Анбарская кампанія (2003—2011)

Анбарская кампанія (2003—2011)
Асноўны канфлікт: Іракская вайна
Канвой 115-й роты ваеннай паліцыі ЗША падчас праверак і ператрусаў у Эль-Фалуджу на прадмет незаконнага захоўвання зброі і супрацоўніцтве з партызанамі, 29 чэрвеня 2003.
Дата 28 красавіка 2003 — 7 снежня 2011
Месца Анбар, Ірак
Вынік Вывад войск ЗША
Праціўнікі
Міжнародныя кааліцыйныя сілы ў Іраку:

Ірак Савет выратавання Анбара (супрацоўнічаў з усімі, акрамя Аль-Каіды)

Суфійска-баасісцкія сілы (да лета 2006 года супрацоўнічалі з Аль-Каідай):

Аль-Каіда і радыкальнасуніцкія сілы (да лета 2006 года супрацоўнічалі з суфійска-баасісцкай кааліцыяй):

пры падтрымцы:
 Сірыя (меркавана[5])

Камандуючыя
Джэймс Конвей
Джэймс Мэціс
Томі Фрэнкс
Абдул Карым Бурджас аль-Раві
Абдул Сатар Абу Рыша † 		Ізат ад-Дуры
Ізмаіл Джубуры
Абдула Аль-Джанабі
Абу Мусаб аз-Заркаві †
Сілы бакоў
37 000 амерыканскіх ваенных, 47 000 іракскіх вайскоўцаў і паліцэйскіх[6], не больш за 50 000 апалчэнцаў[7] дакладныя даныя адсутнічаюць
Страты
1335[8][9]—2837[10][11][12] амерыканскіх і 4 брытанскіх ваенных[13][14], 1002 апалчэнцы[15], невядомая колькасць іракскіх сілавікоў і наймітаў ПВК забітыя 4136—4980 паўстанцаў забітыя[16][17]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Анбарская кампанія — сукупнасць баявых дзеянняў Іракскай вайны на тэрыторыі правінцыі Анбар, якая з’яўлялася цэнтрам суніцкай галіны паўстанцкага руху супраць замежных сіл у Іраку.

Характарыстыка правінцыі

[правіць | правіць зыходнік]

Аль-Анбар з’яўляецца самай заходняй і слаба заселенай правінцыяй Ірака, мяжуе з Сірыяй, Іарданія і Саудаўскай Аравіяй. Адміністрацыйным цэнтрам лічыцца горад Эр-Рамадзі. Большасць мясцовага насельніцтва (больш за мільён чалавек) прапаведуюць іслам суніцкага толку[18]. Жыхары належаць да розных арабскіх плямёнаў, найбуйнейшым з якіх з’яўляецца дулайм. Геаграфічна правінцыя лічыцца часткай Аравійскага паўвострава. Геаграфія рэгіёну ўяўляе сабой спалучэнне стэпе вакол ракі Еўфрат і сапраўднай пустыні, якая характарызуецца пустынным кліматам, малой колькасцю ападкаў і вялікімі ваганнямі тэмпературы паміж днём і ноччу.

Асаблівасці кампаніі

[правіць | правіць зыходнік]

Правінцыя Анбар стала цэнтрам руху баевікоў, дзе дзейнічала выключна суніцкая галіна супраціву. Кааліцыйныя сілы, у прыватнасці ЗША, неслі тут найбольшыя страты, часта трапляючы пад напады баевікоў[8]. Мясцовае насельніцтва рэгулярна пакутавала ад амерыканскіх аперацый супраць інсургентаў, а таксама тэрору мясцовых атрадаў. Апошняе стала адной з прычын, якія заахвоцілі насельніцтва да фарміравання сіл самаабароны — «Сыны Ірака» і «Савет выратавання Анбара», створаных у 2005-м і 2006-м гадах адпаведна. Першае апалчэнне цалкам падтрымлівала ЗША і створаны імі новы ўрад краіны, змагаючыся з баевікамі і дапамагаючы забяспечваць правапарадак. Асаблівасцю другой групоўкі з’яўляецца тое, што яна супрацоўнічаў як з большасцю паўстанцаў, так і з амерыканцамі, змагаючыся выключна супраць ісламарадыкалаў[19]. Таксама трэба адзначыць, што ў асяроддзі партызан меліся розныя супярэчнасці, якія часам вылеваліся ва ўзброеныя сутыкненні[20].

Ход баявых дзеянняў

[правіць | правіць зыходнік]

2003—2004

[правіць | правіць зыходнік]

Пасля падзення суніцкага рэжыму Садама Хусейна і яго партыі Баас у правінцыі, як і ў іншых суніцкіх рэгіёнах краіны быў арганізаваны партызанскі рух. Гэтаму спрыялі некаторыя інцыдэнты з удзелам замежнай арміі. 28 красавіка 2003 года амерыканскія войскі адкрывалі агонь па узброеных дэманстрацыях гараджан, забіўшы каля 20 чалавек. 29 красавіка 2003 года было забіта не менш за 10 іракцаў[21]. Праз дзень інцыдэнт паўтарыўся[22]. 18 верасня амерыканцы расстралялі вясельны картэж[23]. Гэтыя інцыдэнты прывялі да таго, што Фалуджа пачала ператварацца ў аплот набіраючага сілу партызанскага руху. Ужо ў чэрвені амерыканскія войскі ў Фалуджы запыталі ў камандавання падмацаванне для таго, каб здушыць супраціў.

У 2004 годзе Анбар стаў галоўным цэнтрам супраціву. Баевікам нават удалося ўзяць пад кантроль горад Эль-Фалуджа. Аперацыі партызан у мухафазе сталі больш агрэсіўнымі.

4 красавіка войскі ЗША пачалі маштабную контрпартызанскую аперацыю ў гэтым раёне, якой папярэднічала напад мясцовага насельніцтва на наймітаў ПВК. Асноўны ўдар замежнікаў прыйшоўся на Фалуджу. Паўстанцы спрабавалі аслабіць ціск на горад, распачаўшы ўласнае наступленне. Эр-Рамадзі, сталіца правінцыі Аль-Анбар, лічыўся больш прыярытэтным для кааліцыйных сіл і, такім чынам, галоўнай мэтай для нападу. Захапіўшы горад, баевікі перакрылі шашы з Аль-Анбара ў Багдад. Аднак усяго за чатыры дні амерыканскія войскі разграмілі сілы праціўніка ў горадзе. Тым часам у Фалуджы баевікі аказалі жорсткае супраціўленне праціўніку. З-за гэтага сілы кааліцыі вымушаны былі падпісаць мірны дагавор з паўстанцамі і да 1 мая канчаткова згарнулі аперацыю[24][25][26].

З мая па верасень 2004 года сітуацыя ў Анбары заставалася досыць спакойнай, хоць меў месца шэраг узброеных сутыкненняў паміж сіламі ЗША і партызанамі. Восенню ў рамках кампаніі па аднаўленні кантролю над раёнам Фалуджа, амерыканскае камандаванне вылучыла ўльтыматум гараджанам аб выдачы вядомага тэрарыста Абу Мусаба аз-Заркаві, што хаваўся ў горадзе. Пасля правалу перамоваў са старэйшынамі марская пяхота ЗША, улічыўшы папярэдні вопыт і правёўшы адпаведнае планаванне, 8 лістапада 2004 года пачала другі штурм Фалуджы.

У гэты раз, акрамя амерыканцаў, у баях былі задзейнічаны брытанскія войскі[27] і Новая армія Ірака, сфармаваная кааліцыяй пасля акупацыі краіны[11]. Другі штурм зацягнуўся яшчэ даўжэй, але тым не менш баі скончыліся перамогай кааліцыі і захопам горада.

2005—2007

[правіць | правіць зыходнік]

Нягледзячы на падзенне Фалуджу, галоўнага цэнтра супраціў у правінцыі і ў краіне ў цэлым, у 2005 годзе паўстанцы працягнулі здзяйсняць рэйды на праціўніка. Анбар усё яшчэ лічыўся адным з самых небяспечнай зонай баявых дзеянняў, дзе замежныя сілы неслі найбольшыя страты. Разам з тым, тут былі моцныя пазіцыі міжнароднай тэрарыстычнай арганізацыі «Аль-Каіда», якая мела канфлікт з некаторымі мясцовымі групоўкамі з-за тэрора супраць мірнага насельніцтва[19][28].

Для барацьбы супраць гэтай арганізацыі з 8 па 19 мая пад Эль-Каімам корпусам марской пяхоты ЗША праведзена аперацыя «Матадор». Таксама замежнікі паспрабавалі знішчыць перавалачны пункт і транзітны цэнтр кантрабанды зброі з Сірыі, што не было дасягнута[29]. Аднак падраздзяленні зачышчалі тэрыторыю, якая ўтрымлівалася баевікамі, знішчыўшы 125 паўстанцаў і захапіўшы ў палон 39[30]. Яшчэ большы поспех замежныя сілы атрымалі падчас аперацыі «Сталёвы заслон», які быў праведзены ў лістападзе таго ж года на паўночным захадзе мухафазы. Амерыканцы змаглі знішчыць шэраг буйных баз паўстанцаў і часова перакапаць іх замежныя каналы забеспячэння[31][32][33].

У гэты ж перыяд байцы «Джамаат Ансар аль-Суна» зладзілі засаду на супрацоўнікаў ПВК «Hart Security Ltd» пад Хітам.

У жніўні баевікі атакавалі групу амерыканскіх снайпераў. Услед за гэтым, кааліцыя канцэнтруе парадку 1000 марскіх пяхотнікаў, якія пачынаюць зачыстку гарадоў у рамках аперацыі «Хуткі ўдар». Пад націскам амерыкана-іракскіх войск, паўстанцы ўжо праз два дні пакідаюць свае пазіцыі ля Хадзіты. 19 лістапада ў раёне гэтага горада адбыўся інцыдэнт, калі ў адказ на атаку баевікоў на амерыканскі канвой замежнікі расстралялі 24 мірных жыхароў[34][35].

Нягледзячы на паражэнні, у 2006 годзе баевікі значна актывізавалі сваю дзейнасць. 7 чэрвеня партызаны, звязаныя з Аль-Каідай, здзейснілі ўзброены напад на адміністрацыйны цэнтр Эр-Рамадзі. Пасля гэтага на працягу паўгода амерыкана-іракскія сілы вялі жорсткія баі з праціўнікам і, па выніку, усё ж канчаткова адціснулі паўстанцаў ад горада[36][37].

На пачатак восені мухафаза амаль не катралявалася ні кааліцыйнымі сіламі, ні новым іракскім урадам[38].

У той жа час развіваўся канфлікт ўнутры паўстанцкага руху. У пачатку 2007 года пачаліся буйныя баявыя дзеянні паміж рознымі групоўкамі, пераважна паміж Ісламскай арміяй і Аль-Каідай. Падчас баёў апошняя атакавала незадаволеныя ёю групы, а ў лютым яе байцы ўзарвалі суніцкую мячэць у Эль-Фалуджы і забілі лідара рэвалюцыйнай брыгады 1920 года[19]. 6 чэрвеня варагуючыя бакі дасягнула падпісання пагаднення аб спыненні агню[39].

Сваю барацьбу вяла Аль-Каіда з Саветам выратавання Анбар. Да сакавіку 2007 становішча для першай значна пагоршылася, што вымусіла многіх баевікоў «Аль-Каіды» бегчы ў іншыя рэгіёны Ірака[40].

2008—2011

[правіць | правіць зыходнік]

19 красавіка 2008 года лідар Аль-Каіда ў Іраку Абу Аюб аль-Масры заклікаў да месячнага наступлення супраць амерыканскіх і іракскіх войск. Неўзабаве пасля яго абвяшчэння пачаўся бесперапыны тэрор супраць сіл кааліцыі. Наступленне скончылася праз месяц без якіх-небудзь відавочных поспехаў для абодвух бакоў.

Пасля дадзеных падзей амерыканцы вырашылі вярнуць пад кантроль Анбар. У лістападзе войскі ЗША ажыццявілі буйную аперацыю, накіраваную пераважна супраць байцоў «Ісламскай дзяржавы». Гэтаму папярэднічала ўзмацненне аперацый баевікоў супраць замежнікаў і новага ўрада. Армія ЗША ажыццявіла не толькі атакі на лагеры праціўніка ў правінцыі Анбар, але нават і на тэрыторыі Сірыі ў Абу-Кемале, паспрабаваўшы перакрыць каналы прыбыцця замежнікаў у шэрагі груповак і паставак зброі[41].

У 2009—2011 гадах інтэнсіўнасць баёў як у Анбары, так і ў Іраку ў цэлым пачала падаць. Шмат у чым гэта было выклікана паступовым вывадам амерыканскіх войск з краіны, які быў канчаткова завершаны 15 снежня. Анбар амерыканцы пакінулі яшчэ 7-га. Пасля завяршэння акупацыі паўстанцы разгарнулі барацьбу супраць цэнтральнага ўрада і прыватных ваенных кампаній, а таксама паміж сабой[42].

Гл. таксама

[правіць | правіць зыходнік]

Зноскі

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ frontline: private warriors: contractors: the high-risk contracting business | PBS
  2. ↑ People's Daily Online -- Japanese contractor taken hostage in Iraq. English.people.com.cn. Праверана 13 October 2014.
  3. ↑ News24, South Africa's premier news source, provides breaking news on national, world, Africa, sport, entertainment, technology & more.(недаступная спасылка). News24. Архівавана з першакрыніцы 25 мая 2005. Праверана 13 October 2014.
  4. ↑ News24, South Africa's premier news source, provides breaking news on national, world, Africa, sport, entertainment, technology & more.(недаступная спасылка). News24. Архівавана з першакрыніцы 22 мая 2008. Праверана 13 October 2014.
  5. ↑ Гумер Исаев: «Сирия как союзница Ирана поддерживает иракских повстанцев» Петербургский востоковед объяснил, почему проамериканское иракское правительство вынуждено стягивать войска на сирийской границе
  6. ↑ Peter, Tom A. (2 September 2008). "U.S. hands over Anbar, Iraq's once-deadliest region". Christian Science Monitor. Праверана 10 December 2011.
  7. ↑ Rubin, Alissa J.; Damien Cave (December 23, 2007). "In a Force for Iraqi Calm, Seeds of Conflict". The New York Times. Архівавана з арыгінала April 24, 2009. Праверана December 24, 2007.
  8. ↑ а б Iraq Coalition Casualties: Fatalities by Province(недаступная спасылка). Operation Iraqi Freedom. Iraq Coalition Casualty Count (iCasualties.org). Архівавана з першакрыніцы 2 ліпеня 2017. Праверана 10 December 2011.
  9. ↑ Iraq Coalition Casualties: U.S. Wounded Totals(недаступная спасылка). Operation Iraqi Freedom. Iraq Coalition Casualty Count (iCasualties.org). Архівавана з першакрыніцы 24 December 2011. Праверана 10 December 2011.
  10. ↑ Inside Fallujah: The Unembedded Story by Ahmed Mansour
  11. ↑ а б Данные повстанцев: в Эль-Фаллудже американцы потеряли 400 человек, есть перебежчики из армии США
  12. ↑ КСИР Ирана рассказал о реальных потерях США в Ираке и Афганистане // RG.RU, 22 феврале 2019
  13. ↑ "Dead Black Watch soldiers named". BBC News. 5 November 2004. Праверана 19 May 2011.
  14. ↑ "Black Watch pays price for backing Fallujah offensive". The Independent. London. 9 November 2004. Архівавана з арыгінала 5 December 2008. Праверана 1 July 2011.{{cite news}}: Папярэджанні CS1: бот: невядомы статус арыгінальнага URL (спасылка)
  15. ↑ Greg Bruno. Finding a Place for the 'Sons of Iraq'. Council on Foreign Relations. Архівавана з першакрыніцы 10 December 2016. Праверана 26 December 2011.
  16. ↑ Iraqi deaths from violence 2003–2011. Civilian deaths from violence 2003–2011. Iraq Body Count Project. Праверана 11 May 2012.
  17. ↑ Estes 2011, p. 147
  18. ↑ Анбар, мухафаза - Ирак
  19. ↑ а б в The ISIS Threat: The Rise of the Islamic State and their Dangerous Potential. Providence Research (25 верасня 2014).
  20. ↑ A Truce Between U.S. Enemies in Iraq(недаступная спасылка). Time (6 чэрвеня 2007). Архівавана з першакрыніцы 24 жніўня 2013. Праверана 13 верасня 2020.
  21. ↑ В Фаллудже американцы расстреляли толпу иракцев. Погибли 10 человек Архівавана 5 жніўня 2016.
  22. ↑ В Фаллудже американцы вновь расстреляли демонстрацию. Есть погибшие Архівавана 5 жніўня 2016.
  23. ↑ "Аль-Джазира": Американцы расстреляли свадьбу в Эль-Фаллудже
  24. ↑ Коалиционные войска потеряли контроль над тремя крупными иракскими городами
  25. ↑ Первый штурм Фаллуджи - операция "Неусыпная решимость" (апрель 2004)(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 17 студзеня 2021. Праверана 13 верасня 2020.
  26. ↑ Фаллуджа и законы войны(недаступная спасылка). Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2020. Праверана 13 верасня 2020.
  27. ↑ "Black Watch ordered to join US cordon for assault on Fallujah". The Independent. London. 22 October 2004. Праверана 23 May 2010.
  28. ↑ Islamic Army of Iraq founder: Isis and Sunni Islamists will march on Baghdad
  29. ↑ Knickmeyer, Ellen. Demise of a hard-fighting squad: Marines who survived ambush are killed, wounded in blast. Washington Post (11 мая 2005). Праверана 6 ліпеня 2006.
  30. ↑ Сообщение CNN об операции
  31. ↑ Сообщение Cafe-Syria Архівавана 7 снежня 2005.
  32. ↑ Открытая документация Корпуса морской пехоты
  33. ↑ Martin Asser. What happened at Haditha? (BBC, 2006) (англ.)
  34. ↑ Tim McGirk. One Morning in Haditha (Time, 2006)
  35. ↑ Fumento, Michael. "Return to Ramadi" (PDF). The Weekly Standard. Архівавана з арыгінала (PDF) 10 чэрвеня 2016. Праверана 13 верасня 2020.
  36. ↑ Couch, Dick (2008). The Sheriff of Ramadi: Navy Seals and the Winning of al-Anbar. Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-147-1.
  37. ↑ Thomas Ricks. Situation Called Dire in West Iraq (Washington Post)
  38. ↑ Ghosh, Bobby. "A Truce Between U.S. Enemies in Iraq Архівавана 24 жніўня 2013.", Time, 6 June 2007.
  39. ↑ Sunni Sheiks Join Fight Vs. Insurgency, The Washington Post, March 25, 2007
  40. ↑ "США "провели спецоперацию" в Сирии". 2008-10-26. Праверана 2008-10-27.
  41. ↑ As bombs hit Baghdad, Iraq says about 69, 263 people killed between 2004 and 2011. Al Arabiya News. Архівавана з першакрыніцы 4 ліпеня 2013.

Літаратура

[правіць | правіць зыходнік]