Martial Merlin

Chức vụ
Toàn quyền Guadeloupe
Nhiệm kỳ	1901 – 1903
Tiền nhiệm	Delphino Moracchini
Kế nhiệm	Paul Marie Armand de La Loyère
Toàn quyền Tây Phi thuộc Pháp
Nhiệm kỳ	1907 – 1908
Tiền nhiệm	Ernest Roume
Kế nhiệm	Amédée William Merlaud-Ponty
Toàn quyền châu Phi Xích đạo thuộc Pháp
Nhiệm kỳ	28 tháng 6, 1908 – 15 tháng 5, 1917
Tiền nhiệm	Alfred Albert Martineau
Kế nhiệm	Gabriel Louis Angoulvant
Toàn quyền Madagascar
Nhiệm kỳ	24 tháng 7, 1917 – 1 tháng 8, 1918
Tiền nhiệm	Hubert Auguste Garbit
Kế nhiệm	Abraham Schrameck
Toàn quyền Đông Dương
Nhiệm kỳ	9 tháng 8, 1923 – 23 tháng 4, 1925
Tiền nhiệm	François Marius Baudouin (acting)
Kế nhiệm	Maurice Monguillot
Thông tin cá nhân
Sinh	(1860-01-20)20 tháng 1 năm 1860 Paris, Pháp
Mất	8 tháng 5 năm 1935(1935-05-08) (75 tuổi) Clichy, Pháp
Nghề nghiệp	Viên chức thuộc địa

Martial Henri Merlin (20 tháng 1 năm 1860 - 8 tháng 5 năm 1935^[1]) là một viên chức thuộc địa người Pháp.^[2] Ông nắm cương vị Toàn quyền Đông Dương trong giai đoạn 1923 - 1925.^[3][4] Ông chính là mục tiêu của Phạm Hồng Thái trong vụ đánh bom mưu sát ở tô giới của Pháp tại đảo Sa Diện (Quảng Châu, Trung Quốc) vào ngày 19 tháng 6 năm 1924. Tài liệu tiếng Việt thường gọi vụ này là tiếng bom Sa Diện.

Tiểu sử

Ông sinh ngày 20 tháng 1 năm 1860 tại Paris, Pháp. Ông từng phục vụ trong quân ngũ từ 1880 đến 1885, sau đó trở thành một viên chức thuộc địa kể từ ngày 18 tháng 8 năm 1887, thăng dần lên chức chánh văn phòng Phủ toàn quyền Sénégal.

Giai đoạn 1901-1903, ông làm Toàn quyền Guadeloupe. Giai đoạn 1907–1908 và 1919—1923, ông làm Toàn quyền Tây Phi thuộc Pháp. Giai đoạn 1908–1917, ông là Toàn quyền châu Phi Xích đạo thuộc Pháp. Từ 1917 đến 1918, ông là Toàn quyền Madagascar.^[5]

Ngày 10 tháng 8 năm 1923, ông chính thức nhậm chức Toàn quyền Đông Dương.

Ông trở về Pháp ngày 23 tháng 4 năm 1925 và thôi giữ chức Toàn quyền Đông Dương từ 27 tháng 7 năm 1925.

Ông mất tại Clichy^[6] vào ngày 8 tháng 5 năm 1935.

Tiếng bom Sa Diện

Xem thêm thông tin: Tiếng bom Sa Diện

Toàn quyền Merlin chính là mục tiêu của Phạm Hồng Thái trong vụ mưu sát ở tô giới của Pháp ở đảo Sa Diện, thành phố Quảng Châu, tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc. Tài liệu tiếng Việt thường gọi vụ này là tiếng bom Sa Diện.

Phạm Hồng Thái là một nhà hoạt động trong phong trào Đông Du ở Đông Dương thuộc Pháp. Nhân việc Merlin công du Nhật Bản, Hồng Kông và ghé tô giới của Pháp ở Sa Diện, Phạm Hồng Thái lên kế hoạch ám sát Merlin. Trước đó vào năm 1923, Phạm Hồng Thái từng giáp mặt Merlin ở Hải Phòng, Bắc Kỳ. Đúng 19 giờ 30 phút ngày 19 tháng 6 năm 1924, trong vai một ký giả tại buổi chiêu đãi Merlin ở khách sạn Victoria, Phạm Hồng Thái ném một quả tạc đạc nhưng không giết được Merlin mà chỉ khiến ông bị thương nhẹ. Sau đó Phạm Hồng Thái đuối nước trên Châu Giang trong quá trình tẩu thoát.^[7]

Chú thích

1. Profile of Martial Henri Merlin
2. “BnF catalogue général – Notice d'autorité personne”. BnF (bằng tiếng Pháp). Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2018.
3. Tai, Hue-Tam Ho (1996). Radicalism and the Origins of the Vietnamese Revolution. Harvard University Press. tr. 35, 134. ISBN 9780674746138. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2018.
4. Corfield, Justin (2014). Historical Dictionary of Ho Chi Minh City. Anthem Press. ISBN 9781783083336.
5. Jennings, Eric T. (2017). Perspectives on French Colonial Madagascar. Palgrave Series in Indian Ocean World Studies. Springer. ISBN 9781137559678.
6. Acte de décès (avec date et lieu de naissance) à Clichy, n° 420, vue 44/160.
7. “Phạm Hồng Thái và tiếng bom Sa Diện”. Báo Quân Đội Nhân Dân. 11 tháng 7 năm 2020.