Мінскі аўтамабільны завод

ААТ «Мінскі аўтамабільны завод»
Тып	Адкрытае акцыянернае таварыства
Заснаванне	1944
Краіна	Беларусь
Размяшчэнне	г. Мінск, Рэспубліка Беларусь
Адрас	Мінск[1]
Ключавыя постаці	Генеральны дырэктар Валерый Валер’евіч Іванковіч
Галіна	Аўтамабілебудаванне
Прадукцыя	грузавыя аўтамабілі, аўтобусы, спецтэхніка
Уласны капітал	▲560 млн Br (2021)[2]
Абарот	▲1,68 млрд Br (2021)[3]
Чысты прыбытак	▲364 тыс. Br (2021)[3]
Колькасць супрацоўнікаў	▼14 042 чал. (2021)[3]
Даччыныя кампаніі	Магілёўтрансмаш[4], Баранавіцкі аўтаагрэгатны завод^[d][5], Брэстмаш[5], ТАiМ^[d][5] і Завод аўтамабільных прычэпаў і кузавоў МАЗ-Купава^[d][5]
Сайт	maz.by (англ.)​ (руск.)

ААТ «Мінскі аўтамабільны завод» — беларускі вытворца грузавых аўтамабіляў, аўтобусаў, тралейбусаў, а таксама спецыяльнай тэхнікі і прычэпаў.

Гісторыя

Савецкі перыяд

1944—1947

Заснаваны 9 жніўня 1944 г. пастановай Дзяржаўнага камітэта абароны аб арганізацыі аўтазборачнага завода ў Мінску.

Адначасова з будаваннем завода, у кастрычніку 1944 г. пачынаецца зборка грузавых машын GMC и Studebaker з вузлоў і дэталей, якія паступалі па ленд-лізу. Вырабленыя аўтамабілі адразу ж адпраўлялі на фронт. Зборка спынена ў кастрычніку 1946 г. За два гады было сабрана 18174 аўтамабіля.

У красавіку 1946 г. быў асвоены выпуск прычэпаў.

1947—1965

У 1947 годзе на заводзе пачаўся выпуск грузавых аўтамабіляў. Першымі машынамі, якія выйшлі з цэха 7 лістапада 1947 года, сталі 6-тонныя самазвалы МАЗ-205, створаныя яшчэ на Яраслаўскім аўтазаводзе.

Да канца 1950 г. завод знаходзіўся ў стадыі будаўніцтва, таму на прадпрыемстве займаліся толькі зборкай машын і вытворчасцю драўляных кабін. Амаль 75 % камплектуючых агрэгатаў паступала ў Мінск з Яраслаўля. І толькі ў 1951 г. ў эксплуатацыю былі запушчаныя асноўныя вытворчыя магутнасці завода.

На грузавікі серыі «200» ў 1959 і 1964 гадах прыйшоўся выпуск 100- і 200-тысячнага аўтамабіля маркі «МАЗ».

У 1950 г. на МАЗе было створана канструктарскае бюро звышцяжкіх грузавых аўтамабіляў, якое ўзначаліў вядомы канструктар Барыс Львовіч Шапашнік. Пад яго кіраўніцтвам 17 верасня 1950 г. быў сабраны першы 25-тонны кар’ерны самазвал МАЗ-525. У 1957 г. пачаўся выраб трохвосевай машыны МАЗ-530 грузападымальнасцю 40 тон. З 1956 г. МАЗ выпускаў таксама спецыяльныя колавыя машыны: будаўнічы МАЗ-528 і аэрадромны цягач МАЗ-541. У праграму таксама ўваходзілі аднавосевыя цягачы МАЗ-529В і МАЗ-531 для буксіроўкі скрэпераў.

1965—1990

Наступным важным этапам стала стварэнне заводам цяжкіх грузавікоў з бескапотнай кампаноўкай. Яшчэ ў 1958 годзе на МАЗе сабралі першыя ўзоры машын новага пакалення МАЗ-500, але толькі ў 1965 г., пасля рэканструкцыі завода, разгарнулася іх серыйная вытворчасць. Базавым варыянтам стаў бартавы 7,5-тонны МАЗ-500 з колавай базай 3850 мм.

У 1970 г. адбылася мадэрнізацыя 500-га сямейства. Колавая база бартавой мадэлі МАЗ-500А ўзрасла на 100 мм, грузападымальнасць павялічылася да 8 т.

Пакаленне МАЗаў 1977-89 гадоў (МАЗ-5335 і мадыфікацыі) прадстаўляла сабой набор розных пераходных камбінацый з шасі 500-й серыі, і адрознівалася толькі абліцоўваннем кабіны і суцэльнаметалічнай грузавой платформай.

У канцы 1970-х распрацована новае — трэцяе пакаленне МАЗ. Першым у серыйнай вытворчасці ў 1978 г. з’явіўся седлавы цягач МАЗ-6422 (6x4). Пераход на новае пакаленне практычна завяршыўся да 1985 г. Базавымі сталі седлавыя цягачы МАЗ-54322 і МАЗ-64227.

У 1988 г. пачалося супрацоўніцтва з нямецкай фірмай MAN, чые 360-моцныя рухавікі былі ўпершыню ўстаноўлены на цягачы МАЗ-54326 і МАЗ-64226.

У 1988 г. на Парыжскім аўтасалоне завод прадставіў вопытны прататып — аўтапоезд МАЗ-2000 «Перабудова» даўжынёй 15 метраў з сілавымі агрэгатамі, размешчанымі ўнутры паваротнай каляскі пад высокай абцякальнай кабінай.

14 красавіка 1989 г. быў сабраны 1000000 грузавік. Ім стаў цягач МАЗ-6422.

Беларусь

1990-я

Пераход да эканамічных рэформ пачатку 90-х гадоў адзначыўся буйнымі эканамічнымі і палітычнымі ўзрушэннямі, якія паставілі МАЗ на грань катастрофы. У далейшым МАЗ змог аднавіць сілы, мадэрнізаваць свае папярэднія грузавікі і стварыць новае чацвёртае пакаленне. На іх з’явіліся больш сучасныя агрэгаты, АБС у прывадзе тармазоў, процібуксовачнай сістэма ASR. Нараўне з расійскімі рухавікамі Яраслаўскага і Тутаеўскага маторных заводаў ўсё шырэй сталі выкарыстоўвацца нямецкія маторы MAN, амерыканскія Cummins, англійскія Perkins.

15 чэрвеня 1992 г. была падпісана дамоўленасць паміж Мінскім Аўтамабільным Заводам і нямецкай аўтобуснай фірмай Неаплан (Neoplan), на падставе якой МАЗу была перададзена ліцэнзія на вытворчасць гарадскога аўтобуса Neoplan 4014 і турыстычнага лайнера Neoplan 316SHD. Былі перададзены таксама зборачныя прыстасаванні і тэхнічная дакументацыя. Першыя шэсць нізкападлогавых аўтобусаў былі сабраныя з нямецкіх машына-камплектаў ў 1993 года на плошчах Мінскага завода колавых цягачоў^[6]. Першая пастаўка аўтобусаў МАЗ у прамыслова значных аб’ёмах адбылася ў 1997 г.

МАЗ-6430

11 сакавіка 1997 г. з канвеера сышоў першы двухвосевы седлавы цягач сямейства «5440» чацвёртага пакалення. Пачатак новаму трохвосеваму пакаленню даў седлавы цягач МАЗ-6430 для 46-тонных аўтацягнікоў.

МАЗ-MAN-543268

Асноўны артыкул: МАЗ-MAN

10 снежня 1997 года ў Мінску была падпісана дамова аб стварэнні сумеснага беларуска-нямецкага прадпрыемства ЗАТ «МАЗ-МАН». Першай прадукцыяй новага прадпрыемства сталі двухвосныя седлавыя цягачы МАЗ-MAN-543265 і МАЗ-MAN-543268^[7]. Машыны ўяўлялі сабой шасі МАЗ-5432 з рухавіком MAN, каробкай перадач ZF і кабінай ад MAN F2000. На МАЗ-MAN-543265 усталёўваўся рухавік D 2866 LF 21 (370 к.с., Euro-1), на МАЗ-MAN-543268 — D 2866 LF 20 (400 к.с., Euro-2). У красавіку 1998 года быў сабраны першы грузавік. Зборка ажыццяўлялася не на канвееры, а на асобных участках-пастах, дзе стаялі некалькі чалавек, якія адзін за адным паступова ўсталёўвалі на машыну ўсе вузлы і агрэгаты. На 45 адсоткаў першы аўтамабіль складаўся з імпартных камплектуючых. Нямецкімі былі матор, кабіна ў поўнай камплектацыі і стандартнай афарбоўцы, каробка перадач, счапленне, шэраг пнеўмаэлементаў і інш. Раму, масты, пярэднюю вось, сядло вырабілі на МАЗе. У кастрычніку 1998 года на «МАЗ-МАНе» пачаў працу свой зборачны канвеер^[8].

У 1999 г. завод прадставіў сярэднетанажны грузавік МАЗ-4370 з дызелем Д-245.9 (136 к.с.) Мінскага маторнага завода. Яго вытворчасць пачалася ў сакавіку 2000 г.

2000-я

Вытворчасць грузавых аўтамабіляў у 2000—2009 гады[9][10][11][12][13][14][15][16] Вытворчасць аўтобусаў у 2000—2009 гады[9][10][11][12][14][15][16]

2010-я

У пачатку 2010-х абмяркоўвалася стварэнне сумеснага прадпрыемства з расійскім вытворцам «КАМАЗ». У 2011 годзе брытанская аўдытарская кампанія Ernst&Young правяла ацэнку рынкавага кошту МАЗа, якая склала $800 млн^[17].

2020-я

Аб’ём вытворчасці за 2020 год склаў 10762 адзінкі. Асноўныя экспартныя рынкі: Расія (рэалізавана 5275 машын, у тым ліку 3991 грузавы аўтамабіль і 805 адзінак пасажырскай тэхнікі) і Украіна (рэалізаваныя 1012 грузавых аўтамабіляў і 354 адзінкі пасажырскай тэхнікі, 110 прычэпаў, доля на ўкраінскім рынку склала 21,7 %)^[18].

Міжнародныя санкцыі

21 чэрвеня 2021 года Мінскі аўтамабільны завод (а таксама яго дырэктар Іванковіч) быў унесены ў санкцыйны спіс ЕС^[19][20]. Таксама МАЗ і Іванковіча ў санкцыйныя спісы ўключылі Канада^[21][22], Швейцарыя^[23][24]. 6 ліпеня 2021 года да чэрвеньскага пакета санкцый ЕС далучыліся Албанія, Ісландыя, Ліхтэнштэйн, Нарвегія, Паўночная Македонія, Чарнагорыя^[25].

24 сакавіка 2023 года Міністэрства фінансаў ЗША ўвяло абмежавальныя меры адносна Мінскага аўтамабільнага завода і яго дырэктара Валерыя Іванковіча^[26][27]. 27 траўня 2023 года Украіна таксама ўвяла санкцыі супраць завода^[28].

Структура

• ААТ «Мінскі аўтамабільны завод» — кіруючая кампанія холдынгу «БелаўтаМАЗ»
• ААТ «Асіповіцкі завод аўтамабільных агрэгатаў»
• ААТ «Баранавіцкі аўтаагрэгатны завод»
• ААТ «Брэстмаш»
• ААТ «Гродзенскі механічны завод»
• ААТ «Дзяржынскі эксперыментальна-механічны завод»
• ААТ «Кавальскі завод цяжкіх штамповак» (Жодзіна)
• ААТ «Клецкі мехзавод»
• «Магілёўтрансмаш»
• ААТ «ТАіМ» (Бабруйск)

Прадукцыя

Грузавікі

Сярэднетанажныя	МАЗ-4371	МАЗ-4571	МАЗ-4381	МАЗ-4581
4х2	МАЗ-5340	МАЗ-5440	МАЗ-5550
6х4	МАЗ-6312	МАЗ-6430	МАЗ-6501	МАЗ-6513
6х6	МАЗ-6302	МАЗ-6318
8х4	МАЗ-6516
8х8	МАЗ-6526

Аўтобусы

МАЗ-103
МАЗ-203	МАЗ-206	МАЗ-226	МАЗ-215	МАЗ-216
МАЗ-231	МАЗ-232	МАЗ-251	МАЗ-257
МАЗ-303
МАЗ-171	МАЗ-271

Тралейбусы

МАЗ-203Т

Лёгкія камерцыйныя аўтамабілі

МАЗ-281	МАЗ-3650

Спорт

У 1987—1992 гг МАЗ удзельнічаў у чэмпіянаце Еўропы па кальцавых гонках на грузавіках^[29]. Апошнім выступленнем кальцавога МАЗа стаў этап чэмпіянату свету ў Францыі, дзе Генадзь Драпкін заняў другое месца. Але па вяртанні дадому каманда была расфарміравана, праект закрыты, машына разукамплектавана, а пазней распілавана на металалом.

У 1999—2001 гг каманда «МАЗ-Яравіт» удзельнічае ў чэмпіянаце Еўропы па трак-трыяле. У 2000 годзе экіпаж Пётр Орсік / Дзмітрый Кніга стаў пераможцам чэмпіянату. У 2001-м экіпаж паўтарыў сваё дасягненне^[30].

Асноўны артыкул: МАЗ-СПОРТаўта

МАЗ-5309RR на ралі Дакар-2017

З 2010 года каманда Мінскага аўтамабільнага завода — «МАЗ-СПОРТаўта» — прымае ўдзел у міжнародных ралі-рэйдах «Шаўковы шлях», «Дакар», «Золата кагана» і інш.

Гл. таксама: МАЗ-1500

Кіраўніцтва завода

Мінскі аўтамабільны завод у розныя гады ўзначальвалі:

• Іван Фёдаравіч Талкуноў (1944—1946)
• Рыгор Барысавіч Марціросаў (1946—1949)
• Уладзімір Дзмітрыевіч Майбарада (1949—1955)
• Сяргей Міхайлавіч Кішкін (1955—1959)
• Іван Міхайлавіч Дзёмін (1959—1982)
• Міхаіл Фёдаравіч Лаўрыновіч (1982—1994)
• Георгій Аляксандравіч Ісаевіч (1994—1995)
• Валянцін Аркадзевіч Гурыновіч (1996—2006)
• Мікалай Нікандравіч Косцень (2007—2009)
• Аляксандр Васілевіч Бароўскі (2009—2009)
• Віктар Анатолевіч Асноўскі (2013—2014)
• Дзмітрый Сцяпанавіч Кацярыніч (2015—2019)
• Валерый Валер’евіч Іванковіч (з 2019)

Генеральныя канструктары

• Міхаіл Сцяпанавіч Высоцкі (1961—1996)

Крыніцы

1. http://maz.by/about/contact
2. http://epfr.gov.by/file/97084/content
3. http://epfr.gov.by/file/97083/content
4. https://blr.belta.by/economics/view/maz-pradstaviu-navinki-vytvorchastsi-na-milex-78149-2019/
5. http://maz.by/about/branches
6. http://os1.ru/article/anniversary/2007_11_A_2008_04_10-14_26_16/
7. Первый лауреат республиканского автомобильного конкурса (руск.)(недаступная спасылка). adt.by (5 сакавіка 2015). Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2021. Праверана 1 лютага 2021.
8. Первый грузовик МАЗ-МАН (руск.)(недаступная спасылка). adt.by (23 красавіка 2018). Архівавана з першакрыніцы 5 лютага 2021. Праверана 1 лютага 2021.
9. Автопром СНГ: итоги года // Авторевю : часопіс. — 2002. — № 4. — С. 71. (руск.)
10. Грузовой автопром СНГ: итоги года // Авторевю : часопіс. — 2003. — № 4. — С. 61. (руск.)
11. Автопром СНГ в 2003 году: грузовики и автобусы // Авторевю : часопіс. — 2004. — № 4. — С. 67. (руск.)
12. Производство грузовиков и автобусов в СНГ // Авторевю : часопіс. — 2005. — № 4. — С. 70. (руск.)
13. Производство грузовиков и автобусов в СНГ (по данным АСМ-Холдинга) // Авторевю : часопіс. — 2006. — № 4. — С. 65. (руск.)
14. Автозаводы СНГ: итоги года // Авторевю : часопіс. — 2008. — № 3. — С. 82. (руск.)
15. Автозаводы СНГ: итоги года // Авторевю : часопіс. — 2009. — № 3. — С. 75. (руск.)
16. Производство грузовиков и автобусов в СНГ за январь—декабрь // Авторевю : часопіс. — 2010. — № 3. — С. 72. (руск.)
17. Ernst & Young: МАЗ стоит не более 800 млн долларов (руск.). av.by (15 лістапада 2011). Праверана 23 кастрычніка 2021.
18. МАЗ – ответ на новые вызовы: рост объемов производства и продаж (руск.). belta.by (1 лютага 2021). Праверана 1 лютага 2021.
19. COUNCIL IMPLEMENTING REGULATION (EU) 2021/997 - Афіцыйны часопіс Еўрапейскага Саюза  (укр.), 21.06.2021
20. RFE/RL. In Photos: What EU Sanctions Against Belarus Look Like (англ.). Радыё Свабодная Еўропа/Радыё Свабода (25 чэрвеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 8 жніўня 2021. Праверана 14 жніўня 2021.
21. Consolidated Canadian Autonomous Sanctions List (англ.). Міністэрства міжнародных спраў Канады  (англ.) (19 кастрычніка 2015). Праверана 29 чэрвеня 2021.
22. Entire Economic Spheres Can Be Paralised in Belarus (англ.). Хартыя'97 (12 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 12 жніўня 2021. Праверана 15 жніўня 2021.
23. Shields, Michael. Swiss widen sanctions list against Belarus (англ.). Reuters (7 ліпеня 2021). Архівавана з першакрыніцы 7 ліпеня 2021. Праверана 10 ліпеня 2021.
24. Sanctions program: Belarus: Verordnung vom 11. August 2021 über Massnahmen gegenüber Belarus (SR 946.231.116.9), Anhang 7 und 8 (англ.). Дзяржаўны сакратарыят па эканамічных пытаннях  (ням.) (11 жніўня 2021). Архівавана з першакрыніцы 15 жніўня 2021. Праверана 15 жніўня 2021.
25. Declaration by the High Representative on behalf of the European Union on the alignment of certain third countries with the Council Decision (CFSP) 2021/1002 concerning restrictive measures in view of the situation in Belarus (англ.). Савет Еўрапейскага саюза (6 ліпеня 2021). Праверана 10 верасня 2021.
26. Мінфін ЗША увёў санкцыі супраць беларускіх заводаў МАЗ і БелАЗ
27. Самалёт Лукашэнкі трапіў пад санкцыі ЗША (нявызн.). Новы Час (24 сакавіка 2023).
28. Украина ввела санкции против 51 человека и 220 юридических лиц. В списке структуры РЖД и 19 белорусских предприятий (руск.). Настоящее Время (27 мая 2023).
29. [1] Архівавана 20 мая 2013.
30. [2] Архівавана 23 сакавіка 2011.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Мінскі аўтамабільны завод
• Афіцыйны сайт Архівавана 13 мая 2020.
• Сайт сумеснага прадпрыемства МАЗ-MAN