María Eugenia Vaz Ferreira

María Eugenia Vaz Ferreira

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakMaria Eugenia
JaiotzaMontevideo, 1875eko uztailaren 13a
Herrialdea Uruguai
HeriotzaMontevideo, 1924ko maiatzaren 20a (48 urte)
Familia
Haurrideak
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
alemana
Jarduerak
Jarduerakirakaslea, idazlea, poeta eta musikagilea
MugimenduaModernismo (Literatura Hispanoamerikarra)a
Genero artistikoaolerkigintza
Maria Eugenia Vaz Ferreira oroitzeko monumentua

María Eugenia Vaz Ferreira (Montevideo, Uruguai, 1875eko uztailaren 13a - ib., 1924ko maiatzaren 20a) Uruguaiko irakasle eta poeta izan zen. Poeta gisa ospetsu egin zen lehen emakume uruguaitarra izan zen, eta herrialdeko poeta nagusietako bat, Delmira Agustini eta Juana de Ibarbourourekin batera.[1]

Biografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uruguaiko familia ospetsuenetako batekoa zen.[2] Manuel Vaz Ferreira merkatari portugaldarraren eta Belén Ribeiroren alaba izan zen, eta Carlos Vaz Ferreira filosofoaren arreba bakarra.

Haurtzaroan, irakasle pribatuen ikasgaiak jaso zituen, eta ez zuen inolako ikastaro erregularrik egin. Bere osabarekin, León Ribeiro musikariarekin, pianoa ikasi zuen eta zenbait ekitaldi publikotan kontzertista gisa parte hartu zuen 1895 eta 1910 artean. Musika-konposizioak ere egin zituen, eta ez da horien erregistrorik gorde. Konpositore kutunenak Richard Wagner eta Frédéric Chopin ziren.[3] Halaber, pintura ikasi zuen beste osaba batekin, Julio Freirarekin. Literaturan ez zuen prestakuntzarik izan eta gaztetan gutxi irakurri zuen; beraz, bertsoek bultzada naturala dute.[4] Izaera indibidualista zuen eta arrarotzat jotzen zuten, ezegonkortasun psikikoaren ondorioz; fobiak zituela uste da. Hori areagotu egin zen azken urteetan, Montevideoko kaleetan zebilela.

Irakasle gisa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Montevideon Emakumeen Unibertsitatea sortu zenean, Idazkaritzan jarduteko izendatu zuten, eta lan hori 1905ean hasi zen. 1917an irakasle izan zen Literatura Katedran. Administrazio-lana errutinazkoa eta desatsegina iruditu zitzaion. Hala ere, irakaslearen lana dedikazio handiz egin zuen. Bigarren hezkuntzako eskola izan arren, Maria Eugeniak Fakultate eskola gisa ematen zuen, autoreen interpretazioarekin eta irakurketarekin. Bere osasun egoera zela eta, Unibertsitatea utzi behar izan zuen 1922an, Erretiro-Legeari helduta.[4]

Ibilbide literarioa

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
900 belaunaldia:José Enrique Rodó, Emilio Frugoni, Carlos Reyles, Javier de Viana, Delmira Agustini, María Eugenia Vaz Ferreira, Julio Herrera y Reissig, Horacio Quiroga eta Florencio Sánchez

900 belaunaldiko kide izan zen eta modernismoaren goraldian parte hartu zuen. Delmira Agustiniren eta Julio Herrera y Reissig-en garaikidea izan zen. Hemezortzi urterekin hasi zen bere olerkiak errezitatzen eta 1894an argitaratu zituen.[2] Maria Eugeniak liburu bat argitaratu nahi zuen gaztetatik bere poemekin. Hala ere, bere izaera zapalduak, publizitatetik urrun, galarazi egin zion. Ordainetan, bere poemen kopiak ematen zizkien lagunei edo eskatzen zituztenei, egunkari edo aldizkarietan argitaratzeko.[5] Haren poesietako batzuk Rojo y Blanco Montevideoko egunkari eta aldizkarietan argitaratu ziren, Samuel Blixenen zuzendaritzapean; La Revista Nacional de Literatura y Ciencias Sociales, José Enrique Rodó, Víctor Pérez Petit eta Carlos eta Daniel Martínez Vigil anaiek zuzenduta; eta La Revista Julio Herrerak y Reissigek argitaratu eta zuzendu zuen. Azkenik, 41 poema aukeratu zituen, Fuego y Mármol edo Las Isla de Oro izenarekin argitaratzeko asmoa izan zuena, baina gero La isla de los cánicos izena jarri zion. Hala ere, hil aurretik ezin izan zuen ekitaldia amaitu, eta Carlos Vaz Ferreira nebak osatu zuen. Bi bilduma-bolumenak, Kantuen uhartea eta Kantuen beste uhartea (Emilio Oribek argitaratutako eskuizkribu argitaragabeekin), 1924an (edo 1925) eta 1959an argitaratu ziren.[2] Solís antzokian estreinatutako hiru antzezlan idatzi zituen. «Harri filosofala» 1908an, «Erromesak» 1909an eta «Resurrexit» 1913an.

Lanaren esanahia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Bere poesian erromantizismoaren, metafisikaren eta sinbolismoaren ezaugarriak daude, baina funtsean modernista berantiarra izan zen. Bere ibilbide poetikoa hiru etapatan bana daiteke. Lehenengoan ezaugarri neorromantikoak dituen poesia garatu zuen. Bigarren etapan, beste poeta garaikide batzuen eragina jaso zuen, hala nola Álvaro Armando Vasseurena, eragin modernistarekin. Hirugarren etapan, poesia pertsonalagoa eta metafisikoagoa garatu zuen, bizitza eta sufrimendua bizipenez goresten zituena.[2][4] Bere poemetan bakardadea, desolazioa eta tragedia dira nagusi. Maitasuna desio huts gisa tratatzen da, eta maitalea beti da ideala, ezinezkoa. Maria Eugeniak poesia germaniarra gurtzen zuen; hala ikasi zuen hizkuntza poemak irakurtzeko, Heinrich Heine bezalako poeten jatorrizko bertsioetan.[6]

Hil ondoko konpilazioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • La isla de los cánticos/ Kantuen uhartea (1924) (azalean), 1925 (estalkian).[3]
  • La otra isla de los cánticos/ Kantuen beste uhartea. Emilio Oribe, Impresora Uruguayaren hitzaurrea. Montevideo. 1959

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ Martinez, Antonio H.; Ferreira, Maria Eugenia Vaz. (1988-03). «Poesias Completas» Hispania 71 (1): 88.  doi:10.2307/343210. ISSN 0018-2133. (Noiz kontsultatua: 2022-07-18).
  2. ↑ a b c d Kirkpatrick, Gwen. (julio-diciembre de 1988). «Reseña de María Eugenia Vaz Ferreira» Revista Iberoamericana LIV (144-145): 1056-1058..
  3. ↑ a b Arturo Sergio Visca (1979). La mirada crítica y otros ensayos. Academia Nacional de Letras, Montevideo.. .
  4. ↑ a b c «María eugenia Vaz Ferreira. Apuntes» Revista Pegaso VIII (72).
  5. ↑ Carlos Sabat Ercasty. (1954). Biografía. .
  6. ↑ «Suplemento de El Día sobre María Eugenia Vaz Ferreira» El Día 2 (24) 16 de julio de 1933.

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]