Mary Buckland

Mary Buckland
Bizitza
JaiotzaAbingdon-on-Thames, 1797ko azaroaren 20a
Herrialdea Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
 Britainia Handiko Erresuma
HeriotzaIslip (en) Itzuli, 1857ko azaroaren 30a (60 urte)
Familia
Ezkontidea(k)William Buckland
Seme-alabak
Hezkuntza
Hizkuntzakingelesa
Jarduerak
Jarduerakpaleontologoa, itsas-biologoa, zientzia ilustratzailea eta naturalista

Mary Morland Buckland (Abingdon-on-Thames,1797ko azaroaren 20a - Islip, 1857ko azaroaren 30a) britainiar paleontologo, itsas biologo eta zientzia ilustratzailea izan zen.[1][2]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Familia eta haurtzaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Buckland familiaren silueta

Buckland 1797an jaio zen Sheepstead Housen, Abingdon-on-Thamesen, aita Benjamin Morland abokatua izan zen. Ama, Harriet Baster Morland, haurra zela hil zitzaion, eta aita berriz ezkondu zen, erdi anai-arreben familia handi bat osatuz.[3][4] Southamptonen hezi zen, eta Maryk denbora asko eman zuen ere bere haurtzaroan Sir Christopher eta Lady Pegge Oxford-en etxean, non Peggek, Unibertsitateko Regius Anatomia Irakasleak, bere interes zientifikoak bultzatu zituen.[5]

Gaztaroan, Georges Cuvierrek egindako ikerketekiko interesa sentitu zuen, eta espezimenak eta ilustrazioak eman zizkion.[5] Buckland ezagutzera eman zen marrazkilari zientifiko gisa, eta Conybeare, Cuvier eta laster bere senarra izango zen William Buckland lagundu zituen.[6][2]

Ezkontza

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Caroline Foxen arabera, Bucklandek honela ezagutu zuen William Buckland senarra:

Biak Dorsetshiretik zihoazen eta bakoitzak Georges Cuvier naturalista frantsesaren liburuki berri eta entzutetsu bat irakurtzen zuen. Elkarrizketa batean murgildu ziren, eta Buckland doktoreak esan zuen: "Morland andereñoa izan behar duzu, aurkezpen-gutuna helaraziko diodana". Arrazoia zuen, eta laster Buckland andrea bihurtu zen.[7]

Elizabeth Gordon

1825ean, Bucklandekin ezkondu zen, ondoren Westminsterreko dekano bihurtuko zena.[8] Eztei-bidaia esplorazio geologikoko bidaia bat izan zen, urtebete iraun zuena, geologoak eta Europa osoko kokapen geologikoak bisitatzea barne.[9] Bederatzi seme-alaba izan zituzten, tartean Frank Buckland, Elizabeth Oke Buckland Gordon-en egilea. Hauek txikitatik ezagutu zituzten gurasoen fosil bildumak eta, 4 urterekin, Frankek arrakastaz identifika zitzakeen iktiosauro baten ornoak.[10] Bucklandek bere ezkontidearen jarduerak babestu zituen, eta, aldi berean, bere denbora orekatu zuen seme-alaben hezkuntzan laguntzeko.[11] Herrixketan hezkuntza sustatzen ere jardun zuen. Bere ezkontza garaian, zientziari jarraitzeko nahia mugatua izan zen, bere senarrak emakumeak jarduera zientifikoetan aritzea gaitzesten zuelako.[6]

Bere seme zaharrenak, Frankek, honako hau esan zuen amari buruz, Bucklanden lanean egindako ekarpenagatik:

"Ez zen bakarrik nire aitaren lagun adeitsu, atsegin eta bikaina; baina berez adimen-ahalmen handiz, iraunkortasun eta ordena-ohituraz hornituta zegoenez, adimen bikain batek girotua, senarrari materialki laguntzen zion bere literatur lanetan, eta sarritan leunketa bat ematen zien, bere merezimenduari ezer gutxi eransten ziona... Bere lumarekin laguntza materiala emateaz gain, arkatzaren erabileran zuen berezko talentuari esker ilustrazio zehatzak eta marrazki amaituak eman ahal izan zituen... Era berean, bereziki azkarra eta ordenatua izan zen kaltetutako fosilak konpontzeko lanean... Aleak identifikatzeko lana ere egin zuen ".

Megalosaurus gorputz-adarraren hezurrak 1824.

Helduaroa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1842an William Buckland gaixotu egin zen eta bere osasun mentala hondatzen hasi zen. Londresko Chapham hiriko John Bush Asilo Mentalera bidalia izan zen.[12] Handik gutxira, Mary Sussex-eko St Leonards-on-Sea-ra erretiratu zen eta bere senarraren ikerketen estimua erakusten jarraitu zuen.[11] Bucklandek fosilen eta beste espezimen batzuen bilduma zabala bildu zuen eta Islip herrixkako eskola batean irakasle izan zen, familiaren landetxetik gertu.[6] 1857ko azaroaren 30ean hil zen Leonardsen (Sussex) eta Islipen (Oxfordshire) lurperatu zuten.

Ibilbidea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mary Buckland-ek marraztutako Megalosaurus-aren eskuineko behe-barailaren aurreko muturra

Bucklandek nerabezaroan hasi zuen bere ibilbidea ilustrazioak eginez eta paleontologiaren sortzailetzat jotzen den George Cuvierrentzat eta William Conybeare geologo britainiarrarentzat espezimenak eskainiz.[13] Fosilen ereduak egin zituen eta Oxfordeko Unibertsitateko Historia Naturaleko Museorako fosilak etiketatu zituen, itsas zoofitoak aztertu zituen eta hautsitako fosilak konpondu zituen senarraren aginduei jarraituz.[2]

Mary Buckland-ek asko lagundu zion senarrari berak agindutakoan idazten, editatzen, bere liburuetarako ilustrazio landuak ekoitziz, bere behaketen oharrak hartuz eta zati handi bat berak idatziz.[2][12][14] Artista gisa zituen trebetasunak 1823an argitaratutako Buckland jaunaren Reliquiae diluvianae obran eta 1836an bere Geology and Mineralogy-n daude ikusgai.[12] Semeak adierazi zuen bereziki "txukuna eta azkarra" zela fosilak konpontzeko zementazio bereziki garatuarekin, eta William Bucklanden esperimentuei laguntzen ziela aztarna fosilak eta beste asko erreproduzitzen.[12] Hark lagundu zion The Bridgewater Treatises-en liburuki bat egiteko enkargua jaso zuenean.

Buckland bere senarra hil ondoren osasunez gaizki zegoen arren, bere lanarekin jarraitu zuen eta bere ikerketa propioa garatu zuen. Mikroskopio baten bidez itsas bizitzako mikro-formak aztertu zituen Caroline alabarekin,[14] eta zoofito eta belaki-bilduma handi bat antolatu zuen, bere senarrarekin Guernsey eta Sark kanal uharteetara egindako bisitetan bildu zuenarekin.[12] Bere fosilen berreraikuntza gehienak Oxfordeko Unibertsitateko Historia Naturalaren Museoak ditu.[11]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ «Females, Fossils and Hyenas – part 1 | The Repository - Updates about the Royal Society's work on bringing the history of science to life.» web.archive.org 2014-03-03 (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  2. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) Stadler, Marta Macho. (2023-11-20). «Mary Morland Buckland, paleontóloga» Mujeres con ciencia (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  3. ↑ (Ingelesez) Ogilvie, Marilyn Bailey. (1986). Women in Science: Antiquity Through the Nineteenth Century : a Biographical Dictionary with Annotated Bibliography. MIT Press ISBN 978-0-262-65038-0. (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  4. ↑ «Females, Fossils and Hyenas – part 2 | The Repository - Updates about the Royal Society's work on bringing the history of science to life.» web.archive.org 2014-03-06 (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  5. ↑ a b Abingdon Area Archaeological and Historical Society and contributors.. “Mary Buckland, Nee Morland.”. Abingdon-on-Thames, 2015..
  6. ↑ a b c Burek, Cynthia V., and B. Higgs.. The Role of Women in the History of Geology.. Geological Society, 2007.
  7. ↑ Gordon, Mrs. (1894). The Life And Correspondence Of William Buckland. (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  8. ↑ (Ingelesez) Ogilvie, Marilyn Bailey. (1986). Women in Science: Antiquity Through the Nineteenth Century : a Biographical Dictionary with Annotated Bibliography. MIT Press ISBN 978-0-262-65038-0. (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  9. ↑ «William Buckland». Learning more. Oxford University Museum of Natural History..
  10. ↑ Bompas, George Cox. (1909). Life of Frank Buckland.. London: Thomas Nelson, 13 or..
  11. ↑ a b c Buckland, William, and David Knight. Geology and Mineralogy, Considered with Reference to Natural Theology, Volume 1. Published in Association with the Natural History Museum by Routledge, 2003.. .
  12. ↑ a b c d e (Ingelesez) «Buckland [née Morland, Mary (1797–1857), geological artist and curator»] Oxford Dictionary of National Biography  doi:10.1093/ref:odnb/9780198614128.001.0001/odnb-9780198614128-e-46486. (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  13. ↑ (Ingelesez) Mary Buckland, nee Morland - Abingdon on Thames Town Council. 2015-02-10 (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).
  14. ↑ a b Kölbl-Ebert, Martina. (1997-04-01). «MARY BUCKLAND (NÉE MORLAND) 1797–1857» Earth Sciences History 16 (1): 33–38.  doi:10.17704/eshi.16.1.yl20183310h53372. ISSN 0736-623X. (Noiz kontsultatua: 2024-12-19).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]