Basoetoland

Territory of Basutoland
Gebied Basoetoland

← 1884–1966 →
Vlag
Volkslied: God Save the Queen
Ligging of Basoetoland
Hoofstad	Maseru 29°31′S 27°48′O / 29.517°S 27.800°O / -29.517; 27.800
Taal/Tale	Engels (amptelik), Suid-Sotho
Godsdiens	Christendom
Regering	Monargie
Monarg
- 1884–1901	Victoria
- 1901–1910	Edward VII
- 1910–1936	George V
- 1936–1952	George VI
- 1952–1966	Elizabeth II
Kommissaris
- 1884–1894	Marshal James Clarke
- 1961–1965	Alexander Falconer Giles
Geskiedenis
- Gestig	1884
- Opgelos	4 Oktober 1966
Oppervlakte
- 1875	30 355 km^2 11 720 sq mi
Bevolking
- 1875 skatting	128 206
Digtheid	4,2 /km²  10,9 /sq mi
- 1904[1] skatting	348 848
Digtheid	11,5 /km²  29,8 /sq mi
Geldeenheid	Pond sterling

Basoetoland is 'n voormalige Britse kroonkolonie wat in 1966 onafhanklik geword het. Dit staan tans as die Koninkryk Lesotho bekend.

Koning Moshoeshoe I

Aan die begin van die 19de eeu vergroot Zoeloekoning Shaka voortdurend sy ryk. Hy bedreig naderhand ook die gebied waar die Basotho-stamme woon. In 1820 slaag die Basotho's, onder koning Moshoeshoe I, om hulself te verdedig en die vertroue van naburige stamme te wen. Vir die rede word hy as die stigter van die Basotho-nasie beskou.

Vanaf 1830 trek die Boere oor die Vaalrivier en kom hierdie Voortrekkers met Moshoeshoe in konflik. Soldate van die nuwe Oranje-Vrystaat dring die gebied binne en Moshoeshoe soek steun by die Britte in Kaapstad. Dit lei in 1843 tot 'n alliansie tussen die Basotho en die Britse Kaapkolonie, wat egter net tot 1843 hou. Met wisselende sukses neem die Oranje-Vrystaat tydens die Basotho-oorloë meer land in tot die Britte in 1868 die oorblywende gebied van koning Moshoeshoe onder Britse beskerming plaas. 'n Jaar na sy dood in 1870, gaan die outonomie van Basoetoland verlore en word dit by die Kaapkolonie ingelyf.

Britse kroonkolonie Basoetoland

Onder die nuwe koning, Letsie I, kry die Basotho-volk nie verteenwoordiging in die parlement van die Kaapkolonie nie, wat tot opstande teen die Britte lei. Die Britte neem tydens die sogenaamde Gewere-oorlog tussen 1880 en 1881 alle vuurwapens in beslag en stel Basoetoland in 1882 regstreeks onder Britse bestuur, in 1884 as kroonkolonie. Die koning en die stamhoofde bly hul tradisionele rolle vervul, alhoewel hul invloed geleidelik afneem.

Voor die onafhanklikheidswording van die Unie van Suid-Afrika (1910) wys Basoetoland insluiting in die unie van die hand. Swaziland (nou Eswatini) en Betsjoeanaland (die huidige Botswana) wou ook nie by die unie ingelyf word nie.

In 1960, die kroningsjaar van Mosjesj II, word die eerste vrye verkiesing gehou. In 1965 wen die BNP die verkiesing. Dit lei die daaropvolgende jaar tot die onafhanklikheid van die gebied onder die naam Lesotho.

Verwysings

1. "Census of the British empire. 1901". Openlibrary.org. 1906. p. 160. Besoek op 26 Desember 2013.