Elias Motsoaledi
Elias Motsoaledi | |
|---|---|
| Gebore | Elias Mathope Motsoaledi 26 Julie 1924 Sekoekoeniland |
| Sterf | 9 Mei 1994 |
| Nasionaliteit |  Suid-Afrika |
| Beroep | vakbondleier |
| Bekend vir | Politieke gevangene op Robbeneiland |
Elias Motsoaledi (26 Julie 1924 – 9 Mei 1994) was een van die agt mans wat in die Rivonia-verhoor aan sabotasie skuldig bevind is en lewenslank tronk toe gestuur is.[1] Die Elias Motsoaledi Plaaslike Munisipaliteit is na hom vernoem.
Motsoaledi is op 26 Julie 1924 gebore in Phokoane in die Nebo-distrik, in Sekoekoeniland, Noord-Transvaal (nou Limpopo), Suid-Afrika. Hy was die derde van agt kinders, en het op die ouderdom van 17 na Johannesburg gegaan. Sy eerste botsing met die owerhede in Johannesburg was sy inhegtenisneming vir versuiming om sy pasboek te toon, en hy is gevonnis om konstruksiewerk aan paaie te doen. Later het hy in 'n leerfabriek gewerk. Hy het in 1945 by die Kommunistiese Party van Suid-Afrika (KPSA)aangesluit en in 1948 by die African National Congress (ANC). In 1949 het hy by die Leerunie aangesluit, wat veroorsaak het dat hy sy werk verloor het.
Motsoaledi was een van verskeie KPSA lede wat verkies was om die ANC in Transvaal te verteenwoordig. Hy was betrokke by die Raad van Nie-Europese Vakbonde (CNETU - Council of Non-European Trade Unions), wat in 1941 tot stand gebring is met 100,000 lede. CNETU was deur KPSA-lede bestuur en het ongeveer 150,000 lede bereik teen die einde van die Tweede Wêreldoorlog.
Motsoaledi was in 1953 verkies as voorsitter van CNETU. Intussen het die regering die KPSA ontbind, en dit is vervang deur die ondergrondse Suid-Afrikaanse Kommunistiese Party (SAKP) in 1953. In die 1950's het die Congress Alliance begin om burgerlike ongehoorsaamheidsveldtogte te loods. Die Congress Alliance het bestaan uit die ANC, die Coloured People's Congress (SACPO), die (wit) Congress of Democrats (COD), en die South African Indian Congress (SAIC). Een van die bekende veldtogte, waarin Motsoaledi aktief was, is die Defiance Campaign in 1952. Motsoaledi is vir die eerste keer in 1952 verban.
In 1955 is die Suid-Afrikaanse Kongres van Vakbonde (SACTU - South African Congress of Trade Unions) gestig. Motsoaledi was 'n belangrike figuur in hierdie vakbondfederasie, wat noue bande met die Congress Alliance gehad het vir die bevordering van veelrassige vakbonde.
Die 1950's is gekenmerk deur 'n stygende onderdrukking, en Motsoaledi was onder diegene wat daardeur geraak is. Hy is verban om enige unieposisie te vervul in terme van die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme (1950), en in hegtenis geneem tydens die noodtoestand na die Sharpeville-slagting van 21 Maart 1960. Hy is tot vier maande tronkstraf gevonnis. Die ANC was in April 1960 verban en tot 'n onwettige organisasie verklaar. In Junie 1961 het die ANC en die SAKP hulle vorige posisie van nie-geweld verskuif, en die gewapende groep, Umkhonto we Sizwe (MK) gevorm. MK het in Desember 1961 met sabotasie begin. Met sy vrylating het Motsoaledi ondergronds begin dien op die Johannesburgse Streekbevel van Umkhonto we Sizwe (MK).
Motsoaledi is in 1963 in hegtenis geneem onder die nuwe 90-dae aanhouding wette, en is vir sy betrokkenheid in MK, saam met oudpresident Nelson Mandela en ander, gevonnis tot lewenslange tronkstraf tydens die Rivonia-verhoor van 1963 en 1964.
Hy is vrygelaat op Robbeneiland in 1989, nadat hy 26 jaar in die gevangenis was. Nadat die ANC in 1989 ontban is, is Motsoaledi in 1991 verkies tot die ANC se nasionale uitvoerende komitee.
Elias Mathope Motsoaledi sterf op 9 Mei 1994.[2]
Straatnaam
[wysig | wysig bron]Elias Motsoaledistraat (voorheen bekend as Kerkstraat, vanaf die R511 na die Weste) in Pretoria is in 2012 na hom genoem.[3]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Mandela en Kie. kry eer ná verhoor, Beeld, 1 Julie 2011.
- ↑ "SA History Online" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 April 2020. Besoek op 13 Maart 2016.
- ↑ "ShowMe: Pretoria's new street names" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2019. Besoek op 13 Maart 2016.
