nhiên, người Pyu có một lộ trình khác, đó là xuôi dòng Ayeyarwaddy tời Shri Ksetra và sau đó đi bằng đường biển về phía tây tới Ấn Độ và về phía đông để tới Đông Nam Á hải đảo.

Thư tịch cổ Trung Quốc kể rằng có 18 vương quốc Phiêu, rằng Phiêu là một dân tộc nhân văn và hòa bình, có cuộc sống sung tung và văn hóa. Giữa các nước Phiêu hầu như không có chiến tranh, và tranh chấp thường được giải quyết thông qua tỷ thí tay đôi hay thi xây dựng. Họ thậm chí mặc vải bông gạo thay vì vải lụa để không phải giết con tằm. Tội phạm bị phạt roi hoặc phạt tù, nếu tội nghiêm trọng thì có thể bị tử hình. Người Phiêu theo đạo Phật Thượng tọa bộ, và tất cả trẻ em được giáo dục trong các tự viện từ khi 7 tuổi cho đến khi 20 tuổi.

Các thị quốc Pyu không bao giờ thống nhất thành một vương quốc, nhưng các thành phố mạnh hơn thường chiếm ưu thế và nhận cống nạp từ các thành phố nhỏ. Thành phố mạnh mẽ nhất có lẽ là Sri Ksetra, dựa vào bằng chứng khảo cổ.

Một số thị quốc Pyu nổi bật.

Không rõ các thị quốc Pyu được thành lập sớm nhất chính xác vào thời điểm nào, nhưng chắc chắn là trước năm 94 - năm mà các biên niên sử Pyu cho biết có sự thay đổi triều đại. Trong thế kỷ 7, người Pyu dịch chuyển kinh đô của mình lên phía bắc theo hướng Halingyi ở vùng khô, để lại Shri Ksetra làm một trung tâm hạng hai có vai trò thương mại là chính ở phía nam. Tuy nhiên kinh đô mới ở phương bắc đã bị vương quốc Nam Chiếu cướp phá vào khoảng giữa thế kỷ 9. Sự kiện này dẫn tới sự diệt vong của các thị quốc Pyu.

Thị quốc

Trong số 12 thành phố có tường bao quanh được khai quật cho đến nay, 5 trong số đó là phần còn lại của các thị quốc lớn nhất của Pyu: Beikthano, Maingmaw, Binnaka, Halin và Sri Ksetra.

Xem thêm

• Lịch sử Myanmar
• Các quốc gia Môn ở Myanmar
• Triều Pagan

Tham khảo

1. Aung-Thwin (2005), p. 24
2. Dr Than Tun (History Professor, Mandalay University) ‘The Story of Myanmar told in pictures’.
3. Dr Than Tun, "The Story of Myanmar told in pictures"

Thư mục

• Janice Stargardt: The ancient Pyu of Burma, Cambridge 1990, ISBN 1-873178-01-8
• Dr Than Tun (History Professor, Mandalay University) ‘The Story of Myanmar told in pictures’.
• Elizabeth Moore, Myanmar Historical Research Journal 2004.
• D. G. E Hall, A History of the South East Asia, New York, 1968.
• G.E Hervey, History of Burma, London 1925