Simon Wiesenthal
.jpg)
_rib.PNG){kind=small}
.svg){kind=small}
Simon Wiesenthal (31 d'avientu de 1908, Búchach (es) 
– 20 de setiembre de 2005, Viena), d'oficiu arquiteutu, contable, foi un investigador y cazanazis xudíu, qu'en tando prisioneru nel campu de concentración de Mauthausen-Gusen mientres la Segunda Guerra Mundial dedicó la mayor parte de la so vida a alcontrar ya identificar criminales de guerra nazis que s'atopaben fuxitivos, pa llevalos ante la xusticia.[13][14]
Niñez y la so esperiencia na Segunda Guerra Mundial
[editar | editar la fonte]Wiesenthal nació en 1908 nuna familia xudía en Buczacz, cerca de Lviv (Ucraína) y escapó a la policía secreta soviética.
Simón Wiesenthal foi arquiteutu. Titular na Universidá Téunica de Praga en 1932, pos refugaron la so almisión na Universidá Politéunica de Lvov (Lviv). En 1936 casóse con Cyla Mueller. Wiesenthal vivía en Lviv, daquella perteneciente a Polonia y na actualidá parte d'Ucraína, nel momentu d'empecipiase la Segunda Guerra Mundial, momentu en qu'esta ciudá foi ocupada pola Xunión Soviética. El padrastru y l'hermanascu de Wiesenthal fueron asesinaos en circunstancies nada clares y Wiesenthal foi forzáu a cerrar la so firma y a trabayar pal Estáu. Cuando Alemaña invadió la Xunión Soviética en 1941, Wiesenthal y la so familia fueron arrestaos en Checoslovaquia.
La esposa de Wiesenthal pudo despintar el so orixe xudíu a los soldaos alemanes con falsos papeles que-y fueron suministraos pola Resistencia polaca en cuenta de diagrames de les interseiciones de la vía ferrial que dibuxó'l so home, pero ésti nun foi tan afortunáu.
Foi internáu en cinco campos de concentración mientres más de cuatro años. Mientres el so encierre intentó suicidase cortándose les venes de les muñeques pa evitar el trabayu. Wiesenthal consiguió los nomes de los soldaos alemanes que conoció mientres la so reclusión y, una vegada lliberáu, dedicóse puramente a buscalos y acusalos públicamente de criminales de guerra nazis.
Foi lliberáu en 1945 del campu de concentración de Mauthausen polos estauxunidenses. Cuando'l xenocidiu nazi terminó, en 1945, tol mundu volvió a la so casa pa escaecer. Pero él non (...), tenía una xera que naide más quería, cuando los aliaos interesábense sobremanera na Guerra Fría.
Wiesenthal empieza la so carrera como cazanazis
[editar | editar la fonte]Wiesenthal foi lliberáu de Mauthausen poles fuercies estauxunidenses en 1945. Asina la so salú ameyoró, ufiertó les sos notes sobre los criminales nazis al Exércitu de los Estaos Xuníos y trabayó recoyendo documentación pa los procesos xudiciales sobre los nazis realizaos nos Xuicios de Núremberg.
En 1947, él y trenta voluntarios más fundaron el Centru de Documentación Xudía en Linz, Austria, col propósitu de recoyer información pa futuros procesos. Sicasí, los Estaos Xuníos y la Xunión Soviética perdieron l'interés en promover procesos contra crímenes de guerra y el grupu esvalixóse.
Magar tou, Wiesenthal siguió axuntando información nel so tiempu llibre mientres trabayaba en tou momentu n'ayudar a los afeutaos pola Segunda Guerra Mundial.
El trabayu de Wiesenthal
[editar | editar la fonte]En 2010, Tom Segev, publicó'l so llibru asegurando que'l Mossad el Serviciu d'Intelixencia d'Israel, sofitó a Wiesenthal y ayudó a llevar a más de 1100 criminales nazis ante la xusticia, "a pesar de la apatía del mundu" según el centru.[15][16] El famosu "cazanazis" taba enfermu dende diba dellos años y vivía como un recluyíu. Sobreviviera a cinco campu de concentración a la fin de la guerra, pero 89 de los sos parientes morrieron.
El rabín Marvin Hier, decanu y fundador del Centru Simon Wiesenthal en Los Angeles (California, Estaos Xuníos), una organización non gubernamental de defensa de los derechos humanos, describió nun comunicáu a Wiesenthal como "la conciencia del Holocaustu".
Wiesenthal foi una figura fundamental na captura y procesamientu del principal factor de la "solución final" o Endlösung, Adolf Eichmann. En 1954, Wiesenthal consiguió alcontrar ya identificar en Buenos Aires al destacáu nazi Adolf Eichmann ya informó d'ello al Centru d'Investigación del Holocaustu Yad Vashem n'Israel, que les sos autoridaes yeren primeramente bien escéptiques al respeutu, pero finalmente Eichmann foi prindáu pol Mossad na conocida "Operación Garibaldi".
Eichmann, l'home que planió la deportación y muerte en masa de xudíos n'Europa, foi secuestráu en 1960 nel so llar nes contornes de la capital arxentina, treslladáu clandestinamente a Israel y d'últimes sentenciáu a muerte en 1961 y executáu en 1962, tres la celebración d'un xuiciu tresmitíu per televisión. Gracies a ello y esi mesmu añu, Wiesenthal reabrió'l so Centru de Documentación Xudía col sofitu de donaciones de tol mundu. Siguió, pos, trabayando n'otros casos. Ente los sos meyores llogros tuvo la identificación y llocalización de Karl Silberbauer, l'oficial de la Gestapo responsable del arrestu d'Ana Frank, que foi afayáu en 1963 cuando trabayaba como inspector de policía en Viena, a quien se-y abrir una averiguación alministrativa y que foi reintegrado al serviciu un añu dempués, por cuenta de que nun cometiera delitu nel exerciciu de les sos funciones.[17]
Mientres esti periodu Wiesenthal tamién alcontró nueve de los dieciséis nazis xulgaos na Alemaña Occidental pol asesinatu de la población xudía de Lviv, la ciudá natal de Wiesenthal. L'austriacu Franz Stangl, comandante de los campos de concentración de Treblinka y Sobibor, foi prindáu en 1967 nel Brasil gracies a la so investigación, y l'alemán Josef Schwammberger, comandante del guetu de Przemysl, foi deteníu en 1987 n'Arxentina.
Hermine Braunsteiner, una ama de casa que vivía en Queens, Nueva York, tamién foi identificada por Wiesenthal como "la yegua de Majdanek", asina llamada porque acostumaba a patiscar a les recluyíes hasta matales. Finalmente foi estraditada a Alemaña en 1973 y condergada a cadena perpetua en 1981.
Tuvo tres los pasos de Josef Mengele nel Paraguái, pero se -y escabulló al momentu d'atopar a Eichmann en 1959.
El Centru Simon Wiesenthal
[editar | editar la fonte]
En 1977 fundar na Universidá Jeshiva de Los Angeles (EEXX) el Simon Wiesenthal Holocaust Center, que na actualidá tien más de 400.000 miembros y sedes en Toronto, Miami, Buenos Aires, Xerusalén y París. Más palantre, en 1979, la Oficina Especial d'Investigación n'EE.XX. (OIS) compartió con Wiesenthal información sobre persones sospechoses de participar nel xenocidiu.
En 1989 causó conmoción la declaración de la OIS, según la cual el presidente austriacu y ex secretariu xeneral de la ONX, Kurt Waldheim, collaborara colos nazis mientres la guerra. Wiesenthal reaccionó d'alcuerdu a los sos principios y afirmó que'l presidente austriacu siempres tuvo enteráu de les actividaes de los criminales nazis, pero que nun se-y podía probar la so direuta participación nos sos crímenes. El Centru Simon Wiesenthal denuncia'l antisemitismu, vixila los grupos neonazis, trabaya colos Museo de Tolerancia de Los Angeles y Xerusalén y encárgase de condergar a los nazis.
L'Institutu Vienés Wiesenthal pa los Estudios sobre l'Holocaustu
[editar | editar la fonte]
L'Institutu Vienés Wiesenthal pa los Estudios sobre l'Holocaustu (n'alemán, Wiener Wiesenthal Institut für Holocaust-Studien; n'inglés, Vienna Wiesenthal Institute; VWI) ye un centru d'investigación que se dedica a la investigación, la documentación y la mediación de toles entrugues relatives al antisemitismu, nacionalismu, racismu y holocaustu incluyendo la so hestoria anterior y les sos consecuencies. L'institutu foi fundáu nel añu 2009 y atópase en serviciu operativu completu dende ochobre de 2012. L'institutu ta patrocináu a partes iguales pol gobiernu de la ciudá de Viena y pol Ministeriu Federal de la República d'Austria pa Ciencia ya Investigación.
Dende xineru de 2017 atopar nel mesmu centru de Viena, en Rabensteig 3. El nuevu edificiu alluga l'archivu, la biblioteca, los investigadores y el personal del institutu. Na planta baxa, puede atopase un pequeñu muséu accesible al públicu.[18]
Década de '70s d'equí p'arriba
[editar | editar la fonte]Nos años 1970 viose envolubráu na política austriaca cuando aseguró que munchos ministros del acabante formar gobiernu socialista de Bruno Kreisky fueren nazis mientres el tiempu en qu'Austria formó parte del Tercer Reich. Kreisky, tamién xudíu, atacó a Wiesenthal y calificar de Nestbeschmutzer (páxaru qu'empuerca'l so propiu nial). A lo llargo de los años Wiesenthal recibió munches amenaces de muerte y, en 1982, esplotó una bomba puesta na parte esterior de la so casa en Viena.
En 1985, robla un pidimientu a favor del armamentu polos Estaos Xuníos de los Contras, grupos paramilitares d'estrema derecha en Nicaragua.[19]
Tres 58 años de trabayu, Wiesenthal anunció en abril de 2003 el so retiru, diciendo qu'atopara a tolos nazis que tuviera buscando y sobreviviéra-yos:
"Si hai dellos pendientes, yá son demasiáu vieyos y débiles pa encarar agora un xuiciu. El mio trabayu ta fechu." Sicasí, según dixo Wiesenthal, el postreru nazi qu'inda restaba enxuiciar foi Alois Brunner, mano derecha de Eichmann, de quien se diz atopábase ocultu en Siria.
Wiesenthal consiguió, a lo llargo de la so llarga vida, llevar ante la xusticia a más de 1.100 reos de crímenes contra la humanidá en tol mundu. En ciertu mou, l'acabante fundar Tribunal Penal Internacional constituyir n'herederu del so llabor.
El 19 de febreru de 2004, Gran Bretaña decidió nomar caballeru honoríficu a Wiesenthal en reconocencia a "toa una vida de serviciu a la humanidá". La orde de caballería coles mesmes reconoció'l trabayu del Centru Simon Wiesenthal. Wiesenthal llogró igualmente la Medaya d'oru del congresu de los Estaos Xuníos, la Medaya pola Llibertá Holandesa, la Medaya pola Llibertá de Luxemburgu, la Lexón d'Honor francesa, según les condecoraciones de los grupos de resistencia d'Austria y Francia.
El personaxe de Yakov Liebermann na novela d'Ira Levin The Boys From Brazil ta basáu en Wiesenthal. Na gran pantalla ta interpretáu pol actor Laurence Olivier.
Wiesenthal fai una apaición como un personaxe menor en The Odessa File de Frederick Forsyth, otorgando información a un periodista alemán qu'intenta alcontrar a un criminal de guerra nazi.
La esposa de Wiesenthal morrió'l 10 de payares de 2003 a la edá de 95 años. Wiesenthal finó en Viena mientres dormía'l 20 de setiembre de 2005 a l'avanzada edá de 96 años. Foi soterráu n'Israel tres díes más tarde, el 23 de setiembre.
El descubrimientu d'América y la espulsión de los xudíos d'España
[editar | editar la fonte]Simon Wiesenthal, nel so llibru Operación Nuevu Mundu (La misión secreta de Cristóbal Colón) espón una hipótesis distinta sobre'l viaxe del descubrimientu d'América realizáu por Cristóbal Colón, que la so fecha y hora de salida coincidía cola marcada pa la espulsión de los xudíos d'España nel Edictu de Granada, el 2 d'agostu de 1492.
Nel so llibru, Wiesenthal esplica que los xudíos víen con esperanza'l descubrimientu d'unes tierres onde podríen tar dalgunes de los diez Tribus del reinu d'Israel deportaes polos asirios a les sos provincies más alloñaes, yá que teníen noticies de rellatos de marineros y mercaderes nos puertos, quien cuntaben que nel estremu Oriente vivíen hebreos que non yá yeren llibres, sinón qu'inclusive pertenecíen a les clases privilexaes o rexíen territorios. Tamién espón la hipótesis de que Colón fora d'orixe xudíu, sofitada nel so comportamientu, coincidente col de munchos xudíos conversos que faíen lo posible pa despintar el so orixe, nel fechu qu'en Portugal trabayara como cartógrafu -oficiu típicu de xudíos- y na so fonda conocencia del Antiguu Testamentu, les sos anotaciones al marxe del Llibru de los Profetes, la so predilección pol profeta Isaías, ente otres coses.[20]
Reconocencies
[editar | editar la fonte]
Orde del Méritu del Gran Ducáu de Luxemburgu
Orde del Lleón Blanco en Tercer Clase (República Checa, 1999).[21]- Caballero honoríficu del Imperiu Británicu por "toa una vida de serviciu a la humanidá"
- Medaya d'oru del Congresu de los Estaos Xuníos
- Medaya pola Llibertá Holandesa
- Medaya pola Llibertá de Luxemburgu
- Lexón d'Honor francés
- Condecoraciones de los grupos de resistencia d'Austria y Francia
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 10 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ 2,0 2,1 Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 9 abril 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ «Records of persons of interest».
- ↑ 4,0 4,1 Identificador GND: 118632655. Afirmao en: Catalog of the German National Library. Data de consulta: 5 setiembre 2024. Llingua de la obra o nome: alemán.
- ↑ Afirmao en: Gemeinsame Normdatei. Data de consulta: 30 avientu 2014. Llingua de la obra o nome: alemán. Autor: Biblioteca Nacional d'Alemaña.
- ↑ Biblioteca Nacional de Francia. «autoridaes BNF» (francés). Consultáu'l 10 ochobre 2015.
- ↑ URL de la referencia: https://www.penguinrandomhouse.de/Paperback/Simon-Wiesenthal/Tom-Segev/Pantheon/e359697.rhd.
- ↑ «Simon Wiesenthal, Ing. Dr. h.c.». 650 plus – History of the University of Vienna. Universidá de Viena.
- ↑ «Verleihung der Otto‑Hahn-Friedensmedaille». United Nations Association of Germany. Consultáu'l 28 abril 2019.
- ↑ «Jews Honored in Kraków» (8 marzu 2012).
- ↑ «President Clinton Awards 15 Presidential Medals of Freedom at White House Today» (9 agostu 2000).
- ↑ «10542/AB XXIV. GP - Anfragebeantwortung». parlament.gv.at: páxs. 1705.
- ↑ cazador-de-nazis Morrió Simon Wiesenthal, el "cazador de nazis"
- ↑ llegara-al-poder Wiesenthal: Haider nun va llegar al poder
- ↑ Famous Nazi-hunter was a Mossad agent, new book reveals
- ↑ El 'cazanazis' Wiesenthal yera axente del Mosad, según una biografía
- ↑ El policía nazi qu'arrestó a Ana Frank n'Ámsterdam foi dempués espía pa la República Federal d'Alemaña
- ↑ [1]
- ↑ (en francés) Quand Bernard-Henri Lévy pétitionnait contre -y régime légal du Nicaragua. Monde diplomatique. 1 d'ochobre de 2009. https://www.monde-diplomatique.fr/document/bhlnicaragua. Consultáu'l 4 de setiembre de 2017.
- ↑ *Wiesenthal, Simón (1973). Operación Nuevu Mundu (la misión secreta de Cristóbal Colón). Barcelona: ediciones Orbis, S.A.. ISBN 84-7634-382-5.
- ↑ Order of the White Lion
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]- pasáu-1992/2412567/ Reportaxe d'Informe Selmanal sobre Simon Wiesenthal (1992).
- Una biografía fecha pel Centru Wiesenthal (n'inglés)
- Simon Wiesenthal na Internet Movie Database (n'inglés)
- Asesinos Ente Nós: La Hestoria de Simon Wiesenthal en Internet Movie Database (n'inglés)
- L'Arte de l'Alcordanza: Simon Wiesenthal; documentación por Hannah Heer & Werner Schmiedel (n'inglés)
- Serviciu Austriacu pola Memoria del Holocaustu (n'inglés)
| Precedíu por | Ganador del Premiu Erasmus | España}} Archivu Xeneral d'Indies |  Peter Stein (Direutor de teatru)
|
|---|
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q49086
Multimedia: Simon Wiesenthal