República Autónoma de Naxçıvan

República Autónoma de Naxçıvan
Alministración
ISO 3166-2	AZ-NX
Tipu d'entidá	exclave ^(es)
Capital	Naxçıvan
Cabezaleru/a del gobiernu	Vasif Talibov
Nome oficial	Naxçıvan Muxtar Respublikası (az)
Nome llocal	Naxçıvan Muxtar Respublikası (az)
Xeografía
Coordenaes	39°20′N 45°30′E / 39.33°N 45.5°E / 39.33; 45.5
Superficie	5500 km²
Llenda con	Turquía, Irán, Armenia y Azerbaixán Occidental
Altitú media	880 m
Demografía
Población	439 800 hab. (2015)
Densidá	79,96 hab/km²
Más información
Dominiu d'Internet	.az
Fundación	17 payares 1990
nakhchivan.az

La República Autónoma de Naxçıvan (azerbaixanu: Naxçıvan Muxtar Respublikası) ye un exclave perteneciente a Azerbaixán, y ocupa una superficie de 5.363 km². Fronteriza con Armenia en 221 km, con Turquía 13 km y con Irán 179 km. La so capital ye la ciudá de Naxçıvan (82.552 habitantes), y cuenta con una universidá estatal y otra privada.

Historia

Reinu de Vaspurakán (908-1021)

Naxçıvan na Xunión Soviética

La rexón de Naxçıvan formaba parte d'Armenia anque tenía una importante población turcófona, cuantimás tres la masacre de población armenia en 1915; los otomanos ocupar a mediaos de 1918. El gobiernu d'Azerbaixán en Gandja, aliáu a los turcos, foi'l beneficiáu de la midida pos gracies a la so influencia sobre los sos compatriotes el territoriu entraba sol so control. Tres la retirada turca a finales del mesmu añu 1918, los azerbaixanos proclamaron na rexón la República d'Araks (payares de 1918), so la direición de Jafarkuli-Khan pero los británicos esplegar na zona y los armenios repunxeron la rexón en xunu de 1919.

Tres tomar del poder polos comunistes n'Azerbaixán (abril de 1920) españó la guerra ente dambos países pola posesión de Naxçıvan, Zangechur y Alto Karabag, rexones en poder de los armenios y que los azerbaixanos reclamaben. Los nacionalistes turcos tamién se remontaren contra'l tratáu de Sèvres y atacaben Armenia que recibía ayuda n'armamentu de Gran Bretaña.Con sofitu turcu, tomaron el poder en Naxçıvan y proclamaron la República Soviética. En setiembre un alcuerdu de paz ente Armenia y Azerbaixán punxo fin a la guerra, y Armenia debió trate primida a dexar territorios en pleitu y reconocíó al gobiernu de Naxçıvan, qu'en 1921, Lenin apurrió Naxçıvan xunto a Nagorno Karabakh (Altu Karabakh) a la República d'Azerbaixán, perdiendo Armenia, otra parte del so territoriu históricu. Esi mesmu añu, les autoridaes de Naxçıvan expelieron a gran parte de la población armenia de la zona.

Con Azerbaixán, dientro de la República Federal Socialista Soviética de Transcaucasia entró na Xunión Soviética, en que'l so periodu non rexistrar acontecimientos d'especial importancia. Foi alzada a República Socialista Soviética autónoma'l 9 de febreru de 1924.

En payares de 1988, la minúscula población armenia qu'entá vivía na rexón, tuvo que ser sacupada por cuenta de los pogromos nel so contra.

En 1989 foi una de les primeres rexones onde surdió'l nacionalismu azerbaixanu. Tres el golpe d'estáu contra Gorbachov la República proclamóse independiente, proclamación qu'a los pocos díes foi anulada.

Xeografía

Naxçıvan ye una rexón semidesierta d'Azerbaixán dixebrada del restu del país per Armenia ya Irán. Los montes Zangezur al este componen la so llende fronteriza con Armenia, ente que el ríu Ares al oeste define la so frontera con Irán y Turquía.

Trátase d'un territoriu grebo y montascoso. El so puntu más altu y característicu atopar nel monte Kapydzhik (azerbaixanu y turcu: Kapıcık, significáu: "Puerta pequeña") que llega a los 3.904 m.

Según la lleenda, la hendidura del cume del monte o monte Ilandag (n'azerbaixanu: İlan dağı, significáu: "Monte de la culiebra", 2.415 m), foi producida pola quilla del arca de Noé mientres el barcu baxaba col amenorgamientu del hinchente tres el diluviu universal.

Demografía

Nel añu 2009, la población de Naxçıvan envalorar en 398.000 persones, La mayoría^[1] de la población ye d'orixe azerbaiyano, grupu que constitúi'l 99% de la población en 1999, ente que los rusos étnicos componíen el (0,15%) y esistía una minoría de curdos (0,6%) que constitúi'l remanente de la población.^[2]

Ente los años 1990 y 2000 producióse una importante migración de la población escontra Turquía y Azerbaixán, por cuenta de les dificultaes económiques derivaes del nuevu sistema capitalista, según a la separación xeográfica de Naxçıvan del restu d'Azerbaixán.

Los curdos de Naxçıvan atópense principalmente nos distritos de Sadarak y Teyvaz.^[3] Los armenios fueron espulsaos poles fuercies d'Azerbaixán mientres el conflictu de Nagorno Karabakh como parte del intercambiu forzosu de población ente Armenia y Azerbaixán. Acordies con una estimación soviética de 1932, el 85% taba n'árees rurales, ente que solo'l 15% yera población urbana. Esti porcentaxe aumentó al 18% en 1939 y al 27% en 1959.^[4]

División alministrativa

Artículu principal: Organización territorial d'Azerbaixán

Naxçıvan ta estremada en siete rayones y una ciudá.

Rayones

1. Babek Rayonu (Babək)
2. Julfa Rayonu (Culfa)
3. Kangarli Rayonu (Kəngərli)
4. Ordubad Rayonu (Ordubad)
5. Sadarak Rayonu (Sədərək)
6. Shahbuz Rayonu (Şahbuz)
7. Sharur Rayonu (Şərur)

Ciudá

1. Naxçıvan şəhəri

Banderes

La República Soviética utilizó la bandera del partíu comunista Hummet, que yera colorada con media lluna y estrella nel cantón.

Como República Socialista Soviética Autónoma tuvo la so primer bandera colorada con iniciales doraes nel cantón en 1937 y el modelu modificar a bandera colorada con franxa azul na parte inferior ya iniciales doraes nel cantón debaxo del focete y martiellu con estrella.^{[ensin referencies]}

La bandera actual foi adoptada tres la cayida de la Xunión Soviética siendo similar a la nacional pero cola franxa central colorada de doble anchor.^{[ensin referencies]}

• 
  Bаndeгa de la RSSA de Nаjichеvаn (1937-1940)
• 
  (АССР 1981-1991)

Monumentos culturales

Nel sieglu XII formó la escuela arquitectónica de Naxçıvan,^[5] el distinguíu representante y fundador de la que se considera Ajami Ibn Abu Bekr .^[6] La so primer obra ye'l Mausoléu de Yusuf Ibn Kuseyr(1161) ,^[7] la construcción fecha de lladriyu cocíu , y cada llau d'esta construcción ta decoráu con dellos ornamientos.

Ente los mausoleos el más grande y el más conocíu ye'l Mausoléu de Momina Hatun (1186 añu) ,^[8] construyíu según el proyeutu del arquiteutu Ajami Ibn Abubekr. Esta tumba ye en hohor a Momina Hatun, esposa de Atabek Jahan Pahlavan .^[9] El mausoléu foi construyíu de lladriyu cocíu, tien diez facetes abdominales, feches na téunica mesma, que'l Mausoléu de Yusuf ibn Kuseyr. El so altor ye más de 25 metros. Equí tamién esiste una bóveda soterraña y un llugar d'enterramientu o sardaba. Foi restauráu nel 1999-2003, como parte del Patrimoniu Cultural d'Azerbaixán.

La Mezquita Juma pertenez a la Edá Media, y tamién foi construyíu pol arquiteutu Ajami ibn Abubakr Nakhchivani, y ye unu de los monumentos de complexu arquiteutónicu de Atabey. Na ciudá de Naxçıvan atópase Khanagah mausoléu, ye una estructura de tipu mistu: la so parte inferior tien la forma cúbica y la parte cimera ye d'ocho facetes. Ornamientos amuesen que'l mausoléu foi construyíu nos sieglos 12-13.

Cerca de la ciudá de Julfa atópase la fortaleza Alinja-gala (XI—XIII s. s.) ,^[10] asitiada a les veres de los ríos Araz y Alinja.

Ver tamién

• Kanato de Naxçıvan

Referencies

1. https://web.archive.org/web/20111201114021/http://en.apa.az/news.php?id=105033
2. https://web.archive.org/web/20120213132849/http://www.azstat.org/region/az/001.shtml
3. http://www.azerb.com/az-kurd.html
4. Hewsen, Robert H (2001). Armenia: A Historical Atles. Chicago: University of Chicago Press. p. 266. ISBN 0-226-33228-4.
5. Architectural school of Nakhchivan
6. Ajami Nakhchivani
7. Yusif ibn Kuseyir tomb
8. Momine Khatun Mausoleum
9. Eldiguzids
10. Alinja-gala

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre República Autónoma de Naxçıvan.
• Universidá Estatal de Naxçıvan (n'azerbaixanu)