Герхард Домак

Герхард Домак
ням.: Gerhard Domagk
Дата нараджэння	30 кастрычніка 1895(1895-10-30)[1][2]^[…]
Месца нараджэння	Łagów^[d], Гміна Лагаў, Любушскае ваяводства, Свебадзінскі павет, Любушскае ваяводства, Польшча
Дата смерці	24 красавіка 1964(1964-04-24)[3][1]^[…] (68 гадоў)
Месца смерці	Кёнігсфельд-ім-Шварцвальд^[d], раён Шварцвальд-Бар^[d], адміністрацыйная акруга Фрайбург, Бадэн-Вюртэмберг, ФРГ[4]
Месца пахавання	Waldfriedhof Lauheide^[d]
Грамадзянства	Германія
Род дзейнасці	біяхімік, урач, выкладчык універсітэта, патолагаанатам, хімік
Навуковая сфера	паталогія
Месца працы	Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма Грайфсвальдскі ўніверсітэт
Навуковая ступень	прафесар
Альма-матар	Універсітэт імя Хрысціяна Альбрэхта
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Леапальдзіна Акадэмія навук і мастацтваў Паўночнага Рэйна-Вестфаліі^[d] Каралеўская Акадэмія медыцынскіх навук Каталоніі^[d]
Узнагароды	прэмія Пауля Эрліха і Людвіга Дармштэтэра^[d] (1956) Прэмія Арансана^[d] (1940) медаль Эміля Фішэра^[d] (1937) прэмія Фрэзеніуса^[d] (1937) замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства^[d] (23 красавіка 1959) Cameron Prize of the University of Edinburgh^[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Герхард Ёханэс Паўль Домак (Прэмія Паўля Эрліха і Людвіга Дармштатэра^[de]; 30 кастрычніка 1895, Лагаў, Германская імперыя, — 24 красавіка 1964, Бургберг, ФРГ) — нямецкі патолаг і бактэрыёлаг, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне за 1939 год з фармулёўкай «за адкрыццё антыбактэрыйнага эфекту пронтазілу»^[5].

Біяграфія

Герхард Домак нарадзіўся ў Лагове (Брандэнбург) у сям’і дырэктара школы. Да 14 гадоў ён хадзіў у школу горада Зомерфельд (цяпер Любска). У кільскім універсітэце ён навучаўся на медыцынскім кірунку, але з пачаткам вайны пайшоў служыць добраахвотнікам. У снежні 1914 года ён быў паранены і служыў да канца вайны ў якасці ваеннага медыка. Пасля вайны ён скончыў навучанне і працаваў у Грайфсвальдскім універсітэце, дзе вывучаў інфекцыйныя захворванні, выкліканыя бактэрыямі. У 1925 годзе ён услед за сваім навуковым кіраўніком Вальтэрам Гросам перайшоў у Вестфальскі ўніверсітэт імя Вільгельма, дзе атрымаў прафесарскае званне. Таксама ён атрымаў пасаду ў лабараторыі Bayer у Вуппертале. У тым жа годзе ён ажаніўся з Гертрудай Штрубе, у гэтым шлюбе нарадзілася тры сыны і дачка.

Домак быў прызначаны на пасаду дырэктара Інстытута паталогіі і бактэрыялогіі кампаніі Bayer, дзе працягнуў даследаванні Джозэфа Клярэра і Фрытца Міцша, заснаваныя на працах Паўля Эрліха аб выкарыстанні фарбавальнікаў (асноўнага прадукту кампаніі IG Farben) у якасці хіміятэрапеўтычнага прэпарата. Ён выявіў, што сульфаніламід пронтазіл з’яўляецца эфектыўным сродкам супраць стрэптакока; з дапамогай яго ён у тым ліку вылечыў сваю дачку, прадухіліўшы ампутацыю яе рукі.

У 1939 годзе Герхард Домак атрымаў Нобелеўскую прэмію па фізіялогіі і медыцыне з фармулёўкай «за адкрыццё антыбактэрыяльнага эфекту пронтазіла». Аднак улады трэцяга рэйха вымусілі яго адмовіцца ад прэміі, і гестапа змясціла яго пад арышт на тыдзень^[6][7][8].

Сульфанаміды сталі рэвалюцыйным сродкам свайго часу, аднак пазней ім на замену прыйшоў пеніцылін, які валодаў большай эфектыўнасцю і менш выяўленымі пабочнымі эфектамі (сульфанаміды могуць служыць прычынай нырачнакаменнай хваробы і выклікаць змены ў касцявым мозгу). Даследаванні Домака прывялі да распрацоўкі лекаў супраць туберкулёзу тыясемікарбазіду і ізаніазіда, з дапамогай якіх удалося ўтаймаваць эпідэмію сухотаў, якая ахапіла Еўропу пасля Другой сусветнай вайны.

Пасля вайны, у 1947 годзе, Домак усё ж атрымаў Нобелеўскую прэмію, але без грашовай часткі, паколькі тэрмін выплаты да таго часу мінуў.

Ён змяніў вобласць сваіх даследаванняў, заняўшыся вывучэннем туберкулёзу і ўжываннем хіміятэрапіі ў лячэнні анкалагічных захворванняў. Домак памёр у мястэчку Бургберг каля Кенігсфельда ў 1964 годзе.

Зноскі

1. Gerhard Domagk // Encyclopædia Britannica Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5375741"></a>
2. Gerhard Domagk // Brockhaus Enzyklopädie Праверана 9 кастрычніка 2017.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q237227"></a>
3. Домагк Герхард // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 27 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
4. Домагк Герхард // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969. Праверана 28 верасня 2015.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q5061737"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q17378135"></a>
5. The Nobel Prize in Physiology or Medicine 1939 (англ.). Nobel Foundation. Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 12 кастрычніка 2009.(англ.) . Nobel Foundation. з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 12 кастрычніка 2009.
6. Thomas Hager. The Saga of a Sulfa Drug Pioneer (англ.). The Demon Under the Microscope (2006) ISBN 1400082137. National Public Radio (23 декабря 2006). Архівавана з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 13 кастрычніка 2009.(англ.) . The Demon Under the Microscope (2006) ISBN 1400082137. National Public Radio (23 декабря 2006). з першакрыніцы 28 лютага 2012. Праверана 13 кастрычніка 2009.
7. Nobel Laureates Facts (англ.). Nobel Foundation. Архівавана з першакрыніцы 3 лютага 2012. Праверана 13 кастрычніка 2009.(англ.) . Nobel Foundation. з першакрыніцы 3 лютага 2012. Праверана 13 кастрычніка 2009.
8. {{{загаловак}}}. — 1950. — P. 167–179.

Спасылкі

• Біяграфія Герхарда Домака на сайце Нобелеўскага камітэта(англ.).
• Нобелеўская лекцыя Герхарда Домака(англ.) 
• Святаслаў Логінаў «Нобелеўская прэмія. Права на рызыку» (мастацкі твор пра біяграфіі Герхарда Домака)