Danh sách tỉnh cũ của Việt Nam

Danh sách này liệt kê các tỉnh thành và đặc khu cũ đã từng tồn tại ở Việt Nam, tính từ năm 1830 đến nay. Có rất nhiều tỉnh bị giải thể nhưng sau đó được tái lập lại một thời gian rồi sau đó lại bị giải thể, vì vậy danh sách này sẽ chỉ liệt kê năm thành lập lần đầu tiên và năm giải thể lần cuối cùng.

Danh sách[sửa | sửa mã nguồn]


Tên tỉnh	Năm thành lập	Năm giải thể	Thuộc địa phận ngày nay	Chú thích
An Xuyên	1956	1976	Cà Mau
Bà Rịa	1899	1956	Bà Rịa - Vũng Tàu, Đồng Nai
Bà Rịa - Chợ Lớn	1951	1954	Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh, Long An	có tên gọi Bà Chợ
Ba Xuyên	1956	1975	Sóc Trăng, Bạc Liêu	Do chính quyền Việt Nam Cộng Hòa thành lập do hợp nhất hai tỉnh Sóc Trăng và Bạc Liêu. Đến năm 1964, phần đất thuộc tỉnh Bạc Liêu trước đây được tách ra để tái lập tỉnh Bạc Liêu, phần còn lại tương ứng với tỉnh Sóc Trăng trước năm 1956 nhưng vẫn giữ nguyên tên gọi là tỉnh Ba Xuyên. Chính quyền cách mạng không công nhận tên gọi tỉnh Ba Xuyên mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Sóc Trăng.
Bắc Thái	1965	1996	Thái Nguyên, Bắc Kạn
Biên Hòa	1832	1975	Bình Dương, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu, Thành phố Hồ Chí Minh
Bình Long	1956	1975	Bình Phước, Bình Dương
Bình Trị Thiên	1975	1989	Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế
Bình Tuy	1956	1976	Bình Thuận
Đặc khu Cam Ranh	1965	1975	Khánh Hòa
Cao Lạng	1975	1978	Cao Bằng, Lạng Sơn
Cần Thơ	1899	2004	TP. Cần Thơ, Hậu Giang
Châu Đốc	1899	1975	An Giang, Đồng Tháp
Chợ Lớn	1899	1956	Thành phố Hồ Chí Minh, Long An
TP. Chợ Lớn	1965	1931	Thành phố Hồ Chí Minh
Chương Thiện	1961	1976	Hậu Giang, Bạc Liêu, Kiên Giang
Côn Sơn / Côn Đảo	1956	1974	Huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu	có tên gọi Cơ sở hành chính Côn Sơn (1965 - 1974)
Cửu Long	1975	1991	Vĩnh Long, Trà Vinh	Do hợp nhất 2 tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh. Trước đó 2 tỉnh này đã từng hợp nhất thành tỉnh Vĩnh Trà, tồn tại từ năm 1951 - 1954.
Định Tường	1832	1975	Trước năm 1869: Đồng Tháp (phần tả ngạn Sông Tiền), Tiền Giang, Long An (phần hữu ngạn sông Vàm Cỏ Tây) Từ 1956 - 1975: Tiền Giang	Tỉnh thành lập từ năm 1832. Tỉnh bị mất tên gọi từ năm 1869 (do đổi thành tỉnh Mỹ Tho) sau khi Thực dân Pháp xâm chiếm tỉnh này. Tỉnh được chính quyền Việt Nam Cộng Hòa tái lập lại do hợp nhất hai tỉnh Mỹ Tho và Gò Công. Đến năm 1963, phần đất thuộc tỉnh Gò Công trước đây được tách ra để tái lập tỉnh Gò Công, phần còn lại gần tương ứng với tỉnh Mỹ Tho trước năm 1956 nhưng vẫn giữ nguyên tên gọi là tỉnh Định Tường. Chính quyền cách mạng không công nhận tên gọi tỉnh Định Tường mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Mỹ Tho.
Đồng Nai Thượng	1899	1957	Lâm Đồng
Gia Định	1832	1975	Thành phố Hồ Chí Minh, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Phước, Tiền Giang	có tên gọi Phiên An (1832 - 1835)
Gia Định Ninh	1951	1954	Thành phố Hồ Chí Minh, Tây Ninh
Gia Lai - Kon Tum	1975	1991	Gia Lai, Kon Tum
Gò Công	1899	1976	Tiền Giang
Hà Bắc	1962	1996	Bắc Ninh, Bắc Giang
Hà Đông	1902	1965	TP. Hà Nội	có tên gọi Cầu Đơ (1902 - 1904)
Hà Nam Ninh	1975	1991	Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình
Hà Sơn Bình	1975	1991	Hòa Bình, TP. Hà Nội
Hà Tây	1965	2008	TP. Hà Nội	Do hợp nhất 2 tỉnh Hà Đông và Sơn Tây. Từ năm 1975 tỉnh tiếp tục hợp nhất với tỉnh Hòa Bình thành tỉnh Hà Sơn Bình. Từ năm 1978 một phần tỉnh Hà Tây (phần lớn là đất tỉnh Sơn Tây cũ) được sáp nhập vào thành phố Hà Nội. Năm 1991 tỉnh Hà Tây được tái lập lại theo địa giới hành chính năm 1965. Năm 2008, toàn bộ tỉnh Hà Tây được sáp nhập vào thành phố Hà Nội.
Hà Tiên	1832	1956	Kiên Giang, Cà Mau, Bạc Liêu
Hà Tuyên	1975	1991	Hà Giang, Tuyên Quang
Hải Hưng	1968	1996	Hải Dương, Hưng Yên
Hải Ninh	1906	1963	Quảng Ninh, Lạng Sơn
Hậu Giang	1976	1991	Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng
Hậu Nghĩa	1963	1976	Long An, Tây Ninh, Thành phố Hồ Chí Minh
Hoàng Liên Sơn	1975	1991	Lào Cai, Yên Bái
Đặc khu Hồng Gai	1949	1955	Quảng Ninh
Khu Hồng Quảng	1955	1963	Quảng Ninh, TP. Hải Phòng
Hưng Hóa	1831	1891	Hòa Bình, Sơn La, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Phú Thọ, Yên Bái	Tên gọi Hưng Hóa tiếp tục tồn tại đến năm 1903 thì được đổi tên thành tỉnh Phú Thọ. ^[1]
Kiến An	1888	1962	TP. Hải Phòng	có tên gọi Phù Liễn (1902 - 1906)
Kiến Hòa	1956	1975	Bến Tre (trừ huyện Chợ Lách)	Do chính quyền Việt Nam Cộng Hoà đổi tên từ tỉnh Bến Tre. Chính quyền cách mạng không công nhận tên gọi tỉnh Kiến Hòa mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Bến Tre.
Kiến Phong	1956	1976	Phần tả ngạn sông Tiền của tỉnh Đồng Tháp	Nguyên là đất thuộc tổng Phong Thạnh, huyện Kiến Phong, tỉnh Định Tường thời nhà Nguyễn. Đến thời Pháp thuộc đất đai được chia lại cho các tỉnh Châu Đốc, Long Xuyên, Sa Đéc. Khi mới thành lập tỉnh có tên là tỉnh Phong Thạnh. Năm 1956, chính quyền cách mạng cũng thành lập tỉnh Kiến Phong như chính quyền Việt Nam Cộng hòa, đến năm 1974 thì giải thể.
Kiến Tường	1956	1976	Vùng Đồng Tháp Mười của tỉnh Long An (các huyện Vĩnh Hưng, Tân Hưng, Mộc Hóa, Thạnh Hóa, Tân Thạnh, thị xã Kiến Tường) và một phần nhỏ của tỉnh Tiền Giang	Nguyên là quận Mộc Hóa tách ra từ tỉnh Tân An. Khi mới thành lập tỉnh có tên là tỉnh Mộc Hoá. Năm 1957, chính quyền cách mạng cũng thành lập tỉnh Kiến Tường như chính quyền Việt Nam Cộng hòa, đến năm 1976 thì giải thể, hợp nhất với tỉnh Long An, một phần tỉnh Hậu Nghĩa thành tỉnh Long An mới.
Lâm Viên	1916	1957	Lâm Đồng
Long Châu Hà	1950	1976	An Giang, Kiên Giang
Long Châu Hậu	1947	1950	An Giang	^[2]
Long Châu Sa	1951	1954	An Giang, Đồng Tháp	^[3]
Long Châu Tiền	1947	1976	Đồng Tháp, An Giang	^[4]
Long Khánh	1956	1975	Đồng Nai
Long Xuyên	1899	1956	An Giang, TP. Cần Thơ, Đồng Tháp
Lục Nam	1889	1891	Bắc Giang
Minh Hải	1975	1996	Cà Mau, Bạc Liêu	Do hợp nhất 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu. Khi mới thành lập tỉnh lấy tên là tỉnh Cà Mau - Bạc Liêu, nhưng tên gọi này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Mỹ Tho	1899	1976	Tiền Giang, Bến Tre	có tên gọi Tân Mỹ Gò (1951 - 1954)
Nam Hà	1965	1996	Nam Định, Hà Nam
Nghệ Tĩnh	1975	1991	Nghệ An, Hà Tĩnh
Nghĩa Bình	1975	1989	Quảng Ngãi, Bình Định
Nghĩa Lộ	1962	1975	Yên Bái
Phan Rang	1901	1913	Ninh Thuận
Phong Dinh	1956	1976	TP. Cần Thơ, Hậu Giang, Sóc Trăng
Phú Bổn	1962	1975	Gia Lai, Đắk Lắk
Phú Khánh	1975	1989	Phú Yên, Khánh Hòa
Đặc khu Phú Quốc	1956	1975	Kiên Giang
Phúc Yên	1901	1950	Vĩnh Phúc, TP. Hà Nội	có tên gọi Phù Lỗ (1901 - 1904)
Phước Long	1956	1975	Bình Phước, Bình Dương, Lâm Đồng
Phước Thành	1959	1965	Bình Dương, Bình Phước
Phước Tuy	1956	1975	Bà Rịa - Vũng Tàu, Khánh Hòa
Pleiku	1932	1976	Gia Lai
Quảng Đức	1959	1976	Đắk Nông, Đắk Lắk
Quảng Nam - Đà Nẵng	1975	1996	Quảng Nam, TP. Đà Nẵng
Quảng Tín	1962	1976	Quảng Nam
Quảng Yên	1831	1955	Quảng Ninh, Hải Dương, Bắc Giang, TP. Hải Phòng
Rạch Giá	1899	1976	Kiên Giang, Bạc Liêu
Sa Đéc	1899	1976	Đồng Tháp
TP. Sài Gòn		1931	Thành phố Hồ Chí Minh
Đô thành Sài Gòn	1931	1976	Thành phố Hồ Chí Minh	có tên gọi Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn (1931 - 1956)
Sông Bé	1976	1996	Bình Dương, Bình Phước	Do hợp nhất 2 tỉnh Thủ Dầu Một (chính là tỉnh Bình Dương của Việt Nam Cộng hoà) và Bình Phước. Khi mới thành lập tỉnh lấy tên là tỉnh Bình Thủ, nhưng tên gọi này chỉ tồn tại trong thời gian ngắn.
Sơn Tây	1831	1965	TP. Hà Nội, Hòa Bình, Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Tuyên Quang
Tam Cần	1956	1956	Trà Vinh, Vĩnh Long
Tân An	1899	1956	Phần hữu ngạn sông Vàm Cỏ Đông của tỉnh Long An
Tân Bình	1944	1945	Thành phố Hồ Chí Minh
Khu tự trị Tây Bắc	1955	1975	Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Yên Bái (các huyện Trạm Tấu, Văn Chấn, Mù Cang Chải, thị xã Nghĩa Lộ)	Trong giai đoạn từ 1955 - 1963, khu tự trị có tên Khu tự trị Thái - Mèo, không chia đơn vị hành chính cấp tỉnh, các tỉnh tồn tại trước đó là Sơn La, Lai Châu bị giải thể. Từ năm 1963 được đổi tên thành Khu tự trị Tây Bắc, đồng thời thành lập 3 tỉnh Sơn La, Lai Châu, Nghĩa Lộ trực thuộc khu tự trị.
Thủ Biên	1951	1961	Đồng Nai, Bình Dương, Bình Phước, Thành phố Hồ Chí Minh
Thủ Dầu Một	1899	1956	Bình Dương, Bình Phước
Thuận Hải	1975	1989	Ninh Thuận, Bình Thuận
Thừa Thiên	1831	1975	Thừa Thiên - Huế, Quảng Trị
Tuyên Đức	1958	1976	Lâm Đồng
Khu tự trị Thái	trước thế kỷ 17	1954	Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Yên Bái	Ban đầu được kiểm soát bởi Xiêm La
Khu tự trị Việt Bắc	1956	1975	Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Thái Nguyên, Hà Giang
Vĩnh Bình	1956	1976	Trà Vinh (trước năm 1968 bao gồm thêm 2 huyện Vũng Liêm, Trà Ôn của tỉnh Vĩnh Long)	Do chính quyền Việt Nam Cộng hoà đổi tên từ tỉnh Trà Vinh. Chính quyền cách mạng không công nhận tên gọi tỉnh Vĩnh Bình mà vẫn gọi theo tên cũ là tỉnh Trà Vinh.
Đặc khu Vĩnh Linh	1954	1976	Quảng Trị
Vĩnh Phú	1968	1996	Vĩnh Phúc, Phú Thọ
Đặc khu Quân sự Quảng Ninh	1979	1989	Quảng Ninh	Năm 1978, Quảng Ninh cũng như nhiều nơi ở miền Bắc nước ta các phần tử phản động trong và ngoài nước cấu kết với nhau dựng lên "Sự kiện người Hoa" nhằm kích động, dụ dỗ, đe dọa, cưỡng ép người Hoa bỏ về Trung Quốc để phá rối an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, phá hoại nền kinh tế, gây tình hình không ổn định, hòng cản bước tiến của cách mạng Việt Nam. Đặc biệt bước sang năm 1979, tình hình biên giới phía Bắc ngày càng diễn biến phức tạp và ngày 17 tháng 02 năm 1979 cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới của Tổ quốc đã nổ ra. Trước tình hình đó, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, ngày 19 tháng 4 năm 1979 chấp hành Nghị quyết số 790 của Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ra Quyết định số 77 thành lập Đặc khu Quân sự Quảng Ninh. Đặc khu bao gồm một số đơn vị chủ lực của các binh chủng đã có thành tích trong cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ của 6 Quân khu thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Ninh cùng với bộ đội địa phương, bộ đội biên phòng, dân quân tự vệ của 12 huyện, thị xã trong tỉnh và tự vệ của các công ty, xí nghiệp ngành than.
Vĩnh Trà	1951	1954	Vĩnh Long, Trà Vinh	Tỉnh do chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập nhưng không được chính quyền Quốc gia Việt Nam và sau này là Việt Nam Cộng hòa công nhận.
Vĩnh Yên	1899	1950	Vĩnh Phúc (trừ thành phố Phúc Yên)
Vũng Tàu (Cap Saint Jacques)	1895	1976	Thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu	Vũng Tàu đã nhiều lần được tách ra thành đơn vị hành chính cấp tỉnh riêng nhưng sau đó lại được nhập trở lại vào tỉnh Bà Rịa / Phước Tuy: Thành phố tự trị (commune autonome) Cap Saint Jacques, tồn tại từ năm 1895 - 1899 Tỉnh Cap Saint Jacques, tồn tại từ năm 1929 - 1934 Tỉnh Vũng Tàu (bao gồm cả huyện Cần Giờ), tồn tại từ năm 1947 - 1952 Đặc khu Vũng Tàu (hay Thị xã Vũng Tàu), đơn vị hành chính trực thuộc trung ương của Việt Nam Cộng hòa, tồn tại từ năm 1964 - 1975
Đặc khu Vũng Tàu - Côn Đảo	1979	1991	Thành phố Vũng Tàu và huyện Côn Đảo, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu

Ghi chú[sửa | sửa mã nguồn]

^ Ghi chú (1): Chính quyền Mặt trận Dân tộc Giải phóng Miền Nam và sau này là Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa Miền Nam Việt Nam cùng với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa không công nhận tên gọi các tỉnh Nam Phần do chính quyền Việt Nam Cộng hoà đặt ra mà vẫn gọi các tỉnh theo tên cũ trước năm 1956.
^ Ghi chú (2): Tỉnh do chính quyền Việt Nam Dân chủ Cộng hòa thành lập nhưng không được chính quyền Quốc gia Việt Nam và sau này là Việt Nam Cộng hòa công nhận.
^ Ghi chú (3): Sau khi thực dân Pháp cắt phần lớn đất đai để thành lập các tỉnh Sơn La, Lào Cai, Yên Bái, Hòa Bình, địa bàn tỉnh Hưng Hóa chỉ còn lại 2 huyện Tam Nông và Thanh Thủy. Từ năm 1891, nhiều châu, huyện của các tỉnh Sơn Tây, Tuyên Quang, Yên Bái, Sơn La được chuyển về tỉnh Hưng Hóa. Đến năm 1903, tỉnh được đổi tên thành tỉnh Phú Thọ. Ngày nay tỉnh Phú Thọ xem năm 1891 là năm thành lập tỉnh, vì thế tỉnh Hưng Hóa trên thực tế đã bị giải thể kể từ năm 1891.

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

[1]

[2]