Ruồi xê xê

Ruồi xê xê
Ruồi xê xê năm 2015 tại Burkina Faso
Tình trạng bảo tồn
Ít quan tâm  (IUCN 3.1)
Phân loại khoa học
Giới (regnum)	Animalia
Ngành (phylum)	Arthropoda
Lớp (class)	Insecta
Bộ (ordo)	Diptera
Phân nhánh động vật (subsectio)	Calyptratae
Liên họ (superfamilia)	Hippoboscoidea
Họ (familia)	Glossinidae Theobald, 1903
Chi (genus)	Glossina Wiedemann, 1830
Range of the tsetse fly
Species groups
morsitans ("savannah" species) fusca ("forest" species) palpalis ("riverine" species)

Ruồi xê xê hay ruồi tse-tse/Tsetse (Danh pháp khoa học: Glossina là một loài ruồi vùng nhiệt đới châu Phi thuộc Họ Glossinidae trong liên họ Hippoboscoidea, trong đó chỉ có một chi bao gồm các loài ruồi xê rê ở châu Phi mang và truyền bệnh, đặc biệt là bệnh ngủ gây tử vong ở người và động vật. Chúng chủ yếu thấy ở châu Phi.

Đặc điểm

Ruồi có hình dạng tương tự các loại ruồi lớn khác. Loại ruồi này có một chiếc vòi luôn duỗi thẳng ra phía trước khi không chích. Là động vật hút máu, sống bằng máu con người và các loài động vật khác, vòi của chúng được sử dụng để hút máu cả người và động vật. Có thể sinh sản đến 4 lần trong năm. Sau khi giao phối, trứng sẽ nở và ở lại trong người con cái trong khoảng từ 9 đến 10 ngày trước khi chúng từ ấu trùng nở thành nhộng.

Truyền bệnh

Ruồi xê xê là tác nhân truyền và làm lây lan kí sinh trùng tripanosoma (trùng mũi khoan) gây bệnh ngủ làm chết người. Khi bị ruồi xê xê châu Phi đốt, nạn nhân có triệu chứng cúm, mệt mỏi, sốt, đau đầu nghiêm trọng, sưng tấy và trong nhiều trường hợp sốt cao, nói lắp và động kinh sau đó là buồn ngủ và hôn mê sâu. Các vết cắn của ruồi ảnh hưởng đến gần nửa triệu người mỗi năm, trong đó có người bị chết do bệnh ngủ. Bệnh ngủ là một trong những căn bệnh nguy hiểm nhất ở châu Phi.

Chú thích

Tham khảo

• Dữ liệu liên quan tới Ruồi xê xê tại Wikispecies
• Maudlin, I., Holmes, P.H. & Miles M.A. (2004) "The Trypanosomiases" CAB International.
• Buxton, P. (1955) The Natural History of Tsetse Flies: An Account of the Biology of the Genus Glossina (Diptera). London, UK: H.K. Lewis & Co.
• Glasgow, J. (1963) The Distribution and Abundance of Tsetse International Series of Monographs on Pure and Applied Biology, No. 20. Oxford, UK: Pergamon Press.
• Mulligan, H. & Potts, W. (1970) The African Trypanosomiases London, UK: George Allen and Unwin, Ltd.
• Ford, J. (1971) The Role of the Trypanosomiases in African Ecology. Oxford, UK: Clarendon Press.
• Leak, S. (1998) Tsetse Biology and Ecology: Their role in the Epidemiology and Control of Trypanosomiasis. New York, NY, USA: CABI Publishing. book site Lưu trữ 2011-06-13 tại Wayback Machine
• McKelvey Jr., J. (1973) Man Against Tsetse: Struggle for Africa. Ithaca, NY, USA: Cornell University Press.
• Ruồi xê xê truyền bệnh buồn ngủ gây chết người

Liên kết ngoài

Wikispecies có thông tin sinh học về Glossina

Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Glossinidae.

• Programmes and information to assist in the planning and implementation of tsetse control operations
• Programme Against African Trypanosomiasis Lưu trữ 2021-04-15 tại Wayback Machine
• PAN AFRICAN TSETSE AND TRYPANOSOMIASIS ERADICATION CAMPAIGN (PATTEC) Lưu trữ 2005-04-09 tại Wayback Machine
• Tsetse in the Transvaal and Surrounding Territories - An Historical Review - Claude Fuller, (Division of Entomology, 1923) Lưu trữ 2012-02-27 tại Wayback Machine
• Leverhulme Trust Tsetse Research Network (LTTRN) Lưu trữ 2007-06-06 tại Wayback Machine
• BITING FLIES - The NZI Trap Lưu trữ 2013-01-04 tại Archive.today
• Distribution maps Lưu trữ 2009-03-01 tại Wayback Machine