Chỉ (thực vật)

Chỉ
Phân loại khoa học
Giới:	Plantae
nhánh:	Tracheophyta
nhánh:	Angiospermae
nhánh:	Eudicots
nhánh:	Rosids
Bộ:	Sapindales
Họ:	Rutaceae
Chi:	Citrus
Loài:	C. trifoliata
Danh pháp hai phần
Citrus trifoliata L.
Các đồng nghĩa[1]
Danh sách Aegle sepiaria DC. Bilacus trifoliata (L.) Kuntze Citrus trifolia Thunb. Citrus triptera Desf. Pseudaegle sepiaria (DC.) Miq. Poncirus trifoliata (L.) Raf

Chỉ hay còn gọi là cam ba lá, cam đắng Trung Quốc (Poncirus trifoliata L., từ đồng nghĩa Citrus trifoliata) là một loài thực vật thuộc họ Cửu lý hương (Rutaceae) và có mối quan hệ họ hàng gần gũi với chi Cam chanh (Citrus) - trong một số trường hợp cũng được xếp vào chi Cam chanh. Loài này được L. miêu tả khoa học đầu tiên năm 1763.^[2] Vì vậy ta có thể dùng Cam ba lá trong việc ghép cành với các loài thuộc chi Cam chanh khác. Điểm khác biệt giữa cam ba lá với các loài thuộc chi Cam chanh là nó có lá phức sớm rụng và quả có lông tơ. Bản địa loài này là miền bắc Trung Quốc^[3] và Triều Tiên.

Đây là loài thực vật có sức chống chịu tốt (USDA zone 5), nó vẫn tồn tại được trong các điều kiện giá rét và tuyết rơi ở mức độ trung bình (mặc dù lúc này cây chỉ ở dạng cây bụi lớn cao 4 đến 8 mét). Vì vậy cam ba lá thường được dùng làm cây bố trong việc ghép cây với các loại cây mẹ thuộc chi Cam chanh có sức chống chịu kém hơn.

Chi Poncirus được nhận diện bởi các gai lớn 3-5 phân ở trên cành non và các lá rụng sớm với 3 (đôi khi là 5) lá chét; thông thường lá chét ở giữa dài 3-5 phân và các lá chét hai bên dài 2-3 phân. Hoa có màu trắng, nhị hồng, đường kính 3-5 phân, so với hoa của các loài thuộc chi Cam chanh thì lớn hơn nhưng hình dạng rất giống nhau. Mùi hương của hoa cam ba lá thì không đậm bằng hoa của các loài thuộc chi Cam chanh. Đồng thời đối với chi Cam chanh thì lá của chúng sẽ tỏa ra một mùi nồng khi bị vò nát.

Quả của Cam ba lá có màu xanh lục, khi chín ngả màu vàng, vỏ quả nhăn nheo^[3] đường kính 3-4 phân, nhìn giống như một quả cam nhỏ nhưng bề mặt có phủ lông tơ. Quả của loại cam không thích hợp để ăn tươi vì có vị chua loét^[3] và rất đắng nhưng có thể dùng để làm mứt cam, hoặc phơi khô, nghiền thành bột để làm gia vị.

Giống "Flying Dragon" hơi khác so với loài điển hình, cành xoắn, hoa ít mùi thơm và quả nhỏ hơn.

Fruit of Poncirus trifoliata in Botanical garden Praha

Chú thích

1. The Plant List: A Working List of All Plant Species, truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2016
2. The Plant List (2010). “Citrus trifoliata”. Truy cập ngày 12 tháng 6 năm 2013.
3. ^ Lê Quang Long (chủ biên) (2007). Từ điển tranh về các loài củ & quả. Thành phố Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Giáo dục. tr. 53.

Liên kết ngoài

• Tư liệu liên quan tới Citrus trifoliata tại Wikimedia Commons
• Dữ liệu liên quan tới Citrus trifoliata tại Wikispecies
• Vườn thực vật hoàng gia Kew; Đại học Harvard; Australian Plant Name Index (biên tập). “Citrus trifoliata”. International Plant Names Index.