Юдэнфрай
Юдэнфрай (ням. judenfrei — «вольны ад габрэяў») — тэрмін у Трэцім райху у часы Галакосту, які азначаў пэўную тэрыторыю, вольную ад прысутнасьці габрэяў.[1] Хаты, вёскі, гарады і раёны абвяшчаліся «юдэнфрай» пасьля таго, як яны былі этнічна ачышчаныя ад габрэяў.
Калі тэрмін «юдэнфрай» выкарыстоўваўся ў сэнсе «вызваленьня» тэрыторыі ад жыдоў, то іншы тэрмін, юдэнрайн (ням. judenrein), азначаў зьнішчэньне нават падазроных на прыналежнасьць да габрэяў.[2]
Тэрыторыі, абвешчаныя «юдэнфрай»
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Гельнгаўзэн, Нямеччына — 1 лістапада 1938 у прапагандысцкай газэце «Kinzigwacht» пасьля зачыненьня гельнгаўзэнскай сынагогі, што вымусіла габрэяў пакінуць горад.[3]
- Акупаваны Быдгашч (Польшча) — у сьнежні 1939.
- Акупаваны Люксэмбург — у прэсе, 17 кастрычніка 1941.[4]
- Акупаваная Эстонія — сьнежань 1941.[5] Пра «юдэнфрай» абвешчана на Ванзэйскай канфэрэнцыі 20 студзеня 1942.[6]
- Акупаваны Бялград — жнівень 1942.[7][8]
- Вена — абвешчаная Алоізам Брунэрам «юдэнфрай» 9 кастрычніка 1942.
- Бэрлін — 19 траўня 1943.[9]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Holocaust Glossary: Terms, Places, and Personalities (анг.)
- ^ Aryanization: Judenrein & Judenfrei (анг.), архіўная копія
- ^ Gelnhausen endlich judenfrei (ням.), архіўная копія
- ^ Commémoration de la Shoah au Luxembourg (фр.)
- ^ Вытрымкі са Справаздачы Айнзацгрупы А (анг.)
- ^ Museum of Tolerance Multimedia Learning Center (анг.), архіўная копія
- ^ Final Solution (New York, 1985), p. 77; Walter Manoschek, "Serbien ist judenfrei".
- ^ Serbia's Secret War: Propaganda and the Deceit of History, ISBN 978-0-89096-760-7
- ^ Tageseinträge für 19. Mai 1943 (ням.)