Frankie Yankovic

Frankie Yankovic
Osnovne informacije
ŽanroviSlovenski stil polke
ZanimanjeMuzičar, kompozitor
InstrumentiHarmonika

Frank John "Frankie" Yankovic (28. juli 1915. Davis, West Virginia – 14. oktobar 1998. godine New Port Richey, Florida), slovensko-američki polka muzičar, proglašen "Kraljem polka muzike" u SAD-u. Njegove kompozicije su najčešće obrade melodija različitih naroda u ritmu polke, dodajući im muzičke primjere iz slovenskih polki, nazivajući taj stil "Slovenski dodir" (eng. "Slovenian touch"). Godine 1984. na takmičenju muzičkih orkestara u gradu Milwaukee po prvi put je izabran za kralja polka muzike. 1969. godine, uvršten je u listu najpopularnijih polka muzičara u Chicagu ("Polka Hall of Fame"). Njegova pjesma "Just Because" čuva se u Kongresnoj biblioteci u Washington D.C. kao predstavnik američkog stvaralaštva ("Americana").[1] Frankie Yankovic je bio jedan od najpopularnijih polka muzičara 1940-ih i 1950-ih. Kao dijete naučio je da svira harmoniku, a od 15-e godine počeo je svirati profesionalno. Uskoro je bio na čelu jedne od najpopularnijih polka muzičkih grupa u SAD-a. Bio je na vrhuncu svoje popularnosti krajem 1940-ih, kada je bila objavljena njegova obrada čehoslovačke pjesme "Valcer plave suknje" (eng. "Blue Skirt Waltz") koja je postala hit singl. Iako nikada nisu prodali mnogo gramofonskih ploča, Yankovic i njegova muzička grupa nastavila je da svira do 1970-ih, rasprodajući koncerte širom SAD-a.[2]

Biografija

[uredi | uredi izvor]

Frankie Yankovic se rodio 28. jula 1915. godine u mjestu Davis u West Virginia čiji roditelji su bili slovenski iseljenici Andrej Jankovič (iz mjesta Kala kod Pivke) i Rose (rođene) Melem (iz Cerknice). Odrastao je u naselju Collinwoodu u Clevelandu, gdje se preselio sa svojim roditeljima kao dijete.[1] Dok je živio u Clevelandu bio je zadivljen trubačima koji su svirali na slovenskim društvenim zabavama. Njegova majka je primila podstanare da pomogne sa porodičnim finansijama. Kao podstanar kod njih je stanovao čovjek po imenu Max Zelodec koji je svirao Slovenske melodije na harmonici dugmetari. Yankovic je stekao prvu harmoniku u dobi od 9 godina, i dobio je nekoliko lekcija na harmonici od Zelodeca. Do kasnih 1920-ih u svojim ranim tinejdžerskim godinama, on je bio muzičar koji je nastupao na društvenim događajima u lokalnoj slovenskoj zajednici.[3][4] 1930-ih, uspostavio je poslovni odnos sa Joe Trollijem i počeo da nastupa na radio stanicama, kao što su WJAY i WGAR. Kako se njegov ugled širio, on je tražio mogućnosti da snimi fonografske ploče, ali glavne izdavačke kuće u to vrijeme su ga odbile. Njegovi prvi snimci su napravljeni za Jenki i Joliet izdavače kojima je upravljao Fred Wolf,[3] a troškove je platio sam Frankie Yankovic. Godine 1940. oženio je svoju prvu ženu June sa kojom je počeo da podiže porodicu. Međutim, troškovi porodičnog života brzo su nadvisili novac koji je dolazio od njegove muzičke karijere, pa je otvorio konobu nazivajući je Yankovic Bar. To je postalo popularno svratište za lokalne muzičare, a on je nastavio da radi sve dok ga nije prodao 1948. godine, posvetivši se harmonici.[4] Za vrijeme Drugog svjetskog rata 17. marta 1943. Frankie se dobrovoljno prijavio u vojsku SAD-a i biva otpremljen u inostranstvo da služi. Dok se borio u Ardenskoj bici, Yankovic i desetak drugih vojnika iz njegove jedinice je ostalo odvojeno od ostatka vojske. Kada su ih pronašli sutradan, oni su bili gotovo zamrznuti. Frank je pretrpio promrzline na rukama i nogama. Doktori su željeli da izvrše amputaciju da spriječe širenje gangrene, ali on je odbio, rekavši da bi radije umro. Vremenom, i uz liječenje penicilinom, njegovo stanje je počelo da se poboljšava. Svirao je harmoniku kao terapiju za svoje promrzle prste također pružajući zabavu za ostale pacijente i osoblje bolnice.

Godine 1945. Frankie se vratio kući nakon završetka rata i ponovo počeo svirati sa njegovom muzičkom grupom. 31. decembra 1947. Frankie Yankovic je snimio svoju prvu ploču koja je prodata u milion primjeraka sa veoma uspješnim hitom "Just Because". Izdavačka kuća "Columbia Records" nije željela snimiti pjesmu, ali je Frankie vjerovao u nju toliko da je kupio prvih 10.000 primjeraka. Polka pod nazivom "Just Because" je prihvaćena u koncertnim dvoranama gdje se izvodila popularna muzika kao i polke, a koja je načinila Frankie Yankovica i njegove Jenkije zvijezdama. Samo godinu dana kasnije ponovili su uspjeh sa pjesmom "Blue Skirt Waltz". Ovo im je otvorilo vrata u Hollywoodu gdje su svirali u punim koncertnim dvoranama, a napravili su i pet kratkih video zapisa za filmsku kuću Universal Pictures. Nakon ovakvih uspjeha Frankie Yankovic i njegova muzička grupa postaju dobitnici više nagrada, uključujući i prvu nagradu Grammy za najbolji polka album godine 1986. [5] Početkom 1990-ih zbog godina Frankie Yankovic je bio primoran na svojim koncertima da sjedi dok je svirao harmoniku. Godine 1994. najavio je prestanak aktivnog muzičkog djelovanja, ali je ipak nastavio sa koncertima u naredne 3 godine uključujući i turneju sa Walterom Ostanekom. Nastavio je da snima novu muziku za nezavisnu izdavačku kuću "Cleveland International Records" koja je objavila njegov poznati album "Songs of the Polka King, Vol. 1" 1996. godine. Na snimanju albuma su učestvovali mnogobrojni umjetnici od Weird Al Yankovica i komedijaša iz Clevelanda Drew Careya pa sve do "country" zvijezda poput Chet Atkinsa, Cowboy Jack Clementa i grupe Riders in the Sky. Sljedeće godine je snimljen i drugi dio ovog muzičkog projekta. Uskoro nakon ovoga dravlje Frankie Yankovica se pogoršalo, a 1998. godine je pretrpio pad u svom domu u New Port Richey, Florida, u blizini grada Tampe. Nekoliko dana kasnije, 14. oktobra preminuo je u 83. godini života.[6]

Stil

[uredi | uredi izvor]

Njegova vrsta polka muzike imala je življi ritam od tradicionalnih polki tzv. "um-pah" stil, u kojima su dosta korišteni puhački instrumenti. To je i dijelom zato što je on više volio lakše, živahnije aranžmane u kojima je često koristio banjo, električne orgulje i dvije harmonike. U to vrijeme većina svirača je svirala harmoniku sjedeći na pozornici, opterećena teškim i pomalo glomaznim instrumentom. Energični Yankovic je svirao satima na pozornici stojeći i poigravajući uz muziku. Njegov veseli nastup na pozornici se savršeno uklapao u neformalnost i živost polke, a publika se tako vrlo brzo poistovjećivala s njim. Najpoznatije pjesme Frankie Yankovica su standardi ovog muzičkog žanra, a njegovo ime je pojam povezan sa polka muzikom nego što je to slučaj sa bilo kojim drugim polka muzičarem. Pjevao je uglavnom na engleskom jeziku, modernizujući narodnu plesnu muziku iz srednje i istočne Evrope za američku publiku šireći njenu popularnost i izvan useljeničkih zajednica koje je održavaju u životu.[6]

Baština i utjecaj

[uredi | uredi izvor]

Frankie Yankovic je poznat u SAD-a kao "kralj polka muzike", a na vrhuncu svoje muzičke karijere 1950-ih svirao je 325 koncerata godišnje. Prodao je preko 30 miliona ploča i zaslužan je za popularizaciju tzv. "Cleveland-stila polke", koji je uticao na značajne polka muzičare kao što su Walter Ostanek, Joey Miskulin i mnoge druge. Kada je Walter Ostanek bio dječak, njegov otac ga je odvezao do Clevelanda da posluša koncert Frankie Yankovica po prvi put. Taj koncert ga je nadahnuo pa je i on počeo da svira polka muziku da ispuni svoj san i da postane kralj polke u Kanadi. Tu titulu koja mu je prvi put dodijeljena dobio je od nikog drugog nego njegovog idola, mentora i dugogodišnjeg prijatelja, Frankie Yankovica.[5]

Na vrhuncu svoje karijere pobijedio je na takmičenju muzičkih grupa i samog velikana Duke Ellingtona u gradu Milwaukee. Poslije toga je bio domaćin raznih polka emisija u Clevelandu, Chicagu i Buffalu koje su emitovane na TV ranih 1960-ih.[6] Sam Frankie Yankovic se trudio da ostane u toku tadašnjih modernih muzičkih zbivanja. Svirao je tada moderne pjesme od drugih izvođaća poput "Proud Mary", "Somewhere My Love" i "Please Release Me." U Nashville-u je svirao pred oko 10 000 gledalaca za tada velikim muzičkim zvijezdama kao što su Johnny Cash, Jerry Lee Lewis i Everly Brothers.

Prema izjavi Popovicha:

da se Frankie Yankovic usredsredio na pjevanje bluesa ili "country" muzike umjesto polki, bio bi na naslovnoj strani muzičkog magazina Rolling Stone.

Svirao je stilski raznovrsniju muziku nego drugi velikani polka muzike, gdje je snimio melodiju iz Poljske pod nazivom "Who Stole the Kishka" i "country" pjesmu "I Wish I Was 18 Again." U svoj repertoar uključivao je "country", "western", i pop pjesme da privuče širu publiku raznih etničkih grupa. Pojavljivao se kao gost na mnogim najpopularnijim radio i TV emisijama, popularišući polka muziku kod ljudi koji nikada prije nisu slušali ovu vrstu muzike u SAD-a. U naselju Euclid u Clevelandu nalazi se polka muzej "The Polka Hall of Fame Museum" gdje se između ostalih predmeta vezanih za polka muziku nalazi i harmonika na kojoj je svirao Frankie Jankovic. On je utjecao na mnoge harmonikaše i njihove sljedbenike koji su svirali amerikanizovane melodije iz Slovenije.[7] Učinio je više za popularizaciju polke nego bilo koji drugi izvođač i ostaje mjerilo po kojem se mjere svi ostali polka umjetnici.[6]

Slovenija

[uredi | uredi izvor]
Avsenik gostilna u Begunju u kojoj je u ljeto 1995. godine nastupao Slavko Avsenik sa njegovom grupom "Slavko Avsenik i njegovi pravi Gorenjci" (njem. Slavko Avsenik und seine original Oberkreiner) u čast posjete Frankie Yankovica Sloveniji. Sam Yankovic je nastupao to veče sa svojom grupom u restoranu.

Frankie Yankovic i Walter Ostanek su za proslavu svojih rođendana 80-og i 60-og respektivno, zajedno otputovali u Sloveniju vodeći sa sobom svoje supruge i oko 100 ljubitelja polka muzike. Frankie Yankovic je bio veoma cijenjen u Sloveniji čije singl ploče su bile svirane na slovenskom radiju kad je Slavko Avsenik još bio dječak. Avsenik, veliki slovenski polka kompozitor i harmonikaš koji je u mnogo navrata svirao pred publikom od 70.000 gledalaca u Njemačkoj, priredio je sa svojom muzičkom grupom raskošnu zabavu za Frankie Yankovica u svom restoranu. Frankie Yankovic je također svirao sa svojom grupom na zabavi. Sljedećeg dana su pili šampanjac zajedno sa tadašnjim predsjednikom Slovenije Milanom Kučanom.[7]

Nagrade

[uredi | uredi izvor]
  • "Grammy" nagrada za najbolji polka album 1985. godine - "70 Years of Hits." [2]

Reference

[uredi | uredi izvor]
  1. ^ a b "Biografija Frankiea Yankovica". slovenska-biografija.si. Pristupljeno 6. 6. 2015.
  2. ^ a b "Biografija Frankiea Yankovica". allmusic.com. Pristupljeno 6. 6. 2015.
  3. ^ a b Greene, Victor (1992). A Passion for Polka. Berkeley: University of California Press. str. 355, ISBN 0-520-07584-6.
  4. ^ a b "Biografija Frankiea Yankovica". Arhivirano s originala, 8. 3. 2018. Pristupljeno 8. 6. 2015.
  5. ^ a b "Biografija Waltera Ostaneka". walterostanekband.com. Pristupljeno 28. 6. 2015.
  6. ^ a b c d "Biografija Frankiea Yankovica". mtv.com. Arhivirano s originala, 29. 6. 2015. Pristupljeno 29. 6. 2015.
  7. ^ a b str. 157, 139, 172-173, 195 i 196 "Muzička baština Frankiea Yankovica" Provjerite vrijednost parametra |url= (pomoć). books.google.com. Pristupljeno 5. 7. 2015.