Demokratiese Republiek die Kongo

Moenie verwar word met Republiek die Kongo nie.
Demokratiese Republiek die Kongo
République démocratique du Congo (Frans)
Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi (Kongo)
Republíki ya Kongó Demokratíki (Lingala)
Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo (Swahili)
Ditunga dia Kongu wa Mungalaata (Luba-Kasai)
Vlag van die Demokratiese Republiek die Kongo Wapen van die Demokratiese Republiek die Kongo
Vlag Wapen
Nasionale leuse:
Justice – Paix – Travail
(Frans vir: "Geregtigheid – Vrede – Arbeid")
Volkslied: Debout Congolais
(Frans vir: "Staan op, Kongolese")
Ligging van die Demokratiese Republiek die Kongo
Hoofstad Kinshasa

4°19′S 15°19′O / 4.317°S 15.317°O / -4.317; 15.317

Grootste stad Kinshasa
Amptelike tale Frans
Nasionale tale: Kongo, Lingala, Swahili en Luba-Kasai[1][2]
Regering Unitêre semi-presidensiële
grondwetlike republiek[3]
Félix Tshisekedi
Judith Suminwa
Onafhanklikheid
Vorming
• Kolonisasie
• Kongo-Vrystaat
• Belgies-Kongo
• Onafhanklikheid van België
• Zaïre
• Huidige grondwet

17 November 1879
1 Julie 1885
15 November 1908
30 Junie 1960[4]
29 Oktober 1971
18 Februarie 2006
Oppervlakte
 - Totaal
 
 - Water (%) 		 
2 344 858[4] km2  (12de)
905 354 myl2
3,32
Bevolking
 - 2024-skatting
 - Digtheid 		 
115 403 027[4] (14de)
49,2 / km2
127,5 / myl2
BBP (KKP)
 - Totaal
 - Per capita 		2024-skatting

$160,197 miljard[5] (90ste)
$1 552[5] (188ste)

BBP (nominaal)
 - Totaal
 - Per capita 		2024-skatting

$73,761 miljard[5] (86ste)
$715[5] (190ste)

MOI (2022) 0,481[6] (180ste)  –  laag
Gini (2020) 44,7[7] –  medium
Geldeenheid Frank (CDF)
Tydsone
 - Somertyd 		WAT en SAT (UTC+1 en +2)
nie toegepas nie (UTC+1 en +2)
Internet-TLD .cd
Skakelkode +243

Die Demokratiese Republiek die Kongo (Frans: République démocratique du Congo, [kɔ̃ɡo]; Kongo: Repubilika ya Kôngo ya Dimokalasi; Lingala: Republíki ya Kongó Demokratíki; Swahili: Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo; Luba-Kasai: Ditunga dia Kongu wa Mungalaata), ook bekend as DR Kongo, die DRK, Kongo-Kinshasa of net die Kongo,[8][9] is 'n land in Sentraal-Afrika en die tweede grootste land in Afrika ná Algerië. Dit grens aan die Sentraal-Afrikaanse Republiek en Suid-Soedan in die noorde, Uganda, Rwanda, Burundi, en Tanzanië in die ooste, Zambië en Angola in die suide, en die Republiek die Kongo in die weste. Die land het toegang tot die see deur 'n nou 40 km strook, langs die Kongorivier tot in die Golf van Guinee; andersins sou die Demokratiese Republiek die Kongo as 't ware 'n landingeslote land wees. Die naam "Kongo", wat jagter beteken, is afkomstig van die Bakongo-stam wat naby die Kongorivier kom woon het.

Nasa-Satellietbeeld van die Demokratiese Republiek die Kongo

Die Demokratiese Republiek die Kongo is ryk aan natuurlike hulpbronne, maar politieke onstabiliteit, korrupsie en die gebrek aan infrastruktuur belemmer die land se ontwikkeling, natuurlike hulpbrononttrekking en gebruik. Uitsonderings sluit in die hoofstad Kinshasa en die ander groot stede Lubumbashi en Mbuji-Mayi wat mineraalmynbouplekke is.

Geografie

[wysig | wysig bron]
Kaart van die Demokratiese Republiek die Kongo

Die Demokratiese Republiek die Kongo (DRK) is geleë in die sentrale Afrika suid van die Sahara, begrens deur (kloksgewys van die suidweste) Angola, die Suid-Atlantiese Oseaan, die Republiek die Kongo, die Sentraal-Afrikaanse Republiek, Suid-Soedan, Uganda, Rwanda, Burundi, Tanzanië oor die Tanganjikameer en Zambië. Dit lê weerskante van die ewenaar, met 'n derde in die Noordelike en twee-derdes in die Suidelike Halfrond. Die grootte die Kongo, 2 344 858 vierkante kilometer (905 354 vierkante myl), is effens groter as die gesamentlike gebiede van Spanje, Frankryk, Duitsland, Swede en Noorweë. Die Demokratiese Republiek die Kongo is die grootste land volgens oppervlakte van Afrika suid van die Sahara, die tweede grootste in Afrika en die twaalfde grootste ter wêreld.

Die geografie van die Demokratiese Republiek die Kongo word veral deur die Kongorivier gekenmerk wat in 'n wye boog deur die land vloei. Een van die sytakke in die suide vorm die Kasairivier. Op 'n kort stukkie van die oostelike grens vloei die Nylrivier, as 't ware die Wit Nyl, die langste van die twee bronriviere.

Groot dorpe of stede in die Demokratiese Republiek die Kongo is Bandundu, Bukavu, Goma, Ilebo, Kalemie, Kananga, Kisangani, Kolwezi, Likasi, Lubumbashi, Mbandaka, Mbanza-Ngungu en Mbuji-Mayi.

In die ooste van die Demokratiese Republiek die Kongo is die Groot Skeurvallei van Afrika geleë met mere soos Albertmeer, Edwardmeer, Kivumeer, Mwerumeer en Tanganjikameer wat almal deel uitmaak van die oostelike grens van die land. Hier is ook die Nyiragongo-vulkaan en die Rwenzoriberge geleë.

Sien ook: Pleknaamsveranderinge in die Demokratiese Republiek die Kongo en Provinsies van die Demokratiese Republiek die Kongo

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
Deelnemers aan die Tweede Kongo-oorlog (1998–2003)

Die Kongobekken het in 1879 'n Belgiese kolonie geword en in 1885 'n privaatkolonie van koning Leopold II, die Kongo-Vrystaat. Hierdie tydperk staan veral vir die Kongo-gruweldade van die Belge aan die inheemse bevolking bekend. In 1908 het die Belgiese parlement die Kongo in 'n "normale" Belgiese kolonie omskep en die koninklike Kongo-Vrystaat ontbind. Tydens die Eerste Wêreldoorlog in Afrika het Belgiese en inheemse soldate aan die Oos-Afrika-veldtog deelgeneem en saam met ander Geallieerdes teen Duitse troepe in Duits-Oos-Afrika geveg.

In 1960, die Afrikajaar, het die Kongo onafhanklik van België geword met Patrice Lumumba as eerste eerste minister, wat reeds in 1961, tydens die Kongo-krisis, vermoor is. In 1965 het Mobutu Sese Seko president geword en in 1971 is dié land se naam na Zaïre herdoop. In 1997, ná die afsterwe van Mobutu Sese Seko, is die naam Demokratiese Republiek die Kongo weer aanvaar.

Ekonomie

[wysig | wysig bron]
Herinwyding van die spoorlyn tussen Lubumbashi en Kindu

Anders as in die meeste ontwikkelende Afrikalande is landbou nie die belangrikste ekonomiese basis van die land nie, maar die mynbou. Die Demokratiese Republiek die Kongo is die vernaamste verskaffer van nywerheidsdiamante op die wêreldmark en voer daarnaas ook groot hoeveelhede kobalt, koper, goud, silwer, tin, sink, mangaan, kadmium, germanium en ruolie uit. Korrupsie en burgeroorloë het 'n ernstige nadelige uitwerking op die ekonomiese vooruitgang van die land, ondanks sy groot natuurlike hulpbronne.

Van die belangrikste handelsvennote vir uitvoer (2017-syfers) sluit in die Volksrepubliek China (41,4%), Zambië (22,7%), Suid-Korea (7,2%) en Finland (6,2%) Die belangrikste uitvoerprodukte vorm diamante, koper, goud, kobalt, houtprodukte, ruolie en koffie.[4]

Vennote vir invoer is die Volksrepubliek China (19,9%), Suid-Afrika (18%), Zambië (10,4%), Belgie (9,1%), Indië (4,3%) en Tanzanië (4,2%). Produkte soos voedsel, mynbou- en ander masjinerie, vervoertoerusting en brandstof word ingevoer.[4]

Die vernaamste internasionale lughawe is N'djili wat die hoofstad Kinshasa bedien.

Demografie

[wysig | wysig bron]
Verspreiding van die vier nasionale tale in die Demokratiese Republiek die Kongo: Kongo, Lingala, Swahili en Luba-Kasai

Die Demokratiese Republiek die Kongo het in 2021 'n bevolking van 105 044 646 gehad en is daarmee die digsbevolkte Franssprekende land, die vierde mees bevolkte land in Afrika en die 14de mees bevolkte land ter wêreld.

Kinshasa is die hoofstad en grootste stad van die Demokratiese Republiek die Kongo en ook Afrika se derde grootste stad ná Kaïro en Lagos en net groter as Parys, waarmee dit die grootste Franstalige stad wêreldwyd is.[10]

Frans is die enigste amptelike taal van die Demokratiese Republiek die Kongo en dien as 'n lingua franca vir die verskeie etniese groepe. Van die omtrent 242 inheemse tale wat in die land gebesig word, geniet net vier tale die status van 'n nasionale taal: Kongo, Lingala, Swahili en Luba-Kasai.

In die Demokratiese Republiek die Kongo leef sowat 200 etniese groepe, waarvan die meeste Bantoevolke is. Die Kongo-volk is die grootste etniese groep; hulle stel saam met die Mongo, Luba en die Mangbetu-Azande sowat 45% van die land se bevolking.[4] Van die etniese minderhede sluit in Hutu, Tutsi en Twa.

Christendom is die belangrikste godsdiens in die Demokratiese Republiek die Kongo. Sowat 50% behoort aan die Rooms-Katolieke Kerk, 2% is aanhangers van die Protestantisme en 10% behoort aan die Kimbanguïsme; 'n inheemse kerk. Omtrent 10% is Moslems en 10% Animiste.[4]

Politiek

[wysig | wysig bron]
Die huidige president Félix Tshisekedi

Sedert 24 Januarie 2019 is Félix Tshisekedi die dienende staatshoof en president.[11] Die Demokratiese Republiek die Kongo is 'n lidland van die Verenigde Nasies (VN), die Afrika-unie (AU), die Beweging van Onverbonde Lande (BOL), die Oos-Afrikaanse Gemeenskap (OAG) en die Suider-Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenskap (SAOG). Tydens die ampstermyn van Joseph Kabila is Moïse Katumbi as die tweede magtigste man in die land beskou.[12]

Onderwys

[wysig | wysig bron]

Die Universiteit van Lovanium in die destydse Belgiese Kongo naby Leopoldstad (nou Kinshasa) is eens as een van die beste universiteite in Afrika beskou en het in 1971 deel geword van die nuwe Universiteit van Kinshasa.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ (en) "The Constitution of the Democratic Republic of the Congo, 2005" (PDF). constitutionnet.org. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2019. Besoek op 27 Februarie 2021.
  2. ↑ (fr) "Congo-Kinshasa". Universiteit van Laval. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2019. Besoek op 27 Februarie 2021.
  3. ↑ (en) "Freedom in the World 2018 – Congo, Democratic Republic of (Kinshasa)". Freedomhouse. Freedomhouse. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Mei 2019. Besoek op 9 September 2019.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 (en) "Congo, Democratic Republic of the". Central Intelligence Agency. Besoek op 18 Junie 2024.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 (en) "Democratic Republic of the Congo". Internasionale Monetêre Fonds. April 2024. Besoek op 18 Junie 2024.
  6. ↑ (en) "Human Development Report 2023/2024" (PDF). United Nations Development Programme. 13 Maart 2024. Besoek op 18 Junie 2024.
  7. ↑ (en) "Gini index – Congo, Dem. Rep". Wêreldbank. Besoek op 18 Junie 2024.
  8. ↑ (en) Starbird, Caroline; Deboer, Dale; Pettit, Jenny (2004). Teaching International Economics and Trade. Center for Teaching International Relations, Universiteit van Denver. p. 78. ISBN 978-0-943804-92-7.
  9. ↑ (en) Office of the United States Trade Representative (2003). Amerikaanse Huis van Verteenwoordigers se Komitee van Maniere en Middele (red.). Comprehensive Report on U.S. Trade and Investment Policy Toward Sub-Saharan Africa. Message from the President of the United States. United States Government Printing Office. p. 87. ISBN 978-1-4289-5014-6.
  10. ↑ (en) "Time series of the population of the 30 largest urban agglomerations in 2011 ranked by population size, 1950–2025" (XLS). United Nations, Population Division. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2013. Besoek op 25 Junie 2012.
  11. ↑ (en) "Felix Tshisekedi inaugurated: What to expect from DR Congo's new leader?". BBC. 24 Januarie 2019. Besoek op 18 Junie 2024.
  12. ↑ (en) "An old ally of Joseph Kabila leaves the ruling party". The Economist. 6 Oktober 2015. Besoek op 18 Junie 2024.

Bronnelys

[wysig | wysig bron]
Algemeen

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]