Բեսի Հեդ

Բեսի Հեդ
Ծնվել էհուլիսի 6, 1937(1937-07-06)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՊիտերմարիցբուրգ, Նատալ, Հարավաֆրիկյան Միություն[1]
Վախճանվել էապրիլի 17, 1986(1986-04-17)[1][2][3][…] (48 տարեկան)
Վախճանի վայրՍերովե, Բոտսվանա[1]
Մասնագիտությունվիպասան, լրագրող, գրող և ուսուցչուհի
ԱզգությունColoured?
Քաղաքացիություն ՀԱՀ և  Բոտսվանա
ԿրթությունՄիջազգային գրական ծրագիր
Ուշագրավ աշխատանքներMaru? և When Rain Clouds Gather?
Պարգևներ
Իխամանգա շքանշան

Բեսի Հեդ (ծննդյան անունը՝ Բեսի Ամելիա Էմերի, վերցրել է ամուսնու ազգանունը (անգլ.՝ Bessie Head, Bessie Amelia Emery, հուլիսի 6, 1937(1937-07-06)[1][2][3][…], Պիտերմարիցբուրգ, Նատալ, Հարավաֆրիկյան Միություն[1] - ապրիլի 17, 1986(1986-04-17)[1][2][3][…], Սերովե, Բոտսվանա[1]), հարավաֆրիկացի և բոտսսվանացի գրող, ստեղծագործել է անգլերեն։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1937 թվականի հուլիսի 6-ին Պիտերմարիցբուրգում սպիտակամորթ մորից և ոչ սպիտակամորթ հորից, ինչը այն ժամանակվա ՀԱՀ-ի օրենքներով անօրինական էր[4]։ Բեսիի մայրը՝ Բեսի Ամելիա Էմերին, եղել է հարուստ հարավաֆրիկյան ընտանիքից[5] և իր առաջին երեխայի մահվանից հետո որոշ ժամանակ անցկացրել է հոգեբուժարանում։ Վարկածներից մեկի համաձայն (գրողի ծննդի և կյանքի պայմանների մասին շատ տեղեկություններ մինչև վերջ պարզված չեն), մայրը նրան ունեցել է հոգեբուժարանի ստորին աշխատակիցներից մեկից։ Փաստացիորեն Բեսին չի ճանաչել իր ծնողներին։ Սովորել է ոչ սպիտակամորթ աղջիկների գիշերօթիկ դպրոցում գունավոր Դուրբանում[6]։ Առաջին պատմվածք-առակը գրել է 1951 թվականին։ Ավարտել է երկամյա ուսուցչական դասընթացներ։ 1950-ականներին և 1960-ականներին դասավանդել է Դուրբանում, Քեյփթաունում, Յոհանեսբուրգում, զբաղվել է լրագրությամբ, տպագրվել է «Drum» ընտանեկան հանդեսում, որը հասցեագրված էր սևամորթ հանրությանը։ 1960 թվականին ձերբակալվել է ապարտհեյդի դեմ հանդես եկող Pan Africanist Congress ազգային շարժման հետ կապերի համար, փորձել է ինքնասպան լինել, ուղարկվել է հոգեբուժարան։ Աշխատանք չի ունեցել, նրա տեղաշարժը երկրում սահմանափակվել է (իշխանությունները մերժել են անձնագիր տալ)։ 1961 թվականին ամուսնացել է, 1962 թվականին ծնվել է նրա որդին։ 1963 թվականին ամուսինները բաժանվել են (պաշտոնական ամուսնալուծությունը տեղի է ունեցել 1986 թվականին)։ 1964 թվականին արտագաղթել է Բեչուանալենդ (հետագայում՝ Բոտսվանա), բազմիցս փորձել է ստանալ Բոտսվանայի քաղաքացիություն, ինչը հաջողվել է միայն 1979 թվականին։ Ամեն տեղ աութսայդեր է մնացել, ունեցել հոգեկան խանգարման նոպաներ է, մի քանի անգամ տեղափոխվել է հիվանդանոց։ Կյանքի վերջին տարիներին շատ է խմել։

Մահացել է հեպատիտից քաղաքային հիվանդանոցում, երբ դեռ նոր էր սկսել հռչակ ձեռք բերել (այդ թվում՝ միջազգային) և հաղթահարել աղքատությունը[7][8]։

Ստեղծագործություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեսի Հեդի ստեղծագործությունների մեծ մասի գործողությունը զարգանում է Սերովում. բացառություն է «Կարդինալներ» նովելներից բաղկացած վեպը, որը գրվել է դեռևս ՀԱՀ-ում, սակայն հրապարակվել է հետմահու։

Գրքեր

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Երբ հավաքվում են անձրևաբեր ամպերը / When Rain Clouds Gather (1968)
  • Maru (1971)
  • Իշխանության հարց / A Question of Power (1974, ներառվել է XX դարի 100 լավագույն աֆրիկյան գրքերի ցանկում)
  • Անձրևի աստծուն սպասելիս / Looking for a Rain God (1977)
  • The Collector of Treasures and Other Botswana Village Tales (1977, նովելներ)
  • Serowe: Village of the Rain Wind (1981, նոն-ֆիքշն)
  • A Bewitched Crossroad (1984)
  • Պատմվածքներ քնքշության ու իշխանության մասին / Tales of Tenderness and Power (1989, նովելներ)
  • A Woman Alone: Autobiographical Writings (1990, ինքնակենսագրական երկ)
  • A Gesture of Belonging: Letters from Bessie Head, 1965—1979 (1991, նամակներ)
  • The Cardinals (1993)
  • Imaginative Trespasser. Letters between Bessie Head, Patrick and Wendy Cullinan 1963—1977 (2005, նամակներ)

Ճանաչում և պարգևներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Բեսի Հեդի արխիվը պահվում է Բոտսվանայի թագավորի Համա III-ի անվան թանգարանում[9]։ 2003 թվականին գրողը հետմահու պարգևատրվել է Հարավային Աֆրիկայի Իհամանգա ազգային շքանշանով[10]։ 2007 թվականին Բոտսվանայում ստեղծվել է Բեսի Հեդի ժառանգության հիմնադրամը, սահմանվել է մրցանակ իր անունով[11]։ Պիտերմարիցբուրգի գրադարանը կոչվել է Բեսի Հեդի անունով։ Նրա ստեղծագործությունները բազմիցս վերահրատարակվել են, թարգմանվել բազմաթիվ լեզուներով։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Encyclopædia Britannica
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)
  4. ↑ Lewis, Desiree (2003). Margaret J. Daymond; Dorothy Driver; Sheila Meintjes (eds.). Bessie Head. Feminist Press at CUNY. էջ 290. ISBN 9781558614079. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 7-ին. {{cite book}}: |work= ignored (օգնություն)
  5. ↑ «Bessie Head (1937-1986) • BlackPast». BlackPast (ամերիկյան անգլերեն). 2011 թ․ դեկտեմբերի 3. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 7-ին.
  6. ↑ Mary Ellen Snodgrass, "Head, Bessie (Bessie Amelia Emery Head)", Encyclopedia of the Literature of Empire, Infobase Publishing, 2010, pp. 131-132.
  7. ↑ «Head, Bessie: Introduction | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Վերցված է 2019 թ․ մայիսի 7-ին.
  8. ↑ «Bessie Head | Encyclopedia.com». www.encyclopedia.com. Վերցված է 2020 թ․ մայիսի 30-ին.
  9. ↑ "Museum publishes Catalogue of the Bessie Head Papers", Bessie Head Heritage Trust.
  10. ↑ «Profile of Bessie Head». S A National Orders. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 27-ին. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 26-ին.
  11. ↑ Bessie Head Literature Awards.

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Brown, Coreen, The Creative Vision of Bessie Head. Rosemont Publishing & Printing Corp., Massachusetts; Associated University Presses, New Jersey, London & Ontario. 2003.
  • Curry, Ginette. "Toubab La!": Literary Representations of Mixed-race Characters in the African Diaspora.Cambridge Scholars Pub., Newcastle, England.2007 [1].
  • Giffuni, C. "Bessie Head: A Bibliography," A Current Bibliography on African Affairs, Vol. 19(3), 1986–87.
  • Microsoft Encarta 98 Encyclopedia, 1993–97
  • Ibrahim, Huma. Bessie Head: Subversive Identities in Exile (1996), Charlottesville: University Press of Virginia. 0-8139-1685-2
  • Eilersen, Gillian Stead. Bessie Head: Thunder Behind Her Ears - Her Life and Writings (Studies in African Literature) (1995), Cape Town: James Currey, 0-85255-535-0; (1996) London: Heinemann

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ