Lịch sử Ai Cập thuộc Anh

Doanh trại của Anh trên sông Nile.

Lịch sử Ai Cập thuộc Anh kéo dài từ năm 1882, khi Ai Cập bị quân đội Anh chiếm đóng trong Chiến tranh Anh-Ai Cập, cho đến năm 1956, khi các lực lượng đóng quân cuối cùng của Anh rút lui theo Thỏa thuận Anh-Ai Cập 1954 sau cuộc khủng hoảng Suez. Thời gian đầu cai trị của Anh (1882 đến 1914) thường được gọi là "sự bảo hộ trong che giấu". Trong thời gian này, Khedive của Ai Cập vẫn còn là một tỉnh tự trị của Đế chế Ottoman, và sự chiếm đóng của Anh không có cơ sở pháp lý nhưng được coi là "sự bảo hộ trên thực tế" (de facto) đối với đất nước này. Tình trạng trên kéo dài cho đến khi Đế quốc Ottoman tham gia Chiến tranh thế giới thứ nhất và về phía phe Liên minh Trung tâm vào tháng 11 năm 1914 và Anh đơn phương tuyên bố bảo hộ Ai Cập. Nhà lãnh đạo của khedive đang cầm quyền đã bị phế truất và người kế vị của ông, Hussein Kamel, bị buộc phải tuyên bố mình là Sultan của Ai Cập độc lập với Ottoman vào tháng 12 năm 1914.^[1]

Bài này nằm trong loạt bài về
Lịch sử Ai Cập
Ai Cập thời tiền sử trước–3100 TCN
Ai Cập cổ đại Sơ triều đại 3100–2686 TCN Cổ Vương quốc 2686–2181 TCN Chuyển tiếp thứ Nhất 2181–2055 TCN Trung Vương quốc 2055–1650 TCN Chuyển tiếp thứ Hai 1650–1550 TCN Tân Vương quốc 1550–1069 TCN Chuyển tiếp thứ Ba 1069–664 TCN Hậu nguyên 664–332 TCN
Thời cổ điển Ai Cập thuộc Achaemenes 525–332 TCN Ai Cập thuộc Hy Lạp 332–30 TCN Ai Cập thuộc La Mã 30 TCN–641 Ai Cập thuộc Sassanid 619–629
Thời Trung Cổ Ai Cập thuộc Ả Rập 641–969 Ai Cập thuộc Fatima 969–1171 Ai Cập thuộc Ayyub 1171–1250 Mamluk Ai Cập 1250–1517
Thời cận đại Ai Cập thuộc Ottoman 1517–1867 Pháp xâm lược 1798–1801 Ai Cập dưới thời nhà Muhammad Ali 1805–1882 Khedive của Ai Cập 1867–1914
Ai Cập hiện đại Anh xâm lược 1882–1922 Hồi quốc Ai Cập 1914–1922 Vương quốc Ai Cập 1922–1953 Cộng hòa Ai Cập 1953–hiện tại
Chủ đề Ai Cập
x t s

Sự bảo hộ chính thức đối với Ai Cập không kéo dài lâu hơn cuộc chiến. Nó đã kết thúc với bản Tuyên ngôn Độc lập Ai Cập vào ngày 28 tháng 2 năm 1922. Ngay sau đó, Sultan Fuad I tự tuyên bố là vua Ai Cập, nhưng Anh vẫn tiếp tục chiếm đóng Ai Cập theo một số điều khoản phụ trong bản tuyên bố độc lập. Tình hình đã được bình thường hóa trong Hiệp ước Anh-Ai Cập 1936, trao cho Anh quyền đóng quân ở Ai Cập để bảo vệ kênh đào Suez, liên kết với Đế quốc Ấn Độ. Anh cũng tiếp tục kiểm soát việc huấn luyện quân đội Ai Cập. Trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 đến 1945), Ai Cập đã bị Libya của Ý tấn công vì sự hiện diện của Anh tại Ai Cập, mặc dù chính Ai Cập vẫn giữ tính trung lập cho đến cuối cuộc chiến. Sau chiến tranh, Ai Cập đã sửa đổi hiệp ước, nhưng nó đã bị các chính phủ chống lại Anh bãi bỏ hoàn toàn vào tháng 10 năm 1951. Sau cuộc đảo chính năm 1952, người Anh đã đồng ý rút quân và đến tháng 6 năm 1956, Anh đã thực hiện điều này. Anh đã tiến hành chiến tranh chống Ai Cập thông qua kênh đào Suez vào cuối năm 1956, nhưng không đủ sự ủng hộ của quốc tế nên đã bị buộc phải dừng lại.

Tham khảo

1. Panayiotis J. Vatikiotis, The history of modern Egypt: from Muhammad Ali to Mubarak (1991).