Alfonso Reyes

Alfonso Reyes
Irudi gehiago
enbaxadore
Bizitza
Jaiotza	Monterrey, 1889ko maiatzaren 17a
Herrialdea	Mexiko
Heriotza	Mexiko Hiria, 1959ko abenduaren 27a (70 urte)
Familia
Aita	Bernardo Reyes
Hezkuntza
Heziketa	Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoa
Hizkuntzak	gaztelania
Jarduerak
Jarduerak	poeta, diplomazialaria, legelaria, filosofoa, itzultzailea, legelari-poeta, abokatua, idazlea, humanista eta saiakeragilea
Enplegatzailea(k)	El Colegio de México
Jasotako sariak	ikusi National Prize for Arts and Sciences  (1945) Honorary Doctorate from the National Autonomous University of Mexico  (1951) doctor honoris causa from the University of Paris  (1958)
Kidetza	Colegio Nacional ^(en) Academia Mexicana de la Lengua Ateneo de la Juventud ^(en)

Alfonso Reyes Ochoa (Monterrey, Nuevo Leon, 1889ko maiatzaren 17a - Mexiko hiria, 1959ko abenduaren 27a) mexikar diplomatikoa, idazlea eta literatura-kritikaria izan zen. Espainiako Gerra Zibilean lan eskerga egin zuen Errepublikaren alde.

Biografia

Alfonso Reyes Bernardo Reyes generalaren eta Aurelia Ochoaren bederatzigarren semea izan zen; guztiak hamabiak izan ziren. Aita Porfirio Diazen gobernuan goi karguak izan zituen. Lehehenengo ikasketak Monterreyn egin zituen eta ikasketa unibertsitsarioak Mexiko Hirian; han Zuzenbide ikasi zuen, 1913an graduatuz.

Mexikoko Unibertsitateko zuzenbideko ikasle zela, Pedro Henríquez Ureña, Antonio Caso eta José Vasconcelos Calderón lagunekin batera Gazteen Ateneoa bultzatu zuen (1910). Talde horretan klasikoen irakurketa bultzatu zuten eta Positibismoaren ideiak. Talde horrek eragin handia izan zuen garaiko Mexikon.

Kritikari eta prosista fin agertu zen Cuestiones estéticas (1911, Estetikari buruz) obran. Urte horiek Mexikoko Iraultzarena izan ziren eta, Porifirio Diazekin zuten harreman onaren ondorioz, Reyes familiarentzat ez ziren errazak izan. 1912an Escuela Nacional de Altos Estudios zelakoaren idazkaria izendatu zuten; eskola hori gaur egungo UNAMen Filosofia eta Letretako Fakultatearen aurrekaria zen. Han Hizkuntza eta Literatura espainiarrak irakatsi zituen.

1913an Alfonso Reyes aitak Francisco I. Maderoren aurkako estatu kolpean hartu zuen parte eta ekintza horretan Mexiko Hiriaren Zokalo hil zuten. gertaera horien ondorioz, urte berean idazlea Parisa joan zen Mexikoko Enbaxadan lan egiteko. 1914an Espainian erbeesteratu zen. Penintsulan hamar urte egin zituen; urte horietan bere obraren lan sendoenak idatzi zituen. Madrilgo Historia Ikaskuntzako Zentroan^[1] hasi zen lanean, Ramón Menéndez Pidalen zuzendaritzapean. Halaber, Mexikoko ordezkaritzako idazkaria izan zen, 1920. urtetik aurrera. 1917an Cartones de Madrid, Visión de Anáhuac eta El suicida argitaratu zituen; 1921an El cazador.

1924an Parisa itzuli zen. Geroago, Mexikoko enbaxadore izan zen Argentinan (1927 eta 1936) eta Brasilen (1930). Urte horietan Stéphane Mallarméren poemak gaztelaniaz itzuli zituen.

1939. urtean Mexikora itzuli zenean, hango literaturako aitagoi bihurtu zen. Urte horretan Mexikoko Espainiaren Etxearen^[2] lehendakaria izan zen. Instituzio hori Frankismoaren erbesteratuek sortu zuten eta hortik Mexikoko Ikastetxe^[3] ospetsua sortu zen eta erbesteratuekin harreman zuzena izan zuen, tartean Eugenio Imatz pentsalari donostiarrarekin. Urte horietan Espainiako Errepublikaren aldeko jarrera sutsua azaldu zuen. 1951an bihotzeko bat izan zuen. 1957an Mexikoko Letretako Akademiako lehendakari izendatu zuten. Munduko unibertsitate desberdinetan Honoris Causa Doktorea izendatu zuten. 1959ko abenduaren 27an Mexiko Hirian hil zen.

Oso idazle oparoa izan zen. Fondo de Cultura Económica argitaletxeak bere Obra Guztien 27 liburuki argitaratu ditu. Jorge Luis Borgesen hitzetan Reyes "garai guztietako gaztelaniazko prosalari onena" izan zen.

Obra

Alfonso Reyesen hilobia Mexiko Hirian.

Poesia

• Huellas
• Yerbas del tarahumara
• Minuta
• Homero en Cuernavaca
• Sol de Monterrey

Antzerkia

• Ifigenia Cruel, operako bertsioa. Roberto Téllez Oropezak eta Leandro Espinosak egin zituzten moldaketak. Ez zen antzeztu.

Saiakera

• Cuestiones estéticas, 1911
• El suicida, 1917
• Visión de Anáhuac, 1917
• Vísperas de España
• Cartones de Madrid, 1917
• Retratos reales e imaginarios, 1920
• Simpatías y diferencias
• Calendario
• Homilía por la cultura
• Cuestiones gongorinas, 1927
• Discurso por Virgilio, 1931
• Capítulos de literatura española, 1939-1945
• Nuestra lengua
• Pasado inmediato
• Estudios helénicos
• La filosofía helenística
• La X en la frente
• Memorias de cocina y bodega
• Las burlas veras
• México en una nuez'

Narratiba

• Los tres tesoros
• El plano oblicuo
• Árbol de pólvora
• Quince presencias
• Los siete sobre Deva. Sueño de una tarde de agosto

Bibliografia

• Alfonso Rangel Guerra: Las ideas literarias de Alfonso Reyes. Bigarren argitalpena. Mexiko: El Colegio de México, 1991.
• Alicia Reyes: Genio y figura de Alfonso Reyes. Mexiko: Fondo de Cultura Económica, 2000.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Alfonso Reyes

• (Gaztelaniaz) https://web.archive.org/web/20220303032913/http://www.alfonsoreyes.org/ Alfonso Reyesi buruzko web orria.
• (Gaztelaniaz) https://web.archive.org/web/20090531085622/http://www.jornadasalfonsinas.org/ Alfonso Reyesi buruzko jardunaldiak.
• (Gaztelaniaz) http://cvc.cervantes.es/literatura/escritores/a_reyes/default.htm Alfonso Reyes, el sendero entre la vida y la ficción Cervantes Birtualean.

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Centro de Estudios Históricos de Madrid
2. Casa de España de México
3. Colegio de México