Phong trào Tái thiết Quốc gia

Phong trào Tái thiết Quốc gia Movimiento Regeneración Nacional
Viết tắt	MORENA
Lãnh tụ	Claudia Sheinbaum
Chủ tịch	Luisa María Alcalde Luján
Tổng thư ký	Carolina Rangel Gracida
Lãnh đạo Thượng viện	Adán Augusto López Hernández
Lãnh đạo Hạ viện	Ricardo Monreal Ávila
Người sáng lập	Andrés Manuel López Obrador
Thành lập	2 tháng 10 năm 2011; 13 năm trước (2011-10-02)[1]
Chia tách	Đảng Cách mạng Dân chủ
Trụ sở chính	Santa Anita #50, Col. Viaducto Piedad C.P. 08200 Iztacalco, Thành phố México
Báo chí	Regeneración
Thành viên  (2023)	2,322,136
Ý thức hệ	Hậu tân tự do[2][3][4] Chủ nghĩa tiến bộ[9] Chủ nghĩa dân tộc cánh tả[10] Chủ nghĩa dân túy cánh tả[11] Hội nhập Mỹ Latinh[17] Toàn cầu hóa khác biệt Chủ nghĩa dân tộc năng lượng[3] Chống tham nhũng[3][4]
Khuynh hướng	Thiên tả[23] đến cánh tả[29]
Thuộc tổ chức quốc gia	Sigamos Haciendo Historia (từ năm 2023)[nb 1]
Thuộc tổ chức khu vực	Diễn đàn São Paulo[30]
Màu sắc chính thức	Nâu sẫm
Khẩu hiệu	La esperanza de México ('Hy vọng của México')[31]
Hạ viện	253 / 500
Thượng viện	67 / 128
Thống đốc bang	23 / 32
Nghị viện bang	475 / 1.113
Thị trưởng	505 / 2.043
Website	morena.org
Quốc gia	México
Chính trị México

Phong trào Tái thiết Quốc gia^[32] (tiếng Tây Ban Nha: Movimiento de Regeneración Nacional), thường được gọi tắt là Morena ([moˈɾena]), là một đảng cánh tả lớn ở México, thường được mô tả là dao động giữa khuynh hướng dân chủ xã hội và chủ nghĩa dân túy. Năm 2023, Morena là đảng lớn nhất ở México theo số lượng đảng viên. Morena là đảng cầm quyền kể từ năm 2018 và được tái cử nhiệm kỳ thứ hai trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024.

Morena được thành lập như một tổ chức phi lợi nhuận vào năm 2011 và đăng ký chính đảng vào năm 2014. Andrés Manuel López Obrador là lãnh đạo Phong trào Tái thiết Quốc gia^[33][34][35] cho đến ngày 12 tháng 12 năm 2017, khi ông quyết định vận động tranh thủ quyền ứng cử tổng thống của Morena và được Yeidckol Polevnsky kế nhiệm.^[36][37]

Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018, Phong trào Tái thiết Quốc gia thành lập liên minh Juntos Haremos Historia với Đảng Lao động và Đảng Gặp gỡ Xã hội. López Obrador trúng cử tổng thống với 53% số phiếu bầu và liên minh giành được đa số ghế ở cả Thượng viện và Hạ viện. Morena tiếp tục liên minh Juntos Hacemos Historia trong cuộc bầu cử Hạ viện năm 2021. Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2024, Claudia Sheinbaum, ứng cử viên tổng thống của Morena, trúng cử tổng thống, trở thành nữ tổng thống đầu tiên của México.^[38]

Lịch sử

Bối cảnh

Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2006, Andrés Manuel López Obrador, cựu thị trưởng Thành phố México, được Liên minh phúc lợi toàn dân, bao gồm Đảng Cách mạng Dân chủ, Đảng Lao động và Đảng Hội tụ, đề cử làm ứng cử viên tổng thống. Sau khi thất cử, López Obrador cáo buộc có gian lận bầu cử và tự phong là "tổng thống hợp pháp"^[39] mặc dù tòa án bầu cử bác bỏ đơn khiếu nại của ông.^[40][41]

Trong Quốc hội khóa LX, các đảng cánh tả thành lập khối Mặt trận Tiến bộ Rộng rãi để thúc đẩy cương lĩnh chính trị của López Obrador. Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Đảng Cách mạng Dân chủ bắt đầu xa lánh López Obrador vì những tuyên bố "tổng thống hợp pháp" của ông.^[42] Trong cuộc bầu cử chủ tịch Đảng Cách mạng Dân chủ năm 2008, Jesús Ortega giành chiến thắng trước Alejandro Encinas, đồng minh của López Obrador.^[43]

Năm 2008, López Obrador thành lập "Phong trào quốc gia bảo vệ dầu mỏ, di sản và nền kinh tế bình dân", huy động được 200.000 nhà hoạt động nhằm ngăn chặn thành công đề xuất tư nhân hóa công ty dầu khí nhà nước Pemex.^[44]

Trong cuộc bầu cử Hạ viện năm 2009, nhiều đồng minh của López Obrador đã bị lãnh đạo đảng loại khỏi danh sách ứng cử viên và ông mất đi sự ảnh hưởng trong Quốc hội khóa LXI. Trong cuộc bầu cử địa phương năm 2010, Đảng Cách mạng Dân chủ, Đảng Lao động và Phong trào Công dân liên minh với Đảng Hành động Quốc gia cánh hữu trong một số cuộc bầu cử thống đốc quan trọng để chống lại Đảng Cách mạng Thể chế, khiến cho López Obrador và các đồng minh của ông càng tách khỏi đảng.^[45][46]

Hiệp hội dân sự (2011–2012)

Ngày 10 tháng 1 năm 2011, López Obrador kêu gọi thành lập Phong trào Tái thiết Quốc gia như một phong trào chính trị xã hội nhằm bảo vệ quyền bỏ phiếu cho cuộc tổng tuyển cử năm 2012.^[47][48]

Morena đặt mục tiêu thành lập "Ủy ban bảo vệ cử tri" tại 66.000 khu vực bầu cử trên cả nước để ngăn chặn gian lận bầu cử. Morena được chính thức thành lập như một hiệp hội dân sự vào ngày 2 tháng 10 năm 2011.^[48][49] López Obrador tuyên bố rằng bốn triệu người đã tham gia Morena trong vòng chín tháng.^[50]

Trong cuộc tổng tuyển cử năm 2012, López Obrador lại được Đảng Cách mạng Dân chủ, Đảng Lao động và Phong trào Công dân cùng đề cử làm ứng cử viên tổng thống. Vào ngày bầu cử, Morena đạt được phạm vi giám sát toàn diện trên tất cả 300 khu vực bầu cử. Tuy nhiên, López Obrador một lần nữa về nhì.^[51]

López Obrador ra khỏi Đảng Cách mạng Dân chủ vào ngày 9 tháng 9 năm 2012 do những bất đồng giữa López Obrador và lãnh đạo đảng về tương lai của Morena.^[52] López Obrador chỉ trích việc lãnh đạo Đảng Cách mạng Dân chủ liên minh với Đảng Hành động Quốc gia và Đảng Cách mạng Thể chế trong Quốc hội là "phản bội nhân dân".^[53][54]

Chính đảng (2012–2017)

Ngày 20 tháng 11 năm 2012, Morena tổ chức Đại hội toàn quốc đầu tiên để chính thức bắt đầu việc chuyển đổi từ một hiệp hội dân sự thành một chính đảng. Các đại biểu tham dự đại hội phê duyệt điều lệ và kế hoạch hành động của đảng, bầu ra Hội đồng Quốc gia gồm 300 thành viên và bầu Martí Batres làm chủ tịch Ban chấp hành quốc gia.

Ngày 7 tháng 1 năm 2014, Batres nộp hồ sơ đăng ký chính đảng lên Viện Bầu cử Quốc gia.^[55] Viện Bầu cử Quốc gia công nhận Morena là chính đảng vào ngày 10 tháng 7, cho phép đảng nhận tài trợ của chính phủ liên bang và tham gia cuộc bầu cử Hạ viện năm 2015.^[56][57]

Tổng tuyển cử năm 2018

Trước thềm cuộc tổng tuyển cử năm 2018, có những đồn đoán rằng bốn đảng cánh tả của México— Morena, Đảng Cách mạng Dân chủ, Đảng Lao động và Phong trào Công dân — có thể thành lập một liên minh. Tuy nhiên, Andrés Manuel López Obrador bác bỏ khả năng này do những khác biệt chính trị, nhất là sau cuộc bầu cử thống đốc bang Mexico năm 2017, khi các ứng cử viên của Đảng Cách mạng Dân chủ và Phong trào Công dân tiếp tục tranh cử thay vì ủng hộ ứng cử viên của Morena.^[58]

Tuy nhiên, Đảng Lao động liên kết với Morena sau khi rút ứng cử viên của đảng tại Bang México để ủng hộ ứng cử viên của Morena. Đảng Lao động chính thức liên minh với Morena tại Đại hội toàn quốc của đảng vào tháng 10 năm 2017, khi lãnh đạo đảng Alberto Anaya được tái cử nhiệm kỳ thứ hai.^[59] Tháng 11 năm 2017, Morena tiến hành thảo luận với Đảng Gặp gỡ Xã hội.^[60] Tháng 12 năm 2017, liên minh chính thức được thành lập dưới tên gọi Juntos Haremos Historia ("Chúng ta cùng nhau sẽ tạo nên lịch sử"), với López Obrador là ứng cử viên tổng thống của liên minh trong cuộc tổng tuyển cử năm 2018.^[61][62]

Andrés Manuel López Obrador, người sáng lập Morena và là tổng thống thứ 65 của México

López Obrador trúng cử tổng thống với 53% số phiếu bầu. Morena giành được 55 ghế tại Thượng viện, 156 ghế tại Hạ viện và chức thống đốc của Thành phố Mexico và bang Chiapas, Tabasco và Veracruz.

Trước và sau cuộc tổng tuyển cử năm 2018, nhiều chính trị gia Đảng Cách mạng Dân chủ, bao gồm các thị trưởng và nghị sĩ đương nhiệm, ra khỏi đảng để gia nhập Morena,^[63][64] kể cả Ifigenia Martínez y Hernández, một người sáng lập chính của Đảng Cách mạng Dân chủ.^[65]

2018–hiện tại

Năm 2019, chín hạ nghị sĩ từ Đảng Cách mạng Dân chủ ra khỏi đảng và gia nhập liên minh của Morena, cho phép chính phủ thông qua các sửa đổi hiến pháp với đa số hai phần ba.^[66]

Trong cuộc bầu cử Hạ viện năm 2021, Morena giành thêm bảy ghế, nhưng Juntos Hacemos Historia mất đa số hai phần ba cần thiết trong Hạ viện để sửa đổi hiến pháp.^[67]

Ý thức hệ

Morena là một đảng cánh tả ủng hộ đa sắc tộc, đa tôn giáo, đa văn hóa, quyền LGBT, nhân quyền và bảo vệ môi trường. Phong trào Tái thiết Quốc gia phản đối chính sách kinh tế tân tự do mà Mexico bắt đầu áp dụng vào thập niên 1980 vì làm gia tăng tình trạng tham nhũng, bất bình đẳng kinh tế và chủ trương phát triển kinh tế tư nhân với sự quản lý của Nhà nước trong những lĩnh vực chiến lược mà Hiến pháp México quy định. Ngoài ra, Morena ủng hộ tăng cường vai trò của công đoàn nhằm thực hiện tiền lương công bằng và phản đối Nhà nước can thiệp vào công việc nội bộ của các tổ chức thương mại.^[68][69]

Morena phản đối tư nhân hóa Pemex^[70] và tình trạng độc quyền trong truyền thông đại chúng, nhất là truyền hình, ví dụ như Televisa và TV Azteca, hai công ty sở hữu 90% truyền hình México vào năm 2018.^[71] Phong trào Tái thiết Quốc gia ủng hộ thực hiện Hiệp định San Andrés nhằm cải thiện điều kiện cho người bản địa Mexico, hiệp định được Quân đội Giải phóng Dân tộc Zapatista và chính phủ ký vào năm 1996 nhưng không được Tổng thống Ernesto Zedillo thi hành.^[72]

Về các vấn đề xã hội, Morena ủng hộ nữ quyền^[73] và quyền LGBT,^[74] bao gồm hôn nhân cùng giới và hợp pháp hóa phá thai trên toàn quốc.^[75] López Obrador là tổng thống đầu tiên đề cập đến cộng đồng LGBT trong bài phát biểu thắng cử.^[76] Ngày 17 tháng 5 năm 2019, López Obrador ban hành sắc lệnh thành lập "Ngày quốc gia chống phân biệt người đồng tính, phân biệt đồng tính nữ, phân biệt chuyển giới và phân biệt song tính" tại México.^[77]

Morena phản đối chiến lược chống ma túy dưới thời tổng thống Felipe Calderón và chủ trương một chính sách mới, bao gồm việc hợp pháp hóa ma túy, ví dụ như cần sa.^[78]

Morena chủ truơng giảm bất bình đẳng kinh tế bằng cách thu hẹp khoảng cách lương giữa công chức cấp thấp và quan chức, cán bộ cấp cao, chẳng hạn như chính trị gia và thẩm phán, thông qua các biện pháp thắt lưng buộc bụng. Morena ủng hộ cắt giảm lương của các quan chức cấp cao (bao gồm tổng thống), sa thải tới 70% công chức liên bang không tham gia công đoàn và cắt giảm chi ngân sách bằng cách chống tham nhũng và gian lận thuế. Từ năm 2019, các thẩm phán Tòa án tối cao cắt giảm 25% lương.^[79]

Cải cách tư pháp

Tháng 9 năm 2024, Tổng thống Andrés Manuel López Obrador tiến hành cải cách toàn diện hệ thống tư pháp México, bao gồm bầu cử trực tiếp thẩm phán ở cấp liên bang và bang, giảm số lượng thẩm phán Tòa án tối cao từ 11 xuống 9, giảm nhiệm kỳ của thẩm phán từ 15 xuống 12 năm và thành lập Tòa án kỷ luật tư pháp mới cùng với một cơ quan hành chính để quản lý nguồn lực của hệ thống tư pháp. Cải cách tư pháp bị chỉ trích với lý do làm suy yếu nghiêm trọng tính độc lập của tòa án, khuyến khích tham nhũng và làm xói mòn các cơ chế kiểm soát quyền lực.^[80] Các cuộc biểu tình lớn nổ ra và cán bộ, công chức ngành tư pháp trên cả nước tiến hành đình công nhằm phản đối đề xuất cải cách.^[81] Các tổ chức xã hội dân sự của México cảnh báo về những tác động tiêu cực đối với nền dân chủ México.^[80] Sau khi Hoa Kỳ và Canada công khai chỉ trích cải cách tư pháp, López Obrador tuyên bố "tạm dừng" quan hệ ngoại giao với cả hai nước và cáo buộc họ can thiệp vào công việc nội bộ của México.^[82]

Cơ cấu tổ chức

Chủ tịch

Họ tên	Nhiệm kỳ	Bang
Martí Batres	9 tháng 7 năm 2014 – 20 tháng 11 năm 2015	Thành phố México
Andrés Manuel López Obrador	20 tháng 11 năm 2015 – 12 tháng 12 năm 2017	Tabasco
Yeidckol Polevnsky	12 tháng 12 năm 2017 – 26 January 2020	Thành phố México
Alfonso Ramírez Cuéllar	26 January 2020 – 5 tháng 11 năm 2020	Zacatecas
Mario Delgado Carrillo	5 tháng 11 năm 2020 – 30 September 2024	Colima
Luisa María Alcalde Luján	1 tháng 10 năm 2024 – hiện tại	Thành phố México

Ban chấp hành quốc gia

• Luisa María Alcalde Luján - Chủ tịch
• Carolina Rangel Graciada - Tổng Thư ký
• Andrés Manuel López Beltrán - Thư ký Tổ chức
• Iván Herrera Zazueta - Thư ký Tài chính
• Camila Martínez Gutiérrez - Thư ký Truyền thông, Báo chí và Tuyên truyền
• Enrique Dussel - Thư ký Giáo dục, Đào tạo và Tăng cường năng lực chính trị
• Carlos Alberto Figueroa Ibarra - Thư ký Bảo vệ nhân quyền
• Janix Liliana Castro Muñoz - Thư ký Nghiên cứu và Dự án quốc gia
• Manuel Zavala Salazar - Thư ký Hợp tác xã, Kinh tế đoàn kết và Phong trào dân sự, xã hội
• Aaron Enríquez García - Thư ký Công tác thanh niên
• Adriana Grajales Gómez - Thư ký Công tác phụ nữ
• Bxido Xishe Jara Bolaños - Thư ký Công tác người bản địa
• Artemio Ortiz Hurtado - Thư ký Lao động
• Gonzalo Machorro Martínez - Thư ký Sản xuất
• Arturo Martínez Nuñez - Thư ký Nghệ thuật và Văn hóa
• Hugo Alberto Martínez Lino - Thư ký Bảo vệ chủ quyền, môi trường và di sản quốc gia
• Carlos Alberto Evangelista Aniceto - Thư ký Phòng, chống tham nhũng
• Martín Sandoval Soto - Thư ký Tăng cường các ý tưởng và giá trị đạo đức, tinh thần, công dân
• Manuel Alejandro Robles Gómez - Thư ký người México ở nước ngoài và Chính sách quốc tế
• Adolfo Villarreal Valladares - Thư ký Phúc lợi
• Almendra Negrete - Thư ký Đa dạng xu hướng tính dục

Ấn phẩm

Tờ báo Regeneración là cơ quan ngôn luận chính thức của Morena. Tên của tờ báo lấy từ ấn phẩm bí mật cùng tên của anh em nhà Flores Magón, hai nhà báo chỉ trích chế độ Porfirian trước Cách mạng México.^[83][84]

Kết quả bầu cử

Tổng thống

Năm	Ứng cử viên	Phiếu bầu	%	Kết quả	Ghi chú
2018	Andrés Manuel López Obrador	30.113.483	53,20	Y Trúng cử	Liên minh: Juntos Haremos Historia
2024	Claudia Sheinbaum	35.924.519	61,18	Y Trúng cử	Liên minh: Sigamos Haciendo Historia

Bầu cử Quốc hội

Hạ viện

Bầu cử	Đơn vị bầu cử			Đại diện tỷ lệ			Tổng cộng[Note 1]	Liên minh bầu cử	Tổng thống		Vị thế
	Phiếu bầu	%	Số ghế	Phiếu bầu	%	Số ghế
2015	3,304,736	8.76	14	3,345,712	8.81	21	35 / 500	Không có	Enrique Peña Nieto		Đối lập
2018	20,790,623	38.70	106	20,968,859	38.80	85	191 / 500	Juntos Haremos Historia	Andrés Manuel López Obrador		Đa số Morena–Đảng Lao động–Đảng Sinh thái Xanh México
2021	16,629,905	35.27	122	16,756,189	35.30	76	198 / 500				Đa số Morena–Đảng Lao động–Đảng Sinh thái Xanh México
2024	3,686,979	6.48	161	24,286,317	42.40	75	236 / 500	Sigamos Haciendo Historia	Claudia Sheinbaum		Đa số tuyệt đối Morena–Đảng Lao động–Đảng Sinh thái Xanh México

Thượng viện

Bầu cử	Đơn vị bầu cử			Đại diện tỷ lệ			Tổng cộng[Note 2]	Liên minh bầu cử	Tổng thống		Vị thế
	Phiếu bầu	%	Số ghế	Phiếu bầu	%	Số ghế
2018	21,013,123	39.03	42	21,256,238	39.12	13	55 / 128	Juntos Haremos Historia	Andrés Manuel López Obrador		Đa số Morena–Đảng Lao động–Đảng Sinh thái Xanh México
2024	7,526,453	13.19	46	24,484,943	42.48	14	60 / 128	Sigamos Haciendo Historia	Claudia Sheinbaum		Đa số tuyệt đối Morena–Đảng Lao động–Đảng Sinh thái Xanh México

Xem thêm

• Chính đảng bao quát
• Claudia Sheinbaum

Ghi chú

1. Previously part of Juntos Haremos Historia (2017–2020) and Juntos Hacemos Historia (2020–2023).

1. The seat distribution reflects the election results and does not take into account party switches during the legislative term.
2. The seat distribution reflects the election results and does not take into account party switches during the legislative term.

Tham khảo

1. García, Rosario (ngày 2 tháng 10 năm 2011). "López Obrador Formaliza a 'Morena' Como Su Estrucutra Para Las Elecciones". Expansion. Truy cập ngày 31 tháng 7 năm 2018.
2. Schatzberg, Simon (ngày 24 tháng 7 năm 2016). "The Rise of Morena". Jacobin.com. Jacobin. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm 2025.
3. ^ "Morena". Encyclopædia Britannica. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2025.
4. ^ Ackerman, Edwin F. (ngày 26 tháng 6 năm 2024). "How Morena Turned Anti-Corruption Politics Into Class Politics". jacobin.com. Jacobin. Truy cập ngày 26 tháng 5 năm 2025.
5. "Busca diputada de Morena que México sea un país LGBT-friendly, libre de discriminación en establecimientos y comercios – Diputadas y Diputados Morena LXV Legislatura".
6. "La Jornada – Morena se compromete a impulsar políticas a favor de comunidad LGBTTTI+".
7. "Morena impulsará la despenalización del aborto en todo el país". ngày 30 tháng 9 năm 2019.
8. "Morena propuso nueva iniciativa para la despenalización del aborto". ngày 12 tháng 3 năm 2023.
9. ^[5][6][7][8]
10. Bolívar Meza, Rosendo (tháng 12 năm 2019). "Desdibujamiento ideológico y pragmatismo. MORENA en la coalición Juntos Haremos Historia, durante el proceso electoral de 2018". Revista mexicana de opinión pública (bằng tiếng Tây Ban Nha). 2 (27): 61–76. doi:10.22201/fcpys.24484911e.2019.27.65654. ISSN 2448-4911. En esta coalición se presentó una mezcla de la izquierda nacionalista (MORENA) con el maoísmo (PT) y el cristianismo (PES). Este último ocasionó un corrimiento hacia la derecha del lopezobradorismo. [This coalition was a mixture of the nationalist left (MORENA) with Maoism (PT) and Christianity (PES). The latter caused a shift to the right of Lopezobradorism.]
11. "'Oye, Trump': candidato presidencial López Obrador ganará por paliza en México" (bằng tiếng Tây Ban Nha). Bloomberg. ngày 29 tháng 6 năm 2018. Truy cập ngày 3 tháng 7 năm 2018 – qua Gestión.
12. Doherty, Erin; Gonzalez, Oriana (ngày 6 tháng 6 năm 2022). "Mexico's president confirms he will skip the Summit of the Americas". Axios. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022. López Obrador said he hopes to visit the White House in July to talk to Biden about the "integration" of all American countries, with the goal of forming something similar to the European Union.
13. "Mexico's Lopez Obrador to skip Biden's Summit of the Americas over 'exclusion' of some countries". France 24. ngày 6 tháng 6 năm 2022. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022. The Mexican president said that he would still visit the White House in July where he would look to discuss pan-American "integration." . . . "That's how they created the European Community and then that became the European Union. That's what we need to do in America," he said.
14. "López Obrador pide crear en Latinoamérica "algo semejante" a la Unión Europea". Los Angeles Times en Español (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 24 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022.
15. Menéndez, Carmen (ngày 25 tháng 7 năm 2021). "López Obrador propone crear "algo semejante" a la UE en Latinoamérica". euronews (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022.
16. Carrillo, Emmanuel (ngày 14 tháng 3 năm 2022). "Debe buscarse integración de América, plantea AMLO a Fernández". Forbes México (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2022.
17. ^{[12][13][14][15][16]}
18. Baker, Lucy (ngày 1 tháng 12 năm 2022). "Procurement, finance and the energy transition: Between global processes and territorial realities". Environment and Planning E: Nature and Space (bằng tiếng Anh). 5 (4): 1738–1764. Bibcode:2022EnPlE...5.1738B. doi:10.1177/2514848621991121. ISSN 2514-8486.
19. DiMaggio, Dan (ngày 1 tháng 1 năm 2023). "A Path across the Border". New Labor Forum (bằng tiếng Anh). 32 (1): 105–109. doi:10.1177/10957960221144274. ISSN 1095-7960.
20. "Mexico City will decriminalize sex work in move against trafficking". The Guardian (bằng tiếng Anh). ngày 1 tháng 6 năm 2019. ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2025.
21. Guillén, Beatriz (ngày 18 tháng 7 năm 2023). "Salma Luévano, the first transgender member of Congress in Mexico: 'I receive death threats on a daily basis'". El País (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2025.
22. "Sex work to be decriminalised in Mexico City in bid to cut trafficking". The Independent (bằng tiếng Anh). ngày 5 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2025.
23. ^{[18][19][20][21][22]}
24. "Mexico: Congress passes marijuana legalization bill". Deutsche Welle. ngày 24 tháng 5 năm 2021.
25. "Mexico election: Voters pin hopes on left-wing populist Andres Manuel Lopez Obrador". Ann Deslandes. ABC Australian Broadcasting Corporation. 2018.
26. "AMLO y las nuevas izquierdas". Carlos Illades.
27. "Proyecto de Nación 2024-2030 | Versión Definitiva".
28. Arredondo, Armando Ojeda (ngày 20 tháng 3 năm 2017). "Cartelera panorámica de propaganda política de elecciones federales 2015 en Ciudad Juárez, México, con fotografías analizadas desde el visual framing". RICSH Revista Iberoamericana de las Ciencias Sociales y Humanísticas (bằng tiếng Tây Ban Nha). 6 (11). ISSN 2395-7972. En el análisis de la muestra de espectaculares fotografías de los candidatos a diputados federales, se encontró que contendieron 10 partidos políticos, los cuales muestransu nombre, sus siglas y su posición ideológica. Estos fueron: Partido Revolucionario Institucional (PRI) (Centro, Centro derecha); Partido Acción Nacional (PAN) (Derecha, Centro derecha); Partido de la Revolución Democrática (PRD) (Centroizquierda); Movimiento Regeneración Nacional (MORENA)(Izquierda); Partido Verde Ecologista de México (PVEM) (Derecha); Movimiento Ciudadano (MC) (Centroizquierda); Nueva Alianza (PANAL) (Centro, Centroderecha); Partido del Trabajo (PT) (Izquierda); Partido Encuentro Social (PES) (Derecha, Centroderecha); Partido Humanista (PH) (No tiene una posición definida)
29. ^{[24][25][26][27][28][3][4]}
30. "Foro de São Paulo Partidos". forodesaopaulo.org.
31. Ferrer, Heriberta (ngày 13 tháng 2 năm 2015). "AMLO llama a sumarse a Morena en nuevo spot". El Financiero. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2018.
32. Việt, Hùng (ngày 25 tháng 10 năm 2020). "Mexico: Đảng cầm quyền Morena có Chủ tịch mới". Báo tin tức Thông tấn xã Việt Nam. Truy cập ngày 3 tháng 6 năm 2025.
33. "Mexico's Lopez Obrador leaves coalition to form new movement". BBC News. ngày 10 tháng 9 năm 2012.
34. "Mexico's electoral Left May Be Divided Further by a New Political Party". The Wall Street Journal. ngày 24 tháng 1 năm 2014.
35. "Mexico's MORENA Party Obtains Legal Status—What Will Be the Impact?". newpol.org. ngày 19 tháng 7 năm 2014.
36. "Yeidckol Polevnsky asume presidencia de Morena, tras salida de AMLO". AM De Queretaro. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2018.
37. Rodríguez García, Arturo (ngày 12 tháng 12 năm 2017). "Yeidckol Polevnsky asume presidencia nacional de Morena". Proceso. Truy cập ngày 22 tháng 6 năm 2018.
38. "Claudia Sheinbaum ganó por amplio margen las elecciones y se convirtió en la primera mujer presidenta en la historia de México". ngày 3 tháng 6 năm 2024.
39. "López Obrador se proclama "presidente legítimo" de México". El País (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 21 tháng 11 năm 2006. ISSN 1134-6582. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
40. "Calderon declared Mexico's president-elect". NBC News (bằng tiếng Anh). ngày 5 tháng 9 năm 2006. Truy cập ngày 15 tháng 10 năm 2024.
41. "Nearly 1 million protest Mexico election". NBC News (bằng tiếng Anh). ngày 16 tháng 7 năm 2006. Truy cập ngày 15 tháng 10 năm 2024.
42. "Desaprueban gobierno legítimo de AMLO | PARAMETRIA" (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
43. "Elecciones internas del PRD, ocho meses de acusaciones, amagos y desencuentros - La Jornada". www.jornada.com.mx. Truy cập ngày 15 tháng 10 năm 2024.
44. "La Jornada: 2006 y 2024: dos Gritos septembrinos por la soberanía". www.jornada.com.mx (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 20 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
45. C.V, DEMOS, Desarrollo de Medios, S. A. de (ngày 5 tháng 10 năm 2010). "La Jornada: Incongruente, llama Ortega a AMLO por su rechazo a alianzas". www.jornada.com.mx (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
46. C.V, DEMOS, Desarrollo de Medios, S. A. de (ngày 16 tháng 3 năm 2010). "La Jornada: Respalda el PT la postulación de Xóchitl Gálvez en Hidalgo". www.jornada.com.mx (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
47. "What is MORENA?". LaJornada (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 6 tháng 10 năm 2011.
48. ^ "Morena: El nuevo movimiento de López Obrador". Animal Politico (bằng tiếng Anh). ngày 29 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
49. "Morena: Partido y movimiento". www.proceso.com.mx (bằng tiếng spanish). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
50. "AMLO dedica a Peña Nieto la constitución del Morena". Animal Politico (bằng tiếng Anh). ngày 3 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
51. Miroff, Nick; Booth, William (ngày 1 tháng 7 năm 2012). "Peña Nieto is winner of Mexican election". The Washington Post (bằng tiếng Anh). ISSN 0190-8286. Truy cập ngày 4 tháng 6 năm 2025.
52. Reyes, Juan Pablo (ngày 10 tháng 9 năm 2012). "AMLO sale del PRD y apuesta por Morena". Excélsior (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
53. Lara Paz, Ana Paola. "AMLO indicó que se salió del PRD porque los dirigentes de ese partido se fueron con EPN y traicionaron al pueblo". MVS Noticias. Truy cập ngày 9 tháng 7 năm 2018.
54. "Zambrano no descarta alianzas entre PRD y PAN". El Informador :: Noticias de Jalisco, México, Deportes & Entretenimiento (bằng tiếng Tây Ban Nha). ngày 9 tháng 12 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
55. "Solicita Morena al IFE su registro como partido político". Aristegui Noticias. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2018.
56. Chouza, Paula (ngày 10 tháng 7 năm 2014). "Mexico's López Obrador registers new leftist party to run in 2015 election". El Pais. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2018.
57. Zepeda, Aurora (ngày 10 tháng 7 năm 2014). "Aprueban tres nuevos partidos; a partir de agosto recibirán dinero público". Excelsior. Truy cập ngày 6 tháng 7 năm 2018.
58. "López Obrador cierra la puerta a una alianza con el PRD para 2018; solo iría con el PT". Animal Politico (bằng tiếng Anh). ngày 12 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
59. García, Carina (ngày 23 tháng 10 năm 2017). "PT va con MORENA y reelige a Alberto Anaya en liderazgo". El Universal. Truy cập ngày 26 tháng 6 năm 2018.
60. "No negociaremos con el PRI; vamos solos o con Morena: PES". Excélsior. ngày 7 tháng 12 năm 2017. Truy cập ngày 9 tháng 12 năm 2017.
61. Redacción (ngày 13 tháng 12 năm 2017). "Morena, PT y Encuentro Social firman coalición rumbo a elección de 2018". El Financiero. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2017.
62. Zavala, Misael (ngày 13 tháng 12 năm 2017). "Firman acuerdo Morena, PES y PT para ir en coalición". El Universal. Truy cập ngày 13 tháng 12 năm 2017.
63. "Renuncian militantes ex fundadoras del PRD". El Universal (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
64. C.V, DEMOS, Desarrollo de Medios, S. A. de (ngày 3 tháng 9 năm 2017). "La Jornada: Padierna y Bejarano dejan el PRD para apoyar a AMLO". www.jornada.com.mx (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
65. González, Jimena (ngày 29 tháng 8 năm 2018). "Ifigenia Martínez, la política veterana que llega a la 64 Legislatura". ADNPolítico (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 16 tháng 10 năm 2024.
66. Huerta, David (ngày 20 tháng 2 năm 2019). "Ruptura del PRD da a Morena mayoría calificada en San Lázaro". Expansion Politica. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2021.
67. Karol Suarez, Rafael Romo, and Joshua Berlinger. "Mexico's President loses grip on power in midterm elections marred by violence". CNN.
68. "Morena se opondrá al neoliberalismo en gabinete: Polevnsky". El Siglo de Torreón. ngày 17 tháng 8 năm 2018. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2018.
69. "MORENA proyecto alternativo al neoliberalismo: AMLO". Regeneración. ngày 7 tháng 3 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2018.
70. Vergara, Rosalía (ngày 19 tháng 6 năm 2018). "Morena, en 'alerta roja' ante eventual privatización de Pemex". Proceso. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2018.
71. "Programa de Morena" (PDF). Truy cập ngày 16 tháng 9 năm 2018.
72. González Casanova, Pablo (2001). "Los zapatistas del siglo XXI" (PDF). Observatorio Social de América Latina: 6 – qua CLACSO.
73. "La Cuarta Transformación es y será feminista, incluyente y revolucionaria: Ignacio Mier". Grupo Parlamentario Morena. ngày 6 tháng 3 năm 2022. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2022.
74. "Morena se compromete a impulsar políticas a favor de comunidad LGBTTTI+". La Jornada. ngày 17 tháng 5 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2022.
75. "Morena va por aborto seguro en todo el país, dice la senadora Martha Mícher". Expansión. ngày 20 tháng 9 năm 2021. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2022.
76. "Esto fue lo que dijo López Obrador tras su victoria electoral (discursos completos)". Animal Político. ngày 2 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 11 tháng 5 năm 2022.
77. "Presidente López Obrador decreta Día Nacional contra Homofobia, Lesbofobia, Transfobia y Bifobia". Gobierno de México. ngày 17 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 21 tháng 11 năm 2022.
78. "México no debe pelear una guerra contra el narcotráfico: Blanca Piña". Grupo Parlamentario Morena. ngày 13 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 12 tháng 5 năm 2022.
79. Gómez Romero, Luis (ngày 8 tháng 2 năm 2019). "López Obrador Takes on Corruption And Poverty in Mexico Through Austerity". Pacific Standard. Truy cập ngày 12 tháng 2 năm 2019.
80. ^ "Mexico's 2024 Judicial Reform: The Politicization of Justice | Wilson Center". www.wilsoncenter.org (bằng tiếng Anh). ngày 20 tháng 3 năm 2025. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2025.
81. "Inicia resistencia del Poder Judicial". www.reforma.com (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2025.
82. Press, Associated (ngày 27 tháng 8 năm 2024). "Mexico punishes US, Canada for slamming judicial overhaul plan". POLITICO (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2025.
83. ""AMLO busca el cambio que México requiere" [Cambio] - 08/06/2010 | Periódico Zócalo". ngày 19 tháng 3 năm 2018. Bản gốc lưu trữ ngày 19 tháng 3 năm 2018. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2025.
84. "Morena: El nuevo movimiento de López Obrador". Animal Politico (bằng tiếng Anh). ngày 29 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2025.

Liên kết ngoài

• Official website (López Obrador) (bằng tiếng Tây Ban Nha)