Catherine Cesarsky

Catherine Cesarsky
	; (2005) Irudi gehiago
Square Kilometre Array (en) lehendakari
; CERNeko presidenteorde
high commissioner for atomic energy (en)
; Nazioarteko Astronomia Elkarteako presidentea
ESO’s Director General (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Catherine Jeanne Gattegno
Jaiotza	Ambazac, 1943ko otsailaren 24a (81 urte)
Herrialdea	Frantzia
Familia
Ezkontidea(k)	Diego Cesarsky (en) (1965 - 2021)
Haurrideak	ikusi Michelle Guillon (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Harvard Unibertsitatea 1972) Doktoretza ; Buenos Airesko Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	Doktoretza
Doktorego ikaslea(k)	Pierre-Olivier Lagage (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	astronomoa eta astrofisikaria
Enplegatzailea(k)	Hegoaldeko Behatoki Europarra ; Square Kilometre Array (en) ; Nazioarteko Astronomia Elkartea
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko ofizial handia (2018ko abenduaren 31) ; Jules Janssen saria (2009) ; Grand Officer of the National Order of Merit (2014ko maiatzaren 14a) ; Foreign Member of the Royal Society (2005) ; Ginebrako Unibertsitateko honoris causa doktoregoa (2010) ;
Kidetza	Frantziako Zientzien Akademia; Academia Europaea (en) ; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Suediako Zientzien Errege Akademia; Nazioarteko Astronomia Elkartea; Royal Society; Société Française d'Astronomie et d'Astrophysique (en)

Catherine Jeanne Gattegno Cesarsky (Ambazac, Frantzia, 1943ko otsailaren 24a) astronomo frantziar-argentinarra da,^[1] Nazioarteko Astronomia Elkarteko (IAU) presidente ohia, astrofisika modernoan egindako ikerketengatik ere ezaguna.^[2]

Biografia

Frantzian jaio zen, baina bi urte zituenetik Argentinan hazi zen. Aldi berean, gaztelaniazko lehen hezkuntzako eskola batean eta frantsesezko ikastetxe batean ikasi zuen. Geroago Buenos Airesko Frantses Ikastetxean erdi mailako ikasketak egin zituen,^[1] eta bertan Matematika eta Zientzietan espezializatu zen lehen emakumea izan zen.^[3] Bere karrera Frantziako École polytechnique-n jarraitu nahi zuen, baina emakumerik onartzen ez zutela esan ziotenean, Buenos Airesko Unibertsitatean gradu-ikasketak hastea erabaki zuen, non Fisika Zientzietako lizentziadun titulua jaso zuen 1959 eta 1965 bitartean.^[1]^[4]

1961 eta 1963 artean UBAko ikasle izan zen bitartean, Fisikako 2. mailako laguntzailea izan zen. UBAn ikasketak amaitu ondoren, 1961ean hasi zen lanean Fisikako 2. mailako laguntzaile gisa unibertsitate berean, 1963an CONICETen 1965era arte lan egiteko beka jaso zuen arte. Gero Harvard Unibertsitatera joan zen ikastera 1966 eta 1971 bitartean, eta astronomian PhDa lortu zuen.^[5] Harvardeko ikasle izan zen bitartean, hainbat postutan aritu zen unibertsitatean, hala nola Teaching Fellow, Pickering Fellowship, Harvard Scholarship eta M. Weyerhaeuser Jewett Research Fellowship.^[4]

Ibilbide profesionala

Argentinan 1965 eta 1966 artean, Argentinako Radioastronomia Institutuan ikertzaile aritu zen. Behin Estatu Batuetan, Research Fellow gisa aritu zen 1971 eta 1974 artean Kaliforniako Teknologia Institutuan, astronomia departamentuaren barruan.^[4] 1974an, Direction des Sciences de la Matière-ko Astrofisika Zerbitzura sartu zen Centre d 'Etudes Nucléaires de Saclay zentroan, eta hainbat lanpostutan jardun zuen 1993ra arte, hala nola: Pertsonal-kidea, Talde Teorikoko burua eta Astrofisikako Zerbitzuko burua.^[5]^[4]

1994 eta 1999 artean Direction des Sciences de la Matière erakundeko zuzendaria izan zen,^[1]^[5] eta gero, 1999 eta 2007 artean, Hegoaldeko Behatoki Europarreko zuzendari nagusia izan zen.^[5]^[6] Denbora horretan, ISOCAMeko ikertzaile nagusia ere izan zen, Europako Espazio Agentziaren (ESA) ISO espazio teleskopioaren kamerakoa.^[5] 2006. urtean Nazioarteko Astronomia Elkarteko presidente aukeratu zuten 2006-2009 aldirako, eta postu horretara iritsi zen lehen emakumea izan zen.^[2]^[3]^[5]^[7]^[8]

Cesarskyren ikerketek astrofisika modernoaren hainbat arlo hartzen dituzte barne, energia handiko domeinutik hasi eta infragorri eta erradioraino. Bere ikerketaren adibide dira izpi kosmiko galaktikoen, materiaren eta izarrarteko ingurune lausoko eremuen hedapenaren eta osaeraren azterketak, supernobetako partikulen azelerazioa eta iturri galaktiko eta estragalaktikoen isuri infragorria; eta horrek emaitza berri eta zirraragarriak dakartza izar-eraketaren eta eboluzio galaktikoaren gainean.^[9]

2007tik High Commissioner for Atomic Energy gisa aritzen da Saclayko Centre d 'Etudes Nucléairesen.^[4]

2017ko urriaren 13an, Square Kilometer Array (SKA) administrazio kontseiluko presidente izendatu zuten.^[10]

Bere ibilbide osoan 350 argitalpen zientifiko baino gehiago egin ditu.^[4]