Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Una rambla ye una clase de torrent propia d'as zonas mediterranias d'a parte oriental d'a Peninsula Iberica.
O suyo cabal ye temporal u ocasional, podendo levar muita augua en as semanas de gota frida. Tienen una fuerte pendient y poca largaria, ya que en uns casos ye cerca d'a mar u un río principal a on desembocan. A vegadas o curso alto de bel río d'a zona mediterrania bi ha bellas ramblas que forman o río propiament dito en a zona on s'achuntan.
Vien de l'arabe ramla que significa "arenal". En Azagra, Fustinyana, Bunyuel, Lodosa y Sant Hadrián se fa servir con o significau de "costera" u "ronal",[1] y pareix que bi ha cruce fonetico y semantico con rampa.
En documentos medievals que provienen de l'Almunia, Zaragoza y Balbastro, se documenta a palabra rambla con un significau pareixiu a lo que tien en o catalán d'o Matarranya (matarranyés), que ye considerau una variant d'o tortosín.
Tamién en textos d'o Monesterio de Rueda relativos a Castelnou, Valimanya y Exatiel (Baixo Martín):
En catalán rambla se considera una palabra propia d'o valenciano y tortosín d'o Matarranya y cheosinonimo de riera. En concreto en Mequinenza y atras parlas d'o Matarranya o significau documentau ye de "terreno chunto a lo río" (lo que dicen la rambla del riu) u tamién arenal. Encara que en Barcelona i haigan carreras principals con un nombre basau en a palabra rambla.
En chistabín tien un significau d'isleta u mechana que se fa entre dos brazals de río.[2]
A palabra rambla s'emplegaba en l'aragonés d'as comunidaz aragonesas (y encara en castellano d'Aragón) y ha dau orichen a verbos como arramblar u arramplar y palabras como arramblaje. En as "Cronicas d'os Chueces de Teruel" se veye a periglosidat d'as ramblas por a formación de flash floods:
A vegadas bel curso d'augua se dice rambla encara que siga un río, como ye o caso d'o río Magro u Rambla d'Algemesí, en a provincia de Valencia.