Hoàng Đôn Vân

Hoàng Đôn Vân
Chức vụ
Tổng thư ký Tổng Công đoàn Nam Bộ
Nhiệm kỳ	Tháng 3, 1945 – Tháng 10, 1945 (?)
Phó Tổng thư ký	Nguyễn Lưu
Kế nhiệm	Lý Chính Thắng (?)[1]
Vị trí	Việt Nam
Chủ tịch Tổng Công đoàn Nam Bộ
Kế nhiệm	Nguyễn Lưu (?)[2]
Vị trí	Việt Nam
Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I
Nhiệm kỳ	2 tháng 3, 1946 – mất tích
Đại diện	Sài Gòn - Chợ Lớn
Thông tin cá nhân
Sinh	15 tháng 12, 1926 Hoài Nhơn, Bình Định
Mất	Mất tích tháng 3, 1946
Dân tộc	Kinh
Đảng chính trị	Đảng Cộng sản Việt Nam
Phục vụ trong quân đội
Tặng thưởng	Huân chương Độc lập

Hoàng Đôn Vân (15 tháng 12 năm 1926 – mất tích tháng 3 năm 1946), thường gọi là Văn, là một nhà cách mạng Việt Nam, nguyên Chủ tịch, Tổng thư ký Tổng Công đoàn Nam Bộ, Đại biểu Quốc hội Việt Nam khóa I.

Cuộc đời

Theo thông tin của hồ sơ Quốc hội khóa I, Hoàng Đôn Vân sinh ngày 15 tháng 12 năm 1926. Ông sinh ra ở làng Đại Đồng, xã Tam Quan, huyện Hoài Nhơn (nay là phường Tam Quan, thị xã Hoài Nhơn), tỉnh Bình Định trong một gia đình có truyền thống yêu nước, có ít nhất bảy người trong dòng họ từng bị thực dân Pháp bắt giữ. Trước năm 1930, ông tham gia Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, hoạt động ở Sài Gòn.^[3]

Năm 1930, Đảng Cộng sản Việt Nam thành lập, ông trở thành đảng viên cộng sản, tham gia thành lập Công hội đỏ ở Sài Gòn, gây dựng các công hội bí mật trong các xí nghiệp.^[3] Căn nhà của ông cũng là một cơ sở hoạt động bí mật.^[4][5]

Tháng 3 năm 1945, hội nghị đại biểu Tổng Công đoàn Nam Bộ được tổ chức ở chợ Trương Minh Giảng, Hoàng Đôn Vân được bầu làm Tổng thư ký, Nguyễn Lưu làm Phó Tổng thư ký.^[6] Tháng 5 năm 1945, ông được Xứ ủy Nam Kỳ cử vào lãnh đạo tổ chức Thanh niên Tiền phong, chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa.^[7] Ngày 15 tháng 8, Ủy bản khởi nghĩa Sài Gòn được thành lập, gồm Chủ tịch Trần Văn Giàu, Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Trấn, Ủy viên Thường trực Huỳnh Văn Tiểng, Nguyễn Văn Tư, Ủy viên Hoàng Đôn Văn, Kiều Công Cung.^[8]

Ngày 25 tháng 8, ông tham gia lãnh đạo khởi nghĩa ở Sài Gòn, bản thân ông thành công thuyết phục chủ xưởng Brossard Mopin bàn giao lại toàn bộ cơ sở cho quân khởi nghĩa.^[3] Cách mạng tháng Tám thắng lợi, Ủy ban Hành chính Lâm thời Nam Bộ thành lập, ông giữ chức Ủy trưởng Lao động.^[9] Khi thực dân Pháp quay trở lại xâm lược, ông đã lãnh đạo Tổng Công đoàn Nam Bộ gây dựng các lực lượng kháng chiến.^[10]

Ngày 23 tháng 9, thực dân Pháp với sự trợ giúp của quân đội Anh tấn công Sài Gòn, chiếm lĩnh các vị trí quan trọng. Nhà riêng và trụ sở làm việc của Hoàng Đôn Vân ở Văn phòng hãng xưởng Brossard Mopin (thuộc phố Mai Thị Lựu, Quận 1 ngày nay) cũng bị chiếm lĩnh và lục xoát, bản thân ông bị bắt giữ. Quân Pháp còn rải truyền đơn tuyên bố xử tử hình ông vì tội "chống nhà nước bảo hộ", nhưng nhờ những sức ép từ người dân Sài Gòn mà ông được thả, tiếp tục tham gia lãnh đạo cuộc chiến trong thành phố.^[3]

Ngày 6 tháng 1 năm 1946, Hoàng Đôn Vân cùng Huỳnh Văn Tiểng, Lý Chính Thắng, Tôn Đức Thắng, Nguyễn Văn Trấn trúng cử Đại biểu Quốc hội khu vực Sài Gòn – Chợ Lớn.^[11] Đầu tháng 3, trong kỳ họp đầu tiên của Quốc hội, Huỳnh Văn Tiểng đại diện cho các đại biểu Sài Gòn – Chợ Lớn xin được đổi tên Thành phố Sài Gòn thành Thành phố Hồ Chí Minh.^[12]

Sau kỳ họp, ông trở về Nam Bộ. Khi đến cầu Đò Lèn (ngã ba sông Chu – sông Mã), Thanh Hóa, ông bị một nhóm người có vũ trang khống chế và dẫn đi, hoàn toàn không có manh mối. Đây được cho là hoạt động thủ tiêu của lực lượng Quốc dân Đảng.^[3]

Vinh danh

Theo thông tin của Quốc hội khóa I, Hoàng Đôn Vân đã bị thủ tiêu và đã từ trần. Sau khi giải phóng đất nước, ông được Nhà nước công nhận liệt sĩ và được truy tặng Huân chương Độc lập.^[3]

Tham khảo

• Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh Gia Lai (2005). Lịch sử Đảng bộ tỉnh Gia Lai, 1945–2005 (PDF). Hà Nội: Chính trị quốc gia - Sự thật.

Chú thích

1. Phòng Lý luận chính trị - Lịch sử Đảng, Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh (16 tháng 11 năm 2021). “Đồng chí Lý Chính Thắng - Tổng Thư ký Tổng Công đoàn Nam Bộ sáng tạo, kiên cường”. Trang tin Điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 1 tháng 4 năm 2022. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
2. “Nhớ thời khắc thiêng liêng...”. Báo Tài nguyên & Môi trường. 2 tháng 9 năm 2019. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
3. ^ Kiều Mai Sơn (24 tháng 9 năm 2021). “Hoàng Đôn Vân - như ánh sao băng”. Báo Thanh niên. Lưu trữ bản gốc ngày 3 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
4. Đỗ Thị Thanh Nhàn (tháng 4 năm 2021). “Thiên Giang Trần Kim Bảng - nhà văn tranh đấu miền Nam giai đoạn 1945 - 1954”. Tạp chí Văn hóa & Du lịch. Hà Nội. 18 (72): 86–92.
5. Phạm Vũ (25 tháng 8 năm 2010). “Ta người Việt Nam”. Báo Tuổi trẻ. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
6. Nguyễn Quang Hưng (15 tháng 7 năm 2021). “Kỷ niệm 92 năm Ngày truyền thống Công đoàn Việt Nam (28-7-1929 / 28-7-2021): Tổng công đoàn Nam Bộ trước ngày khởi nghĩa”. Nguyệt san Sự kiện và Nhân chứng. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
7. Võ Văn Thật (tháng 4 năm 2021). “Xứ ủy Nam Kỳ trong cuộc vận động tiến tới Cách mạng tháng Tám ở Nam Kỳ (1940–1945)” (PDF). Tạp chí Khoa học Đại học Sài Gòn. Thành phố Hồ Chí Minh: Trường Đại học Sài Gòn. 76: 39–49. ISSN 1859-3208. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
8. Ngọc Thanh; Hồng Vân; Hải Bình; Bông Mai; Thành Đạt (19 tháng 8 năm 2022). “Tổng khởi nghĩa Tháng Tám Một kỳ tích trong lịch sử dân tộc Việt Nam”. Báo Nhân Dân. Lưu trữ bản gốc ngày 27 tháng 8 năm 2022. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
9. Lưu Mai Hoa (30 tháng 9 năm 2015). “Vai trò của trí thức trong Cách mạng Tháng Tám ở Sài Gòn”. Trang tin Điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
10. Ngọc Huyền; Ái Nhi (23 tháng 9 năm 2021). “Dấu ấn của Tổng Công đoàn Nam Bộ trong cuộc chiến mùa thu tháng 9 năm 1945”. Trang tin Điện tử Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh. Lưu trữ bản gốc ngày 15 tháng 10 năm 2021. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
11. Vũ Trung Kiên (25 tháng 6 năm 2019). “Tư tưởng Hồ Chí Minh về trọng dụng trí thức và những gợi mở cho hôm nay”. Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.
12. Trần Thanh Phương (22 tháng 5 năm 2016). “Sài Gòn, ngày 25/4/1976”. Báo Đại Đoàn Kết. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 4 năm 2023.