Мцэнск

	Мцэнск
	рас. Мценск
Герб Мцэнску	Сьцяг Мцэнску
Першыя згадкі:	1146
Былая назва:	Амчэнск
Краіна:	Расея
Суб’ект фэдэрацыі:	Арлоўская вобласьць
Раён:	Мцэнскі
Плошча:	20,81 км²;
Вышыня:	160 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼36 070 чал. (2023);
Тэлефонны код:	48646
Паштовы індэкс:	303030
Геаграфічныя каардынаты:	53°17′0″ пн. ш. 36°34′0″ у. д. / 53.28333° пн. ш. 36.56667° у. д.Каардынаты: 53°17′0″ пн. ш. 36°34′0″ у. д. / 53.28333° пн. ш. 36.56667° у. д.
	Мцэнск на мапе Расеі Мцэнск
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	http://www.adm-mtsensk.ru/index.html

Мцэнск (па-расейску: Мценск) — горад (з 1778 году) у Расеі, адміністрацыйны цэнтар Мцэнскага раёну Арлоўскай вобласьці. Насельніцтва 46,5 тыс. чалавек (2005). Заснаваны ў 1146 годзе. Мцэнск разьмешчаны на ўтоку ракі Мецна ў раку Зуша (прыток Акі), за 49 км ад Арла. У горадзе працуюць заводы — алюмінавага ліцьця АМО «ЗІЛ», «Вторцветмет», камунальнага машынабудаваньня «Коммаш», «Текмаш», біяхімічны, мэблевая фабрыка, а таксама мяса-, харча-, хлебакамбінаты, маслазавод.

Гісторыя

1146 — першая згадка Мцэнску ў Ніканаўскім летапісе, як места на Севершчыне.
1238 — зруйнаваны татарамі Бату-хана.
1320 — у складзе Вялікага Княства Літоўскага.
1371 — Мцэнск захоплены маскавітамі, пра што вялікі князь Альгерд скардзіцца ў лісьце да канстантынопальскага патрыярха Філафея.
1407 — Вітаўт вяртае места ў склад Вялікага Княства Літоўскага.
1415 — жыхары Мцэнску прынялі хрышчэньне.
1422 — Рыгор Пратасьеў прызначаны Вітаўтам ваяводай Мцэнскага намесьніцтва.
1424 — мцэнскі ваявода дапамагаў адоеўскаму князю пазбавіцца ад татарскай навалы хана Куйдадата.
1430 — Мцэнск выстаяў трохтыднёвую аблогу татарскага войска Айдара, але мцэнскі ваявода захаваўшы горад трапіў у палон.
1456 — увесну разанскі князь Іван Фёдаравіч спаліў места, разрабаваў навакольлі і вывеў шмат палонных у Разань.
1467 — Мікалай Няміравіч - староста Мцэнску.
1480 — хан Ахмат зь вялікім войскам двойчы прайшоў празь места спаліўшы яго і разрабаваўшы.
1486 — места спустошылі войскі Разанскага княства.
1492 — Мцэнск разрабаваны і зруйнаваны маскавітамі.
1494 — смаленскі ваявода Юры Глябовіч і князь Сямён Іванавіч Старадубскі вяртаюць Мцэнск у склад ВКЛ.
1494 — мцэнскім намесьнікам прызначаны Багдан Сапега.
1500 — места было двойчы захоплена бялёўскімі князямі, якія служылі маскоўскаму князю Івану ІІІ.
1503 — па шасьцігадоваму літоўска-маскоўскаму замірэньню Мцэнск канчаткова далучаны да Маскоўскага княства.
1562 — жыхары Мцэнску адбілі напад 25 тысячнага войска татараў пад кіраўніцтвам хана Даўлет–Гірэя.
1581 — Сямён Данілавіч Жыжэмскі - аблогавы ваявода ў Мцэнску.
1618 — на Мцэнск нападаюць крымскія татары.
1654 — у выніку пошасьці мору горад на працягу трох з паловай месяцаў пазбавіўся больш за палову насельніцтва.
1708 — у складзе Кіеўскай губэрні.
1727 — у складзе Белгародзкай губэрні.
1777 — у месьце пабудаваная Траецкая царква.
1802 — у складзе Арлоўскай губэрні.
1868 — праз Мцэнск пракладзена чыгунка злучаючая напрамкі Масква-Курск.
1862 — у месьце пабудавана турма.
16 жніўня 1781 — зацьверджаны герб Мцэнску. Чатыры пшанічных снапа ў зялёным полі, пакладзеныя крыжападобна ў знак блаславёнага багацьця хлебам.
1903 — на сельскагаспадарчай выставе ў Арле былі шырока прадстаўлены ручнікі і панёвы мцэнскіх мясцовых майстрых.
кастрычнік 1941 — ліпень 1943 — у выніку Другой сусьветнай вайны Мцэнск знаходзіўся пад кантролем немцаў.
2 жніўня 1943 — у Мцэнск увайшлі савецкія войскі.

Эканоміка

Мцэнская гісэрня
Мцэнскі камунальны машынабудаўнічы завод
Мцэнскі сьпіртавы завод
Мэблевая фабрыка
Мцэнскі масларобчы завод
Хлебакамбінат
Харчкамбінат
Мясакамбінат

Насельніцтва

1858 — 13 781 чал. ^[2]
1897 — 9 823 чал. ^[3]
1959 — 14 266 чал.
1970 — 27 833 чал.
1989 — 48 400 чал.
2002 — 47 807 чал.
2010 — 43 216 чал.

Архітэктура

Крыжаўзьвіжанскі храм (1888).
Сьвята-Траецкі храм (1777).
Храм апосталаў Пятра і Паўла (XVII).
Храм Боскага ўшэсьця (XVII-XVIII).
Царква Жыватворчай Троіцы (1770).
Руіны царквы Ўваскрэсеньня Хрыстова(1802).
Руіны Мікалаеўскага сабору (1841).
Руіны царквы Сьвятога Вялікапакутніка Георгія (1825).
Руіны царквы Боскага Ператварэньня (1845).

Крыніцы

^ https://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (рас.) — Росстат, 2023.
^ Городские поселения в Российской Империи // Министерство Внутренних Дел Т.3. СПб.: 1863
^ Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. // Орловская губерния // Губернские итоги Т.Т.1-89. СПб.: 1903-1905

[_e132b5478fd4e3f3-1] ttps://rosstat.gov.ru/compendium/document/13282 (рас.) — Росстат, 2023.

[2] Городские поселения в Российской Империи // Министерство Внутренних Дел Т.3. СПб.: 1863

[3] Первая всеобщая перепись населения Российской Империи 1897 г. // Орловская губерния // Губернские итоги Т.Т.1-89. СПб.: 1903-1905

[1]

[2]

[3]