Дауыт (Башҡортостан)

Ауыл
Даутово башҡ. Дауыт
Ил	РәсәйРәсәй
Федерация субъекты	Башҡортостан
Муниципаль район	Әбйәлил
Ауыл биләмәһе	Асҡар ауыл Советы
Координаталар	53°21′51″ с. ш. 58°30′52″ в. д.^HGЯO
Халҡы	↗352[1] кеше (2010)
Сәғәт бүлкәте	UTC+6
Почта индексы	453620
Һанлы танытмалар
Автомобиль коды	02, 102
ОКАТО коды	80 201 810 003
ОКТМО коды	80 601 410 106
Даутово

Был терминдың башҡа мәғәнәләре лә бар, ҡарағыҙ: Дауыт (мәғәнәләр).

Дауыт (рус. Даутово) — Башҡортостан Республикаһының Әбйәлил районындағы ауыл. Асҡар ауыл Советына ҡарай. 2010 йылдың 14 октябренә халыҡ һаны 352 кеше булған^[2]. ОКАТО коды — 80201810003.

Географик урыны

• Район үҙәгенә тиклем (Асҡар): 3 км
• Ауыл советы үҙәгенә тиклем (Асҡар): 3 км
• Яҡындағы тимер юл станцияһы (Магнитогорск): 50 км

Дауыт ауылы Оло Ҡыҙыл йылғаһы ҡушылдығы Иҙәш йылғаһы буйында, район үҙәге Асҡар ауылынан төньяҡҡа табан 3 километр һәм Магнитогорск тимер юл станцияһынан көнбайышҡа табан 50 километр алыҫлыҡта урынлашҡан^[3].

Тарихы

Дауыт ауылына Нуғай даруғаһы Тамъян улусы башҡорттары XVIII быуаттың 2-се яртыһында үҙҙәренең аҫаба ерҙәрендә нигеҙ һалған.

Ауыл 1778 йылда Тамъян улусы старшинаһы вазифаһын башҡарған йөҙ башы Дауыт Сәфәровтың исемен йөрөтә. Уның улдары Ильяс, Исхаҡ, Мөхәмәтрәхим, Юлдыбай Дауытовтар, 1768—1793 йылдарҙа тыуған.

1795 йылда ауылдағы 22 йортта 142 кеше (типтәрҙәр ҙә иҫәпкә алынған), 1866 йылда 35 йортта — 210 кешк йәшәгән. Малсылыҡ, игенселек менән шөғөлләнгәндәр^[4].

Бында 1814 йылдың 14 мартында Парижды алыуҙа ҡатнашыусы, көмөш миҙалдар кавалеры Ғәле Муталлапов йәшәгән.

Дауыт һәм Исхаҡ ауылдары араһында ғаилә бәйләнештәре бар. V ревизия мәғлүмәттәре буйынса Дауыт ауылында 22 ихата була, унда 138 кеше йәшәй, шул иҫәптән 4 типтәр була. 1859 йылда 35 ихатала 205 кеше йәшәгән. Беренсе совет халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса, унда 303 кеше йәшәгән. 56 йорт булған.

Халыҡ малсылыҡ менән шөғөлләнгән. 180 кеше йәшәгән 25 йортта 150 ат, 100 һарыҡ, 80 һыйыр, 70 кәзә иҫәпләнгән. Темәс, Урал Устанды, Тайлаҡ йылғалары буйлап күсеп йөрөгәндәр. Һөрөнтө ерҙәре 28 дисәтинә генә була. 200 бот яҙғы иген сәскәндәр^[5].

Халыҡ һаны

Халыҡ иҫәбе
2002[6]	2009[6]	2010[1]
306	↘305	↗352

Милли составы

2002 йылғы иҫәп алыуға ярашлы, халыҡтың күпселеге — башҡорттар (100 %)^[7].

Бөтә Рәсәй һәм Бөтә Союз халыҡ иҫәбе алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны (кеше)

Иҫәп алыу йылы һәм көнө	Бөтә халыҡ	Ир-егеттәр	Ҡатын-ҡыҙҙар	Ир-егеттәр өлөшө (%)	Ҡатын-ҡыҙҙар өлөшө (%)
1897 йыл 9 февраль (26 ғинуар)	284
1920 йыл 26 август	303
1926 йыл 17 декабрь
1939 йыл 17 ғинуар	213
1959 йыл 15 ғинуар	212
1970 йыл 15 ғинуар
1979 йыл 17 ғинуар
1989 йыл 12 ғинуар	224
2002 йыл 9 октябрь	306
2010 йыл 14 октябрь	352	179	173	50,9	49,1

Халыҡ һаны буйынса аңлатма төрлө йылдарҙа иҫәп алыу тәртибенең айырмалығы булыу сәбәпле халыҡ һанының үҙенсәлегенә иғтибар итегеҙ.

1939 йыл — бар булған халыҡ һаны.

1989, 2002, 2010 йылдарҙа — даими йәшәгән урыны булып иҫәпләнгән халыҡ һаны

Халыҡ һаны буйынса сығанаҡтар

Ауылдағы халыҡ һаны буйынса мәғлүмәтте халыҡ иҫәбе буйынса алыу урынлы. Бөтә ил күләмендә үткән 1897, 1920, 1939, 1959, 1970, 1979, 1989, 2002, 2010 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса мәғлүмәттәр бар һәм асыҡ ҡулланыуҙа табырға була. Ҡайһы бер китаптарҙы электрон төрҙә асып ҡарап була. 1926 йылғы халыҡ иҫәбе буйынса һәр ауыл тураһында мәғлүмәт осрағаны юҡ әле. Унан башҡа Өфө виләйәтендә 1865, 1879, 1886 йылдарҙа урындағы халыҡ иҫәбе алынған. Тағы ла ревиз яҙмалары аша мәғлүмәт бар.

• 1859 һәм 1865 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.I. Уфимская губерния, 1877. — Уфа:Китап, 2002. — 432 с. ISBN 5-295-03188-8 (ч. I). ISBN 5-295-03133-0.

Өфө виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1859 һәм 1865 йылдарға ҡарата бар.

• 1866 йыл — Список населенных мест. Ч. II. Оренбургская губерния, 1866. — Уфа: Китап, 2006. — 260 с. ISBN 5-295-03815-7 (ч. II). ISBN 5-295-03133-0.

Ырымбур виләйәте ауылдарында халыҡ һаны буйынса мәғлүмәт 1866 йылға ҡарата бар.

• 1897 йыл — Перепись населения. т.45 кн.01 Уфимская губерния. Н.А.Тройницкий (ред.)(С.-Петербург, 1901)

Был китапта Өфө виләйәте ауылдары буйынса мәғлүмәт бар. 500 кешенән күберек булған ауылдар исемлеге.

• 1920 йыл — Населенные пункты Башкортостана. Ч.III. Башреспублика, 1926. — Уфа. Китап, 2002. — 400 с. ISBN 5-295-03091-1 (ч. III). ISBN 5-295-03133-0.

Был китап 1926 йылға ҡарата төҙөлгән, әммә халыҡ иҫәбе 1920 йылға ҡарата бирелгән.

• 1939 йыл — БАССР. Административно-территориальное деление на 1 июня 1940 года – Уфа:Государственное издательство, 1941. – 387 с.

Был китапта 1939 йылғы иҫәп алыу буйынса һәр ауыл буйынса мәғлүмәт бар.

• 1989 һәм 2002 йылдар — Башҡортостан Республикаһы ауылдарында 1989 һәм 2002 йылғы халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре буйынса халыҡ һаны.
• 2010 йыл — Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
• Население Башкортостана: XIX-XXI века: статистический сборник / Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республики Башкортостан. — Уфа:Китап, 2008. — 448 с.: ил. ISBN 978-5-295-04439-7

1897 йылғы халыҡ иҫәбенән башлап ҡалалар, ҡала төрөндәге ҡасабалар, райондар, район үҙәктәре буйынса халыҡ һаны бар.

Билдәле шәхестәре

• Хәсәнов Юлай Иҙрис улы (23.02.1931—21.01.2010), мәғариф эшмәкәре. 1949 йылдан Әбйәлил районы мәктәптәре уҡытыусыһы, шул иҫәптән 1965 йылдан Йәнгел урта мәктәбенең директор урынбаҫары, 1967—1992 йылдарҙа — директоры. РСФСР (1976) һәм Башҡорт АССР-ы (1980) мәктәбенең атҡаҙанған уҡытыусыһы, СССР-ҙың мәғариф (1980), РСФСР-ҙың халыҡ мәғарифы (1967) отличнигы. Ленин (1981) һәм Хеҙмәт Ҡыҙыл Байраҡ ордендары (1971) кавалеры^[8].

Урамдары

• Еңеүҙең 60 йыллығы урамы (рус.  60 лет Победы (улица)
• Әбйәлил урамы (рус.  Абзелиловская (улица)
• Ғәйфулла Сарбаев урамы (рус.  Гайфуллы Сарбаева (улица)
• Ҡыҙыл урамы (рус.  Кизильская (улица)
• Георгий Васев урамы (рус.  Георгий Васев (улица)
• Ҡырҡты-тау урамы (рус.  Кыркты-тау (улица)
• Нурғәле Фәхретдинов урамы (рус.  Нургали Фахретдинова (улица)
• Рәүеф Дәүләтов урамы (рус.  Рауфа Давлетова (улица)
• Салауат Юлаев урамы (рус.  Салавата Юлаева (улица)
• Сәлимйән Ғәйнуллин урамы (рус.  Салимьяна Гайнуллина (улица)
• Сәләх Кулибай урамы (рус.  Саляха Кулибая (улица)
• Шәкир Биҡҡолов урамы (рус.  Шакира Биккулова (улица)
• Үҙәк урамы (рус.  Центральная (улица)
• Мәктәп урамы (рус.  Школьная (улица)^[9]

Иҫкәрмәләр

1. Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан  (билдәһеҙ). Дата обращения: 20 август 2014. Архивировано 20 август 2014 года.
2. Численность и размещение населения Республики Башкортостан по данным Всероссийской переписи населения 2010 года. Статистический сборник.  (рус.)
3. Дауыт (Башҡортостан) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
4. Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 38. — ISBN 978-5-295-04683-4.
5. Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 38. — ISBN 978-5-295-04683-4.
6. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан ВПН-2002 и 2009
7. Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — приложение в формате Excel 2016 йыл 4 март архивланған..
8. Башҡорт энциклопедияһы — Хәсәнов Юлай Иҙрис улы (рус.) (Тикшерелеү көнө: 14 март 2021)
9. Улицы

Әҙәбиәт

• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан: Справочник. — Уфа: ГУП РБ Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с.— ISBN 978-5-87691-038-7. (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 24 февраль 2021)
• Асфандияров А. З. История сел и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. Уфа: Китап, 2009. — 744 с. ISBN 978-5-295-04683-4 (рус.)  (Тикшерелеү көнө: 24 февраль 2021)

Һылтанмалар

• Дауыт (Башҡортостан) // Башҡорт энциклопедияһы. — Өфө: БР ДАҒУ «Башҡорт энциклопедияһы», 2015—2024. — ISBN 978-5-88185-143-9.
• Асфандияров А. З. История сёл и деревень Башкортостана и сопредельных территорий. — Өфө: Китап, 2009. — С. 38. — ISBN 978-5-295-04683-4.
• Административно-территориальное устройство Республики Башкортостан. — Справочник. Уфа: ГУП РБ "Издательство «Белая Река», 2007. — 416 с. :илл. ISBN 978-5-87691-038-7