Oscar za najbolji film je jedna od nagrada Oscara koju godišnje dodjeljuje Akademija filmskih umjetnosti i nauka (AMPAS) producentima filmova koji rade u filmskoj industriji i jedina je kategorija u kojoj svaki član ima pravo da podnese nominaciju. Nagrada za najbolj film se smatra najvažnijim Oscarom, jer objedinjava režiju, glumu, filmsku muziku, scenarij, montažu i druge napore koji se ulažu u film. Prema tome, nagrada za najbolji film je konačna nagrada svake svečanosti dodjele Oscara. U pozorištu Dolby Theatre u Los Angelesu, gdje se održava ceremonija dodjele nagrada Akademije od 2002, prikazuje se svaki film koji je osvojio ovu nagradu, još od samog početka dodjele nagrada.[1] Zaključno s 92. dodjelom "Oscara" bilo je ukupno 563 filmova koji su imali nominacije za ovu kategoriju i 92 pobjednika.[2]
Na svečanosti 1. dodjele "Oscara" za 1927. i 1928. postojale su dvije kategorije koje su jednako smatrane kao najvažnije: Izvanredan film i Jedinstvena i umjetnička produkcija. Prvi film koji je dobio nagradu za Izvanredan film je bio ratni epski film Krila, a nagradu za Jedinstvenu i umjetničku produkciju je osvojio film Zora; obje nagrade su bile namijenjene da odaju priznanje za različite i jednako važne aspekte vrhunskog filmskog stvaralaštva. Sljedeće godine, Akademija je ukinula nagradu za Jedinstvenu i umjetničku produkciju, i retroaktivno je odlučeno da nagrada koju je osvojio film Krila ostaje najvažnija od svih ostalih nagrada.[3] Iako je nagrada zadržala naslov Izvanredan film za narednu svečanost, tokom godina desilo se nekoliko promjena, i tek je 1962. ova kategorija dobila naziv Oscar za najbolji film.[2]
Prvobitno je producentska kuća bila ta koja je dobivala nagradu sve do 1950, nakon čega su svi zaslužni producenti bili u mogućnosti da prime nagradu. Ovo pravilo je izmijenjeno 1998, kada se primjenjuje ograničenje na samo tri producenta, zbog filma Zaljubljeni Shakespeare, za koji su svih pet producenata primili nagradu.[4][5][6]
Od 2014. "posebna pravila za nagradu najboljeg filma godine" ograničavaju primaoce na one koji ispunjavaju dva glavna zahtjeva:[7]
Pravila dopuštaju bona fide timu ne više od dvoje ljudi koji se smatraju jednim producentom, ako dvije osobe imaju uspostavljeno producentsko partnerstvo najmanje prethodnih pet godina, i da su tokom tog vremena kao producentski tim producirali najmanje pet filmova za javno prikazivanje u kinima.[7]
Akademija može napraviti izuzetke na ova ograničenja, što se desilo sa Anthonyjem Minghellom i Sydnyjem Pollackom koji su bili posthumno nominirani među četiri producenta za film The Reader.[8] Od 2014, samo Izvršni odbor producenata može napraviti takve izuzetke ali samo u "rijetkim i vanrednim okolnostima." [7]
Nagrada Akademije za najbolji film i režiju su vrlo usko povezane kroz svoju historiju. Od 86 filmova koji su nagrađeni za najbolji film, 62 su također nagrađeni i za najbolju režiju. Samo četiri filma su osvojili nagradu za najbolji film a da njihov režiser nije bio nominiran: Krila (1927/28), Grand Hotel (1931/32), Vozeći gospođicu Daisy (1989), i Argo (2012). Samo dva dobitnika nagrade za najbolju režiju čiji filmovi nisu dobili nominaciju za najbolji film bili su iz ranih godina: Lewis Milestone za Dva arapska viteza (1927/28), i Frank Lloyd za The Divine Lady (1928/29).[9]
24. juna 2009, AMPAS je objavio da će se broj nominiranih filmova za nagradu u ovoj kategoriji povećati sa 5 na 10, počevši od 82. dodjele "Oscara (2009).[10] Ekspanzija je povratak na početne godine Akademije između 1930. i 1940, kada je 8-12 filmova bilo nominirano. "Imati 10 najboljih filmskih nominacija omogućiti će glasačima Akademije da prepoznaju i uključe neke od fantastičnih filmova koji se često pojavljuju u drugim kategorijama Oscara, ali su istisnuti iz utrke za glavnu nagradu," kazao je predsjednik AMPAS-a Sid Ganis u na konferenciji za novinare.[10]
Nagrada nije bez kontroverzi. Jedna sporna tačka je mali broj filmova koji nisu na engleskom jeziku. Do danas, samo devet filmova na stranim jezicima su bili nominirani u kategoriji a to su: Velika iluzija (francuski, 1938); Z (francuski, 1969); Emigranti (švedski, 1972); Jauci i šaputanja (švedski, 1973); Il Postino (talijanski/španski, 1995); Život je lijep (italijanski, 1998); Pritajeni tigar, skriveni zmaj (kineski, 2000); Pisma iz Iwo Jime (japanski, 2006). i Ljubav (francuski, 2012).[11]
Ostale kontroverze uključuju i nedostatak animiranih filmova. Disney-jev Ljepotica i zvijer je postao prvi film sa ovom nominacijom, zatim slijedi Disney-Pixar-ov Up i Toy Story 3 koji su bili nominirani nakon što je Akademija proširila broj kandidata; nijedan film naučne fantastike nije osvojio nagradu i pored niza uspješnih kandidata; samo jedan film fantazije je osvojio nagradu Gospodar prstenova:povratak kralja, 2003; samo dvije komedije Zaljubljeni Shakespeare, 1998 i Umjetnik, 2011 su osvojili nagradu u zadnjih 30 godina. Također sve do danas, nijedan dokumentarac nije bio nominiran za najbolji film.[12]
Dvanaest filmova isključivo finansiranih izvan SAD-a su osvojili Oscara za najbolji film, od kojih je jedanaest koji su bili finansirani, djelimično ili u cjelini, od strane Ujedinjenog Kraljevstva. Ti filmovi su hronološki: Hamlet, Most na rijeci Kwai, Lawrence od Arabije, Tom Jones, Čovjek za sva vremena, Oliver!, Vatrene kočije, Gandhi, Posljednji kineski car, Milioner s ulice i Kraljev govor. Dvanaesti film, Umjetnik, finansirala je Francuska.[12]
| Godina | Film | Filmski studio |
|---|---|---|
| 1927/28. (1) | ||
| Krila | Famous Players-Lasky | |
| Sedmo nebo | Fox | |
| The Racket | The Caddo Company | |
| 1928/29. (2) | ||
| Brodvejska melodija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Alibi | Feature Productions | |
| Holivudska revija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| U staroj Arizoni | Fox | |
| Rodoljub | Paramount Famous Lasky |
| Godina | Film | Filmski studio |
|---|---|---|
| 1940. (13) | ||
| Rebecca | Selznick International Pictures | |
| Tri života jedne žene | Warner Bros. | |
| Ratni dopisnikt | Walter Wanger (produkcijska kompanija) | |
| Plodovi gnjeva | 20th Century-Fox | |
| Veliki diktator | Charles Chaplin Productions | |
| Kitty Foyle | RKO Radio | |
| Pismo | Warner Bros. | |
| Dugo putovanje kući | Argosy-Wanger | |
| Our Town | Sol Lesser (produkcijska kompanija) | |
| Priča iz Philadelphije | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 1941. (14) | ||
| Kako je bila zelena moja dolina | 20th Century-Fox | |
| Cvijeće u prašini | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Građanin Kane | Mercury | |
| Opet dolazi gospodin Jordan | Columbia | |
| Zaustavi zoru | Paramount | |
| Male lisice | Samuel Goldwyn Productions | |
| Malteški sokol | Warner Bros. | |
| Jednom nogom u raju | Warner Bros. | |
| Narednik York | Warner Bros. | |
| Sumnja | RKO Radio | |
| 1942. (15) | ||
| Gospođa Miniver | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 49. paralela | Ortus | |
| Kings Row | Warner Bros. | |
| Veličanstveni Ambersonovi | Mercury | |
| Frulaš iz Hamelina | 20th Century-Fox | |
| Ponos Jenkija | Samuel Goldwyn Productions | |
| Robovi prošlosti | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Govor grada | Columbia | |
| Wake | Paramount | |
| Fićfirić sa sjevera | Warner Bros. | |
| 1943. (16) | ||
| Casablanca | Warner Bros. | |
| Kome zvono zvoni | Paramount | |
| Nebo može čekati | 20th Century-Fox | |
| Ljudska komedija | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Borimo se na moru | Two Cities Films | |
| Madame Curie | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Što brojniji, to veseliji | Columbia | |
| Omča za vješanje | 20th Century-Fox | |
| The Song of Bernadette | 20th Century-Fox | |
| Watch on the Rhine | Warner Bros. | |
| 1944. (17) | ||
| Idući svojim putem | Paramount | |
| Dvostruka obmana | Paramount | |
| Plinsko svjetlo | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Otkako si otišao | Selznick International Pictures | |
| Wilson | 20th Century-Fox | |
| 1945. (18) | ||
| Izgubljeni izlet | Paramount | |
| Diži sidra! | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Zvona svete Marije | Rainbow Productions | |
| Mildred Pierce | Warner Bros. | |
| Opsjednut | Selznick International Pictures | |
| 1946. (19) | ||
| Najljepše godine našeg života | Samuel Goldwyn Productions | |
| Henry V | Two Cities Films | |
| Divan život | Liberty Films | |
| Oštri rub | 20th Century-Fox | |
| Proljeće života | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| 1947. (20) | ||
| Džentlmenski sporazum | 20th Century-Fox | |
| Biskupova žena | Samuel Goldwyn Productions | |
| Unakrsna vatra | RKO Radio | |
| Velika iščekivanja | J. Arthur Rank-Cineguild | |
| Čudo u 34. ulici | 20th Century-Fox | |
| 1948. (21) | ||
| Hamlet | J. Arthur Rank-Two Cities Films | |
| Johnny Belinda | Warner Bros. | |
| Crvene cipelice | J. Arthur Rank-Archers | |
| Zmijsko leglo | 20th Century-Fox | |
| Blago Sierra Modre | Warner Bros. | |
| 1949. (22) | ||
| Svi kraljevi ljudi | Columbia | |
| Bojište | Metro-Goldwyn-Mayer | |
| Nasljednica | Paramount | |
| Pismo trima ženama | 20th Century-Fox | |
| Polijetanje usred dana | 20th Century-Fox |
| Godina | Film | Producent(i) |
|---|---|---|
| 2020/21. (93) | ||
| Zemlja nomada | Frances McDormand, Peter Spears, Mollye Asher, Dan Janvey i Chloé Zhao | |
| Otac | David Parfitt, Jean-Louis Livi i Philippe Carcassonne | |
| Juda i crni mesija | Shaka King, Charles D. King i Ryan Coogler | |
| Mank | Ceán Chaffin, Eric Roth i Douglas Urbanski | |
| Minari | Christina Oh | |
| Djevojka koja obećava | Ben Browning, Ashley Fox, Emerald Fennell i Josey McNamara | |
| Zvuk metala | Bert Hamelinck i Sacha Ben Harroche | |
| Čikaška sedmorka | Marc Platt i Stuart M. Besser |