Ngô thức Thái cực quyền

xxxxnhỏ|phải|250px|Ngô Nhạn Hà (Wu Yanxia 吳雁霞, 1930-2001), hậu duệ đời thứ tư của dòng Ngô thức Thái cực, trong động tác kết thúc chiêu thức Vân thủ chuyển sang Đơn tiên]] Ngô thức Thái cực quyền, Ngô gia Thái cực quyền, Ngô thị Thái cực quyền (吳式, 吳家, 吴氏太极拳), là tên gọi của lưu phái Thái cực quyền của dòng họ Ngô, Trung Quốc, được truyền từ Dương thức Thái cực quyền, phát triển và chế biến ra mà thành.

Lịch sử

Ngô thức Thái cực quyền ban đầu do một người Mãn tộc đã đổi sang họ Ngô là Ngô Toàn Hựu (Wu Ch'uan-yu hoặc Wu Quanyuo 吳全佑, 1834-1902) học từ Dương Lộ Thiền, sau truyền cho con là Ngô Giám Tuyền (Wu Chien-ch'uan 吳鑑泉, 1870-1942). Ngô Giám Tuyền tham bác thêm đường lối tiểu giá của Dương Ban Hầu, cải tiến và tu sửa hình thành một hệ phái với những đặc điểm riêng.

Đặc điểm

Ngô thức Thái cực quyền nổi tiếng có những chiêu thức hóa giải mềm mại, động tác nhẹ nhàng linh hoạt tự nhiên, liên tục không ngừng. Quyền thức của dòng họ Ngô cũng sắc sảo gọn gàng nhưng không biểu lộ sự cố chấp. Động tác thôi thủ tinh tế kín đáo, giữ cái tịnh (thủ tịnh) không vọng động, dùng nhu hóa giải^[1].

Ngô thức Thái cực yếu lĩnh

Yếu lĩnh luyện tập Ngô thức Thái cực quyền được chia làm 3 giai đoạn^[2] và tùy mỗi giai đoạn sẽ có các phép tắc riêng.

Trong giai đoạn đầu tiên của quá trình luyện tập bài Thái cực quyền, không cần hỏi đã có hay không có luyện qua một loại võ thuật nào khác mà người tập ngay lập tức cần thiết nắm vững và thực hành 4 điểm^[3] quan trọng: khinh (nhẹ nhàng, không cần gắng sức phát lực), mạn (chậm rãi), viên (tròn trịa), vân (đều đặn).

Trong giai đoạn 2, khi người tập đã vượt qua cơ bản công, bắt đầu bước vào giai đoạn cần nắm vững 4 điểm^[4]: linh hoạt (lấy hình động tác để tìm sự linh hoạt, gọn gàng, tự do, hơi nhanh hơn giai đoạn 1); tùng tịnh (buông lỏng, lắng đọng, không gắng gượng mà để tự nhiên); hoàn chỉnh (phối hợp nhịp nhàng toàn thân thành một khối thống nhất); liên quán (quyền thức liên tiếp, xuyên suốt từ đầu đến cuối không gián đoạn).

Vượt qua hai giai đoạn sơ trung nói trên, ở người tập về phương diện động tác đã đạt sự hoàn thiện cơ sở, bắt đầu bước vào giai đoạn 3 với các yếu lĩnh tối cao gồm^[5] phân hư thực (nhanh chậm, cứng mềm, nặng nhẹ trong thủ-bộ-cước pháp v.v. đều phải hết sức chú tâm); điều hòa hô hấp (khí trầm đan điền, hơi thở liên quán với động tác, hô hấp thâm sâu, tự nhiên); dụng ý thức (dụng ý bất dụng lực, bình tĩnh lăng đọng); cầu hư tịnh (là công phu khó luyện nhất trong Thái cực quyền họ Ngô nhằm đạt cảnh giới tối cao "lấy tĩnh điều khiển động", "trong động tìm tĩnh" và "tuy động cũng như tĩnh").

Bài quyền

Bài Thái cực quyền của dòng họ Ngô dưới đây với thứ tự và danh xưng động tác theo quyền thức của Ngô Giám Tuyền^[6] lúc về già.

TT	Tên chiêu thức	TT	Tên chiêu thức (tiếp)
1	Dự bị thức Thức dự bị	44	Bảo hổ quy sơn
2	Thái cực quyền khởi thức Thức khởi đầu Thái cực quyền	45	Lãm tước vĩ
3	Lãm tước vĩ Vuốt đuôi chim công	46	Tà đơn tiên
4	Đơn tiên Một cây roi	47	Dã mã phân tông Ngựa hoang lắc bờm
5	Đề thủ thượng thế Thế nâng tay lên	48	Ngọc nữ xuyên thoa Thiếu nữ đưa thoi
6	Bạch hạc lượng sí Hạc trắng xòe cánh	49	Lãm tước vĩ
7	Lâu tất ảo bộ Bước nghịch (tay) quét qua đầu gối	50	Đơn tiên
8	Thủ huy tỳ bà Tay gẩy đàn tỳ bà	51	Vân thủ
9	Thượng bộ ban lan chùy Bước lên gạt ngăn giống như chặn	52	Đơn tiên
10	Như phong tự bế Giống như ngăn giống như chặn	53	Hạ thế Thế hạ người xuống
11	Thập tự thủ Tay hình chữ "thập"	54	Kim kê độc lập Gà vàng đứng một chân
12	Bảo hổ quy sơn Ôm cọp về núi	55	Đảo niện hầu
13	Lãm tước vĩ	56	Tà phi thế
14	Tà đơn tiên Một chiếc roi xéo	57	Đề thủ thượng thế
15	Chẩu để khán chùy Đáy chỏ nhìn tay đấm	58	Bạch hạc lượng sí
16	Đảo niện hầu Đuổi khỉ lui lại	59	Lâu tất ảo bộ
17	Tà phi thế Thế bay xéo	60	Hải để châm
18	Đề thủ thượng thế	61	Phiến thông bối
19	Bạch hạc lượng sí	62	Phiết thân chùy
20	Lâu tất ảo bộ	63	Thượng bộ ban lan chùy
21	Hải để châm Kim châm đáy biển	64	Thượng bộ lãm tước vĩ
22	Phiến thông bối Quạt mát lưng	65	Đơn tiên
23	Phiết thân chùy Ném cái chùy	66	Vân thủ
24	Tả bộ ban lan chùy Bước lui gạt tay đấm	67	Đơn tiên
25	Thượng bộ lãm tước vĩ Bước lên vuốt đuôi chim	68	Nghinh diện chưởng Chưởng đón mặt
26	Đơn tiên	69	Chuyển thân thập tự bãi liên Xoay người (tay) chữ "thập" đá tạt lá sen
27	Vân thủ '"Tay như mây (bay)	70	Lâu tất chỉ đáng chùy (Tay) quét đầu gối đánh vào bụng dưới
28	Đơn tiên	71	Thượng bộ lãm tước vĩ
29	Cao thám mã Xoa đầu ngựa	72	Đơn tiên
30	Tả hữu phân cước Đá bằng mu bàn chân bên phải và bên trái	73	Hạ thế
31	Chuyển thân đặng cước Xoay người đá bằng gót chân	74	Thượng bộ thất tinh Bước lên bảy ngôi sao
32	Tiến bộ tài chùy Bước lên cầm chùy	75	Thối bộ khóa hổ Bước lui cưỡi cọp
33	Phiên thân phiết thân chùy Xoay người ném cái chùy	76	Chuyển thân nghinh diện chưởng
34	Thượng bộ cao thám mã	77	Chuyển thân song bãi liên Xoay người hai tay (quét qua chân) đá tạt lá sen
35	Phi thân thích cước Dời người đá bằng mũi bàn chân	78	Loan cung xạ hổ Kéo cung bắn hổ
36	Thối bộ đả hổ Bước lui đánh cọp	79	Thượng bộ nghinh diện chưởng
37	Nhị khởi cước Đứng lên đá lần thứ 2	80	Phiên thân phiết thân chùy
38	Song phong quán nhĩ Hai luồng gió thổi xuyên qua lỗ tai	81	Thượng bộ cao thám mã
39	Phiên thân nhị khởi cước Xoay người đá lần thứ 2	82	Thượng bộ lãm tước vĩ
40	Phiết thân chùy	83	Đơn tiên
41	Thượng bộ ban lan chùy	84	Hợp Thái cực Hợp lại Thái cực
42	Như phong tự bế	85	Hợp thái cực
43	Thập tự thủ

Kỹ thuật thôi thủ

Thôi thủ Thái cực quyền dòng họ Ngô bao gồm 5 điểm chính^[7]: "bất đỉnh", "bất đâu", "tiên cầu khai triển", "không được chuyển động bộ pháp trước", và "kình đoạn nhưng ý không đoạn".

Chú thích

^ Thái cực quyền toàn tập, Tập 3: Ngô thức Thái cực quyền, Nhà xuất bản Đồng Nai, 2000. Trang 427-526.
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 430.
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 432-433.
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 433-434.
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 434-439.
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 428
^ Thái cực quyền toàn tập, đã dẫn, trang 508-515.