Giải Crafoord

Giải Crafoord
Trao cho	Những thành tựu trong nghiên cứu các lãnh vực Thiên văn học, Toán học, Sinh học, Địa chất học hoặc nghiên cứu bệnh Viêm đa khớp.
Quốc gia	Thụy Điển
Được trao bởi	Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển
Lần đầu tiên	1982 (1982)
Trang chủ	www.crafoordprize.se

Giải Crafoord là một giải thưởng khoa học thường niên do Holger Crafoord - một nhà công nghiệp người Thụy Điển - và vợ là Anna-Greta Crafoord thiết lập năm 1980. Giải này do Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển quản lý, được trao trong 4 thể loại: Thiên văn học, Toán học, Địa chất học và Sinh học, với sự chú trọng đặc biệt về Sinh thái học và bệnh Viêm đa khớp, căn bệnh đã hành hạ Holger trong những năm cuối đời.

Theo Viện hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, thì "những ngành khoa học này được chọn để bổ sung cho những ngành khoa học đã được trao trong các giải Nobel".^[1].

Chỉ có một giải thưởng được trao hàng năm, theo thứ tự luân phiên: Thiên văn học, Toán học, Địa chất học, rồi tới Sinh học^[1].

Tên các người đoạt giải Crafoord được công bố mỗi năm vào giữa tháng Giêng, và lễ trao giải được cử hành trong tháng Năm do đích thân vua Thụy Điển - người cũng trao các giải Nobel trong tháng 12 hàng năm.^[1][2] trao tặng.

Khoản tiền thưởng hiện nay là 4.000.000 krona Thụy Điển (khoảng hơn 500.000 dollar Mỹ), nhằm tài trợ cho các nghiên cứu tiếp theo của người đoạt giäi.

Những người đoạt giải đầu tiên - Vladimir Arnold và Louis Nirenberg - là do công trình nghiên cứu của họ trong lĩnh vực phương trình vi phân phi tuyến tính.

Người phụ nữ đầu tiên được trao giải thưởng là nhà thiên văn học Andrea Ghez vào năm 2012.

Những người đoạt giải

Năm	Thể loại	Hình	Người đoạt giải	Quốc tịch	Công trình nghiên cứu[3]
1982	Toán học		Vladimir Arnold		Lý thuyết Phương trình vi phân phi tuyến tính
			Louis Nirenberg	[A]
1983	Địa chất học	—	Edward Lorenz		Thủy động lực địa vật lý
			Henry Stommel
1984	Sinh học	Daniel Janzen	Daniel H. Janzen		Đồng tiến hóa
1985	Thiên văn học		Lyman Spitzer		Nghiên cứu môi trường giữa các vì sao
1986	Địa chất học		Claude Allègre		Các quan hệ đồng vị địa hóa học
		—	Gerald J. Wasserburg
1987	Sinh học	—	Eugene P. Odum		Sinh thái học hệ sinh thái
		xxxx50px]]	Howard T. Odum
1988	Toán học		Pierre Deligne		Hình học đại số
			Alexander Grothendieck[B]	Từ chối nhận giải
1989	Địa chất học		James Van Allen		Thăm dò vũ trụ, phát hiện các vành đai Van Allen
1990	Sinh học		Paul R. Ehrlich		Động lực học và Di truyền học của dân số bị phân mảng
			Edward Osborne Wilson		Lý thuyết về địa lý sinh vật ở đảo
1991	Thiên văn học	—	Allan Rex Sandage		Nghiên cứu các thiên hà
1992	Địa chất học	—	Adolf Seilacher		Nghiên cứu về tiến hóa của sự sống
1993	Sinh học	—	W. D. Hamilton		Các lý thuyết về sự lựa chọn dòng dõi và mối quan hệ di truyền
			Seymour Benzer		Các nghiên cứu về di truyền và sinh lý thần kinh của ruồi giấm
1994	Toán học		Simon Donaldson		Hình học 4 chiều
			Shing-Tung Yau	[C]	Kỹ thuật phi tuyến trong hình học vi phân
1995	Địa chất học	—	Willi Dansgaard		Phát triển các phương pháp phân tích địa chất đồng vị
			Nicholas Shackleton
1996	Sinh học		Robert M. May		Nghiên cứu sinh thái
1997	Thiên văn học	—	Fred Hoyle		Nghiên cứu các quá trình hạt nhân ở các ngôi sao, sự tiến hóa của các ngôi sao
		—	Edwin Salpeter
1998	Địa chất học		Don L. Anderson		Nghiên cứu các cấu trúc và các quá trình biến đổi trong lòng Trái Đất
		—	Adam M. Dziewonski	[D]
1999	Sinh học		Ernst Mayr		Phát triển khái niệm về sinh học tiến hóa
			John Maynard Smith
		—	George C. Williams
2000	Viêm đa khớp	—	Marc Feldmann		Xác định TNF-alpha (Tumor necrosis factor alpha)
			Ravinder N. Maini
2001	Toán học		Alain Connes		Lý thuyết đại số toán tử, sáng lập hình học không giao hoán
2002	Địa chất học	—	Dan P. McKenzie		Động lực học của quyển đá (lithosphere)
2003	Sinh học		Carl Woese		Lãnh vực thứ ba của đời sống
2004	Viêm đa khớp		Eugene C. Butcher		Nghiên cứu các kết cấu phân tử liên quan đến tế bào bạch huyết
		Tập tin:Dr. Timothy A. Springer.jpg	Timothy A. Springer
2005	Thiên văn học		James E. Gunn		Tìm hiểu cấu trúc quy mô lớn của vũ trụ
			James Peebles
			Martin Rees
2006	Địa chất học		Wallace Smith Broecker		Nghiên cứu chu trình carbon toàn trái đất
2007	Sinh học	—	Robert Trivers		Phân tích của sự tiến hóa xã hội
2008	Thiên văn học		Rashid Alievich Sunyaev		Đóng góp cho Vật lý học thiên văn năng lượng cao và Vũ trụ học
	Toán học		Maxim Kontsevich	[E]	Các đóng góp cho Toán học từ Vật lý học lý thuyết hiện đại
			Edward Witten
2009	Viêm đa khớp		Charles Dinarello		Phân lập các interleukins, tìm hiểu vai trò của chúng trong sự khởi đầu của các bệnh viêm
			Tadamitsu Kishimoto
			Toshio Hirano
2010	Địa chất học		Walter Munk		"cho những đóng góp cơ bản và tiên phong vào sự hiểu biết của chúng ta về sự lưu thông của đại dương, thủy triều và sóng, và vai trò của chúng trong động lực học của Trái Đất".
2011	Sinh học		Ilkka Hanski		"cho các nghiên cứu tiên phong của ông về tác động của sự biến đổi không gian vào động lực của quần thể động vật và thực vật ".
2012	Thiên văn học		Reinhard Genzel		"cho các quan sát của họ về việc các ngôi sao quay quanh tâm thiên hà, cho thấy sự hiện diện của một lỗ đen siêu lớn".
			Andrea M. Ghez
	Toán học		Jean Bourgain		"cho công trình sáng chói và mang tính đột phá của họ trong phân tích hài hòa, các phương trình vi phân từng phần, lý thuyết ergodic, lý thuyết số, tổ hợp, phân tích chức năng và khoa học máy tính lý thuyết ".
			Terence Tao
2013	Viêm đa khớp		Peter K. Gregersen		"cho những khám phá của họ liên quan đến vai trò của những yếu tố di truyền khác nhau và tương tác của chúng với các yếu tố môi trường trong việc sinh ra bệnh, chẩn đoán và quản lý lâm sàng của viêm khớp dạng thấp".
			Lars Klareskog
			Robert J. Winchester
2014	Địa chất học	—	Peter Molnar		"cho đóng góp đột phá vào sự hiểu biết về kiến tạo địa chất toàn cầu, đặc biệt là sự biến dạng của các lục địa và cấu trúc cùng sự tiến hóa của các dãy núi, cũng như tác động của quá trình kiến tạo trên sự lưu thông khí quyển đại dương và khí hậu".
2015	Sinh học	—	Richard Lewontin		"cho những phân tích tiên phong và các đóng góp cơ bản vào sự hiểu biết về tính đa dạng di truyền".
			Tomoko Ohta

Chú thích

^a Nirenberg sinh tại Canada.^[4]

^b Grothendieck sinh tại Đức, nhưng sống phần lớn cuộc đời ở Pháp. Về mặt pháp lý, ông là người vô tổ quốc. Ông đã từ chối, không nhận giải này.^[5]

^c Shing-Tung Yau sinh tại Trung Quốc.^[6]

^d Dziewonski sinh tại Ba Lan.^[7]

^e Kontsevich sinh tại Nga.^[8]

Tham khảo

1. ^ “About the prize”. The Royal Swedish Academy of Sciences. Truy cập ngày 3 tháng 7 năm 2009.
2. “King of Sweden awards Crafoord Prize to IC researchers”. Imperial College of Science, Technology and Medicine. ngày 4 tháng 10 năm 2000. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2009.
3. “The Crafoord Prize 1982–2009” (PDF). The Royal Swedish Academy of Sciences. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009.
4. “Louis Nirenberg Receives National Medal of Science” (PDF). American Mathematical Society. tháng 10 năm 1996. tr. 1111. Truy cập ngày 4 tháng 7 năm 2009.
5. Matthews, Robert (ngày 20 tháng 8 năm 2006). “Mathematics, where nothing is ever as simple as it seems”. Daily Telegraph. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2009.
6. Overbye, Dennis (ngày 17 tháng 10 năm 2006). “The Emperor of Math”. The New York Times. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2009.
7. “Dziewonski Receives 2002 William Bowie Medal”. American Geophysical Union. Bản gốc lưu trữ ngày 27 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2009.
8. “Kontsevich and Witten Receive 2008 Crafoord Prize in Mathematics” (PDF). American Mathematical Society. tháng 5 năm 2008. tr. 583. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2009.

Liên kết ngoài

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Giải Crafoord.

• Website chính thức