Marguerite của Pháp

Marguerite của Pháp
Marguerite của Pháp
Vương hậu nước Pháp
Tại vị	2 tháng 8 năm 1589 – 17 tháng 12 năm 1599 ; (10 năm, 137 ngày)
Tiền nhiệm	Louise xứ Lorraine
Kế nhiệm	Maria de' Medici
Vương hậu nước Navarra
Tại vị	18 tháng 8 năm 1572 – 17 tháng 12 năm 1599 ; (27 năm, 121 ngày)
Tiền nhiệm	Marguerite xứ Angoulême
Kế nhiệm	Maria de' Medici
Thông tin chung
Sinh	14 tháng 5 năm 1553; Lâu đài Saint-Germain-en-Laye
Mất	27 tháng 5 năm 1615 (62 tuổi); Hostel de la Reyne Margueritte, Paris
An táng	Nhà thờ Valois, Vương cung thánh đường Thánh Denis
Phối ngẫu	Henri IV của Pháp
Vương tộc	Nhà Valois ; Nhà Bourbon (hôn nhân)
Thân phụ	Henri II của Pháp
Thân mẫu	Caterina de' Medici

Marguerite của Pháp (tiếng Anh: Margaret of France; 14 tháng 5, 1553 – 27 tháng 5 năm 1615), còn gọi là Marguerite của Valois (Margueritet de Valois) hoặc Vương hậu Margot (La reine Margot), là Vương hậu của Vương quốc Pháp và Vương quốc Navarra. Bà được biết đến với tên Marguerite của Pháp vì là Vương nữ nước Pháp (Fils de France) và về sau cũng trở thành Vương hậu nước Pháp. Đặc biệt nhất, bà là thành viên cuối cùng của dòng họ Vương tộc Valois.

Một người con gái của Quốc vương Henri II của Pháp và Vương hậu Caterina de' Medici, Marguerite là em gái của Francois II, Charles IX và Henri III; Élisabeth của Pháp, Vương hậu Tây Ban Nha, vợ của Felipe II cũng là chị ruột của Marguerite. Cha bà đã sắp xếp cho bà kết hôn với một người họ hàng, Enrique III của Navarra và vì thế bà trở thành Vương hậu Navarra vào năm 1572.

Năm 1589, sau khi các anh trai của Margurite qua đời mà không có người nối dõi, chồng của bà là Henry III với thân phận huyết thống nam giới gần nhất đã đăng quan trở thành Quốc vương nước Pháp, tức Henry IV của Pháp, mở ra triều đại Nhà Bourbon. Margurite trở thành Vương hậu nước Pháp cùng lúc đó. Hai lần đăng quan ngai vị Vương hậu, Margurite trở thành mục tiêu lôi kéo chính trị và từng bị chính anh trai mình là Henry III giam cầm trong một thời gian dài. Nổi tiếng bởi sắc đẹp và xu thế thời trang rực rỡ, bà có một cuộc sống tình ái đầy phóng túng vì quan hệ với rất nhiều tình nhân từ khi kết hôn cho đến khi hôn ước bị hủy bỏ vào năm 1599. Những người tình ấy có thể kể đến như Joseph de Boniface de La Môle, Jacques de Harlay và Louis de Bussy d'Amboise. Trong thời gian 18 năm bị giam giữ bởi anh trai mình là Henry III, bà dành nhiều thời gian để viết hồi ký, trong đó nhiều thông tin về việc tranh chấp giữa 2 anh trai bà là Charles IX và Henry III đối với chồng bà. Những cuốn hồi ký về sau được phổ biến rộng rãi vào năm 1628 sau khi bà qua đời.

Cuộc đời của bà là nguồn cảm hứng cho rất nhiều sáng tác văn học, nghệ thuật, như là vở kịch của William Shakespeare (Love's Labour's Lost) viết đương thời khi bà còn sống; cuốn tiểu thuyết của Alexandre Dumas (La Reine Margot) và một bộ phim của đạo diễn Patrice Chéreau vào năm 1994 với tên La Reine Margot.

Tuổi thơ

Marguerite của Pháp sinh tại Lâu đài de Saint-Germain-en-Laye vào ngày 14 tháng 5, năm 1553; là đứa con thứ 7 và con gái thứ ba của quốc vương Henry II của Pháp và Vương hậu Caterina; bà được các anh em trai đặt tên hiệu Margot. Ba người anh em trai của bà đều trở thành các Quốc vương nước Pháp: François II, Charles IX và Henry III.

Năm 1565, Vương hậu Catherine gặp gỡ đại sứ của Quốc vương Felipe II của Tây Ban Nha là Công tước Alba, bày tỏ hi vọng có thể sắp xếp cuộc hôn nhân giữa Margurite và con trai của quốc vương, Don Carlos, Vương công Asturias^[1]. Tuy nhiên, công tước từ chối ý định ấy của Catherine.

Trong khi đó, Magurite có quan hệ tình cảm với Henry I, Công tước Guise, con trai của Cố công tước Guise^[2]. Khi vương hậu phát hiện, bà đã lôi Margurite ra khỏi giường; quốc vương và vương hậu đã đánh đập Margurite để cảnh cáo và đuổi Henry Guise ra khỏi lâu đài^[2].

Cuộc hôn nhân được sắp xếp

Enrique của Navarra và Marguerite của Pháp

Marguerite được sắp xếp để cưới Enrique của Navarra, con trai của Juana III của Navarra, một tín đồ Tin Lành và là Nữ vương xứ Navarra. Đây là một cuộc hôn nhân được sắp đặt để thống nhất lại các mối quan hệ gia đình và để tạo ra sự hài hoà giữa các tín đồ Công giáo và nhóm Huguenot (một nhóm tín đồ Tin Lành người Pháp). Dù Nữ vương Juana III phản đối cuộc hôn nhân này, nhưng nhiều quý tộc trong triều đình của bà ủng hộ nó, và cuộc hôn nhân đã được sửa soạn. Tuy vậy, Juana III đã qua đời trước khi cuộc hôn nhân diễn ra.

Ngày 18 tháng 8 năm 1572, Vương nữ Marguerite 19 tuổi cưới Enrique của Navarra, người đã trở thành Quốc vương xứ Navarra sau khi mẹ ông qua đời. Tại đám cưới, chú rể Henry, vì là một tín đồ Tin Lành của nhóm Huguenot, đứng ngoài nhà thờ trong khi diễn ra lễ cưới. Người ta kể lại rằng trong buổi lễ, cô dâu và chú rể nhìn thẳng về phía trước mà không nhìn nhau. Khi vị Hồng y chủ tọa lễ cưới hỏi Marguerite có muốn nhận Henry làm chồng không, bà đã không trả lời; vì thế quốc vương Charles IX đã phải đặt tay lên đầu em gái mình, ấn xuống để cô gật đầu đồng ý. Henry luôn có các tình nhân trong suốt cuộc hôn nhân của mình, đáng chú ý nhất là Gabrielle d'Estrées từ năm 1591 tới năm 1599, người đã sinh cho ông ba người con.

Chỉ sáu ngày sau lễ thành hôn, Thảm sát Ngày lễ Thánh Barthélemy đã xảy ra do các tín đồ Công giáo Pháp tàn sát những người Huguenot, mà nghi vấn hàng đầu là do mẹ bà, Caterina de' Medici chủ mưu. Vụ thảm sát diễn ra với một sự tàn bạo khiến Ivan Bạo chúa của Nga cũng phải lên án.

Sau hơn 3 năm bị giam hãm tại triều đình, Henry Bourbon, đã thoát được cuộc thảm sát nhờ lời thề chuyển sang Công giáo, đã trốn khỏi Paris năm 1576, để lại Margurite. Dưới sự kiểm soát của người anh trai, Quốc vương Henri III của Pháp, Marguerite trở thành tù nhân chính thức ở chính ngôi nhà của bà. Cuối cùng, bà được phép đi theo chồng về Navarra, trong ba năm rưỡi Vương hậu Marguerite và chồng đã sống một cuộc đời đầy tai tiếng tại Pau. Cả hai đều công khai đi lại với người tình của họ, và họ thường xuyên cãi cọ với nhau.

Đảo chính và Giam cầm

Năm 1582, sau một trận ốm, Vương hậu Marguerite quay trở lại triều đình của anh trai tại Pháp. Nhưng Henry III nhanh chóng gặp vấn đề với danh tiếng của bà và buộc bà phải rời triều đình. Sau nhiều cuộc điều đình dài, bà được phép quay trở lại triều đình của chồng ở Navarra, nhưng với sự tiếp đón lạnh nhạt. Quyết tâm vượt qua khó khăn, Vương hậu Marguerite tổ chức một cuộc đảo chính và nắm quyền lực ở Agen, một trong những thái ấp của bà. Tuy nhiên, sau nhiều tháng củng cố thành phố, các công dân Agen nổi loạn và Vương hậu Marguerite phải bỏ chạy tới lâu đài tại Carlat.

Năm 1586, bà bị anh trai là Quốc vương Henry III, và rồi là chồng bà Henry IV, giam giữ tại lâu đài Usson, thuộc tỉnh Auvergne cũ, và bà đã phải ở đây trong 18 năm; bị giám sát bởi anh trai và chồng mình người đã hủy hôn với bà. Trong thời gian này, Vương hậu Marguerite đã viết cuốn hồi ký của mình. Năm 1589, Henry IV trở thành Quốc vương nước Pháp, ông không được lòng phần lớn dân Pháp đang theo Công giáo, điều này chỉ được cải thiện 4 năm sau khi ông đã cải đạo. Ông tiếp tục quan hệ với tình nhân của mình, Gabrielle d'Estrées, người đã sinh cho ông bốn con trai. Năm 1592, nhiều cuộc điều đình nhằm huỷ bỏ cuộc hôn nhân của bà với Henry IV đã xảy ra. Quá trình kéo dài tới 7 năm, và cuối cùng kết thúc vào năm 1599 với thoả thuận cho phép bà giữ lại danh hiệu Vương hậu xứ Navarra. Chồng của bà, Henry IV của Pháp về sau trở thành một trong những Quốc vương nước Pháp được yên mến và nổi tiếng nhất.

Cuối đời

Cuối cùng, khi sắc đẹp tàn phai, Vương hậu Marguerite sống gần như nghèo khổ do bị các chủ nợ bóc lột tới mức bà phải bán toàn bộ nữ trang. Đã hoà giải với ông chồng cũ và bà vợ sau của ông ta, Vương hậu Maria de' Medici, sau đó Marguerite quay trở lại Paris và trở thành một cố vấn nghệ thuật và người làm từ thiện cho những người nghèo khổ. Bà thường giúp tổ chức các sự kiện trong triều đình và dạy dỗ các con của Henri IV cùng Marie.

Ngày 27 tháng 5 năm 1615, Margurite mất tại Paris và được chôn cất tại Nhà thờ dòng họ Valois. Hàng nghìn người đã tới dự lễ tang bà. Vương hậu rất được cảm mến vì bà là người cuối cùng của triều đại Valois.

Marguerite của Pháp trong tiểu thuyết

Margurite de Valois, vẽ năm 1605.
L'Hostel de la Reine Marguerite, xây bởi Jean Bullant vào năm 1609
Vương hậu Marie de' Medici, vợ kế của Henry IV
Gabrielle d'Estrées, tình nhân của Henry IV.

Cuốn tiểu thuyết La Reine Margot (Vương hậu Margot) của Alexandre Dumas cha được viết dựa trên các sự kiện xoay quanh cuộc hôn nhân của Marguerite với Henry xứ Navarra. Cuốn tiểu thuyết này đã được chuyển thể rất thành công thành bộ phim Pháp La Reine Margot năm 1994. Vai Marguerite được nữ diễn viên nổi tiếng Isabelle Adjani đảm nhiệm. Diễn biến chính của vở kịch Love's Labour's Lost của William Shakespeare cũng dựa trên một nỗ lực hoà giải, diễn ra năm 1578, giữa Marguerite và Henry.

Marguerite de Valois cũng là một vai chính trong vở opera Les Huguenots của Giacomo Meyerbeer. Đây là một trong những vai nổi tiếng của Joan Sutherland và bà đã trình diễn nó trong buổi diễn chia tay tại Nhà hát Opera Úc vào năm 1990.

Gia phả

Gia phả của Maguerite của Pháp

Jean I xứ Angoulême

Charles I xứ Angoulême

Marguerite xứ Rohan

4. François I của Pháp

Filippo II của Savoia

Luisa của Savoia

Marguerite xứ Bourbon

Frañsez II xứ Bretagne

Anna I xứ Bretagne

Margarita của Navarra và Foix

1. Marguerite của Pháp

Lorenzo de' Medici

Piero di Lorenzo de' Medici

Clarice Orsini

Lorenzo II de' Medici

Roberto Orsini

Alfonsina Orsini

Caterina Sanseverino

3. Caterina de' Medici

Bertrand VI de La Tour xứ Auvergne

Jean IV xứ Auvergne

Louise de La Trémoille

Madeleine de la Tour d'Auvergne

Jean VIII xứ Vendôme

Jeanne xứ Bourbon-Vendôme

Isabelle xứ Beauveau

Xem thêm

Tham khảo

^ R.J. Knecht, The French Wars of Religion, 1559-1598, (Longman Inc., 1989), 39.
^ ^a ^b Kathleen Wellman, Queens and Mistresses of Renaissance France, 280.

Liên kết ngoài

Trọn bộ văn bản Memoirs Of Marguerite de Valois Lưu trữ 2004-10-14 tại Wayback Machine từ Project Gutenberg

[TFWoR39-1] R.J. Knecht, The French Wars of Religion, 1559-1598, (Longman Inc., 1989), 39.

[Wellman280-2] Kathleen Wellman, Queens and Mistresses of Renaissance France, 280.

[1]

[2]