Vượt biên hoặc vượt biên giới là một từ ngữ mô tả hình thức, trạng thái di chuyển từ quốc gia này sang quốc gia khác, thường là trái phép, không phải như là du lịch thông thường.
Vượt biên có thể bằng nhiều hình thức như là di cư, buôn lậu qua biên giới, đi tị nạn...
Trong tiếng Việt, chữ vượt biên thường được dùng để chỉ phương thức vượt biên giới của những người Việt đã dùng thuyền để vượt biển sang nước khác (thuyền nhân) hoặc vượt biên bằng đường bộ qua Thái Lan, Campuchia để xin tị nạn, sau biến cố 1975.
Ngày nay, vượt biên vẫn còn tương đối phổ biến ở các quốc gia đang khủng hoảng kinh tế hoặc có tình hình an ninh, chính trị bất ổn. Chẳng hạn như dòng người tị nạn ở các nước Trung Đông sang châu Âu hay những vụ đào thoát khỏi Bắc Triều Tiên của công dân nước này.