Кромержыж

Горад Кромержыж Kroměříž Герб Сцяг Краіна  Чэхія Край Злінскі Раён Кромержыж Каардынаты 49°17′56″ пн. ш. 17°23′35″ у. д.^HGЯO Кіраўнік Tomáš Opatrný^[d][1] Першая згадка 1110 Плошча 55,61 км² Вышыня цэнтра 201 м Насельніцтва ▼ 28 967 чалавек (2012) Часавы пояс UTC+1 Паштовыя індэксы 767 01[2] Аўтамабільны код Z Афіцыйны сайт mesto-kromeriz.cz Кромержыж на карце Чэхіі

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Кро́мержыж (чэшск.: Kroměříž, Крэмзір (ням.: Kremsier)) — горад на ўсходзе Чэхіі, у раёне Кромержыж Злінскага края. Размешчаны у гістарычным раёне Маравія, на беразе ракі Морава, на вышыні 201 метр над узроўнем мора. Плошча горада складае 55,61 км². Падзелены на 10 гарадскіх раёнаў. Насельніцтва складае 29 374 чалавекі (2006).

Вядомы як Ганацкія Афіны (Hanácké Athény). У 1997 годзе гэты горад, сярэдневяковы цэнтр якога знаходзіцца пад абаронай дзяржавы, быў прызнаны найпрыгожым гістарычным горадам Чэшскай Рэспублікі. У 1998 годзе тэрыторыя Архібіскупскага палаца была ўнесена ў спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Гісторыя

Кромержыж — старадаўні горад Краіны Ганакаў. Першае паселішча з'явілася на тэрыторыі Кромержыжа яшчэ ў часы Вялікай Маравіі. Упершыню згадваецца як вёска ў 1110 годзе, калі быў набыты оламаўцкім біскупам Ёганам II. Кромержыжу, размешчанаму на скрыжаванні гандлёвых шляхоў, у 1266 годзе ўказам чэшскага караля Пржэмысла Отакара II быў пададзены статус горада, у тым жа годзе ў пачынаецца будаўніцтва замка. У 1290 годзе ўводзіцца гарадское права.

У часы Гусіцкіх войнаў Кромержыж быў апорай гусітаў у Маравіі. Вернуты быў Оламаўцкім біскупам толькі ў 1456 годзе. У 1467—1471 гадах горад апынуўся ў цэнтры ваенных дзеянняў паміж арміямі чэшскага караля Іржы з Подзебрадаў і венгерскага караля Мацвея Корвіна.

У XVI — пачатку XVII стагоддзя Кромержыж ператвараецца ў адзін з найважнейшых палітычных і культурных цэнтраў Маравіі. Аднак у часы Трыццацігадовай вайны горад быў захоплены і цалкам разбураны шведамі. Ізноў адбудаваны толькі ў другой палове XVII стагоддзя Оламаўцкім біскупам Карлам II Ліхтэнштэйн-Кастэлькорнам. У час вайны за аўстрыйскую спадчыну, у 1742 годзе быў захоплены прускай арміяй, у 1752 годзе горад выгарэў пры пажары. У 1805 годзе быў заняты арміяй Напалеона.

У час Аўстрыйскай рэвалюцыі 1848 года, пасля прыгнечання Габсбургамі паўстання ў Вене, сюды, у Кромержыж пераехаў і да сакавіка 1849 года засядаў у біскупскім палацы аўстрыйскі рэйхстаг.

У 1885 годзе ў Кромержыжы сустракаліся і вялі перамовы па пытаннях еўрапейскай палітыкі імператар Аўстра-Венгрыі Франц-Іосіф і расійскі імператар Аляксандр III.

У красавіку 1939 года заняты нямецкай арміяй. Вызвалены ў 1945 годзе савецкімі войскамі.

Гарады-пабрацімы

•  Крэмс-ан-дэр-Донаў, Аўстрыя
•  Нітра, Славакія
•  Пякары Слёнске, Польшча
•  Шатадзён^[d], Францыя

Вядомыя асобы

• Марыя фон Эбнер-Эшэнбах

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Кромержыж
• Вэб-камера г. Кромержыж, Від на галоўную плошчу Архівавана 10 мая 2014.

1. Deník — Vltava Labe Media, 2022. Праверана 6 лістапада 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11863361"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q11157847"></a>
2. Register of territorial identification, addresses and real estates Праверана 28 лютага 2023.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q12049125"></a>