UY Scuti

UY Scuti
UY Scuti se grootte in vergelyking met dié van die Son.
UY Scuti se grootte in vergelyking met dié van die Son.
Sterrebeeld Skild
Spektraaltipe M4Ia[1]
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 18h 27m 36.5334s[2]
Deklinasie -12° 27′ 58.866″[2]
Skynmagnitude (m) 8,9[3] – 11.20[4]
Absolute magnitude (M) -6,2[5]
B-V-kleurindeks  3,00[4]
U-B-kleurindeks  3,29[1]
Besonderhede
Massa (M☉) 7-10[1]
Radius (R☉) 1 708 ± 192[1]
Ligsterkte (L☉) 340 000[1]
Temperatuur (K) 3 365 ± 134[1]
Afstand (ligjaar) 9 500
Eienskappe
Veranderlikheid Halfreëlmatige veranderlike ster
Ander name
UY Sct, BD-12 5055, IRC -10422, RAFGL 2162, HV 3805
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

UY Scuti is ’n helder, polsende rooisuperreus en veranderlike ster in die sterrebeeld Skild. Dit is moontlik die grootste ster bekend volgens sy radius en is een van die helderste sterre in sy soort. Dit het ’n geraamde gemiddelde radius van 1 708 R☉ (sonradiusse), of ’n deursnee van 2,4 miljard km (15,9 AE). Sy volume is dus 5 miljard keer dié van die Son. Dit is sowat 9 500 ligjare van die Aarde af. As dit in die middel van die Sonnestelsel geleë was, sou sy fotosfeer verder gestrek het as die wentelbaan van Jupiter. Die radius is egter nie vir seker bekend nie en kan groter wees.

Naam en geskiedenis

[wysig | wysig bron]

UY Scuti is in 1860 die eerste keer opgeteken, deur Duitse sterrekundiges by die Bonn-sterrewag.[6] Dit is BD -12 5055 genoem: die 5 055ste ster tussen 12°S en 13°S vanaf regte klimming 0h.

Met die volgende waarneming van die ster is bevind die helderheid het effens verander, wat daarop gedui het dit is ’n nuwe veranderlike ster. In ooreenstemming met die internasionale naamgewing van veranderlike sterre, is dit UY Scuti genoem: die 38ste veranderlike ster van die sterrebeeld Skild (sien Benaming van veranderlike sterre).[7]

Onder besonder goeie omstandighede met geen ligbesoedeling nie, kan UY Scuti met ’n klein teleskoop of groot verkyker gesien word as ’n rooierige ster met ’n effense valerigheid. Hoewel die ster baie helder is, word ’n waarnemer se sig deur die Melkweg belemmer.[8]

Eienskappe

[wysig | wysig bron]
Die ster se grootte in vergelyking met dié van ander sterre en die Son.
Mercurius < Mars < Venus < Aarde
Aarde < Neptunus < Uranus < Saturnus < Jupiter
Jupiter < Proxima Centauri < Son < Sirius
Sirius < Pollux < Arcturus < Aldebaran
Aldebaran < Rigel < Antares < Betelgeuse
Betelgeuse < VY Canis Majoris < NML Cygni < UY Scuti

Die ster word geklassifiseer as ’n halfreëlmatige veranderlike ster met ’n polsperiode van sowat 740 dae.[9][10] [11] Dit het die algehele bolometriese ligsterkte van 340 000 L☉ en is dus een van die helderste sterre in die Melkweg.

In 2012 het sterrekundiges van die Baie Groot Teleskoop in Chili die parameters van drie superreusesterre naby die sentrale streek van die Melkweg gemeet:[1] UY Scuti, AH Scorpii en KW Sagittarii. Hulle het vasgestel al drie is sowat duisend keer groter as die Son en dus van die grootste sterre sover bekend.[12] UY Scuti was die grootste van die drie, teen 1 708 ± 192 sonradiusse: die grootste sover bekend en 1,7 keer dié van die beroemde Betelgeuse. Dit is so groot dat ’n hipotetiese voorwerp wat teen die snelheid van lig beweeg, sewe uur sou vat om om UY Scuti te beweeg, terwyl dit net 14,5 sekondes sou duur vir ’n reis om die Son.[13]

Die ster se massa is onseker, hoofsaaklik omdat daar nie ’n sigbare metgeselster is waarteen sy massa deur middel van swaartekragversteuring gemeet kan word nie.

Supernova

[wysig | wysig bron]

Gebaseer op huidige modelle van sterevolusie, het UY Scuti begin met die fusie van helium terwyl die fusie van waterstof om die kern voortduur. Die ster se ligging diep in die Melkweg se skyf dui daarop dat dit waarskynlik metaalryk is.[14]

UY Scuti behoort binne die volgende paar miljoen jaar litium, koolstof, suurstof, neon en silikon in sy kern te verbrand. Daarna sal sy kern yster begin vervaardig en eindelik ’n tipe IIb-, IIn- of Ib/Ic-supernova veroorsaak.[15]

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Arroyo-Torres, B.; Wittkowski, M.; Marcaide, J. M.; Hauschildt, P. H. (2013). "The atmospheric structure and fundamental parameters of the red supergiants AH Scorpii, UY Scuti, and KW Sagittarii". Astronomy & Astrophysics. 554: A76. arXiv:1305.6179. Bibcode:2013A&A...554A..76A. doi:10.1051/0004-6361/201220920.
  2. ↑ 2,0 2,1 Hog, E.; Kuzmin, A.; Bastian, U.; Fabricius, C.; Kuimov, K.; Lindegren, L.; Makarov, V. V.; Roeser, S. (1998). "The TYCHO Reference Catalogue". Astronomy and Astrophysics. 335: L65. Bibcode:1998A&A...335L..65H.
  3. ↑ Röser, S.; Bastian, U.; Kuzmin, A. (1994). "PPM Star Catalogue: The 90000 Stars Supplement". Astronomy and Astrophysics. 105. Bibcode:1994A&AS..105..301R.
  4. ↑ 4,0 4,1 Ducati, J. R. (2002). "VizieR Online Data Catalog: Catalogue of Stellar Photometry in Johnson's 11-color system". CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues. 2237: 0. Bibcode:2002yCat.2237....0D.
  5. ↑ Lee, T. A. (1970). "Photometry of high-luminosity M-type stars". Astrophysical Journal. 162: 217. Bibcode:1970ApJ...162..217L. doi:10.1086/150648.
  6. ↑ "UY Scuti – Universe Guide". Universe Guide (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Augustus 2019. Besoek op 15 Januarie 2016.
  7. ↑ Prager, R. (1927). "Katalog und Ephemeriden veraenderlicher Sterne fuer 1927". Kleine Veroeffentlichungen der Universitaetssternwarte zu Berlin Babelsberg. 1: 1.i. Bibcode:1927KVeBB...1....1P.
  8. ↑ "UY Sct (UY Scuti)". kusastro (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 Mei 2016. Besoek op 15 Januarie 2016.
  9. ↑ Kholopov, P. N.; Samus, N. N.; Kazarovets, E. V.; Perova, N. B. (1985). "The 67th Name-List of Variable Stars". Information Bulletin on Variable Stars. 2681: 1. Bibcode:1985IBVS.2681....1K.
  10. ↑ Whiting, Wendy A. (1978). "Observations of Three Variable Stars in Scutum". The Journal of the American Association of Variable Star Observers. 7: 71. Bibcode:1978JAVSO...7...71W.
  11. ↑ Jura, M.; Kleinmann, S. G. (1990). "Mass-losing M supergiants in the solar neighborhood". The Astrophysical Journal Supplement Series. 73: 769. Bibcode:1990ApJS...73..769J. doi:10.1086/191488.
  12. ↑ Wehrse, R.; Scholz, M.; Baschek, B. (Junie 1991). "The parameters R and Teff in stellar models and observations". Astronomy and Astrophysics. 246 (2): 374–382. Bibcode:1991A&A...246..374B.
  13. ↑ "Solar System Exploration: Planets: Sun: Facts & Figures". Nasa. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Januarie 2008. Besoek op 15 Januarie 2016.
  14. ↑ Israelian, edited by Garik; Meynet, Georges (2008). The metal-rich universe. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-87998-9. Besoek op 15 Januarie 2016. {{cite book}}: |first1= has generic name (hulp)
  15. ↑ Groh, Jose H.; Meynet, Georges; Georgy, Cyril; Ekström, Sylvia (2013). "Fundamental properties of core-collapse supernova and GRB progenitors: Predicting the look of massive stars before death". Astronomy & Astrophysics. 558: A131. arXiv:1308.4681. Bibcode:2013A&A...558A.131G. doi:10.1051/0004-6361/201321906.

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]