Գեո Միլև

Գեո Միլև
բուլղար․՝ Гео Милев
Ծննդյան անունբուլղար․՝ Георги Милев Касабов
Ծնվել էհունվարի 15, 1895(1895-01-15)[1][2]
ԾննդավայրՌադնևո, Բուլղարիայի իշխանություն[3][4]
Վախճանվել էմայիսի 15, 1925(1925-05-15)[5] (30 տարեկան)
Վախճանի վայրՍոֆիա, Բուլղարիայի թագավորություն[5]
Մասնագիտությունգրող, բանաստեղծ, գրական քննադատ, լրագրող, թարգմանիչ և նկարիչ
Քաղաքացիություն Բուլղարիա
ԿրթությունՍոֆիայի համալսարան
ԱմուսինMila Keranova?
ԶավակներԼեդա Միլևա և Bistra Avramova?
 Geo Milev Վիքիպահեստում

Գեո Միլև (իսկականը՝ Գեորգի Միլև Կասաբով, հունվարի 15, 1895(1895-01-15)[1][2], Ռադնևո, Բուլղարիայի իշխանություն[3][4] - մայիսի 15, 1925(1925-05-15)[5], Սոֆիա, Բուլղարիայի թագավորություն[5]), բուլղարացի բանաստեղծ։

Հրատարակել է «Վեզնի» («Կշեռք», 1919-1922) գրական ամսագիրը, այնուհետև՝ «Պլամկ» («Բոց», 1924-1925) հակաֆաշիստական ամսագիրը՝ պրոպագանդելով մարքսիզմը, պաշտպանելով ռեալիստական ավանդույթները։ Միլևի գլխավոր ստեղծագործությունը «Սեպտեմբեր» (1924, հայ հրտ․ 1930) հերոսա-ռոմանտիկական պոեմն է, որը պատկերում է ժողովրդական վերելքը և 1923 թվականի Սեպտեմբերյան հակաֆաշիստական ապստամբության ճնշման ողբերգական դրվագները։ Զոհվել է ֆաշիստական զնդանում։

Գեո Միլևի դուստրն է գրող և թարգմանչուհի Լեդա Միլևան։

Կենսագրություն և ստեղծագործություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Ծնվել է 1895 թվականին Ռադնևայի մոտակայքում, ուսուցչի ընտանիքում։ Ընտանիքը շուտով տեղափոխվում է Ստարա Զագորա, որտեղ նրա հայրը՝ Միլիո Կասաբովը, բացել էր գրախանութ և հրատարակչություն։ 1907 թվականին Գեո Միլևը հրատարակում է իր առաջին բանաստեղծությունը մանկական «Սլավեյչե» ամսագրում։

Սովորել է Ստարա Զագորայի գիմնազիայում (1907-1911), որտեղ հրատարակել է ձեռագիր ամսագրեր, հավաքել հավաքածուներ, որոնք նկարազարդել է, գրել է հումորային, հայրենասիրական և քնարերգական բանաստեղծություններ՝ Պենչո Սլավեյկովի ոճով։ Գիմնազիայում սովորելու ընթացքում նա սովորել է ռուսերեն և կարդացել է բնագիր ռուսերեն դասականներին։ Այնուհետև սովորել է Ռոմանտիկ բանասիրություն Սոֆիայի «Սուրբ Կլիմենտ Օհրիդսկի» համալսարանում (1911-1912), որից հետո ուսումը շարունակել է Լայպցիգում (1912-1914)։ Այնտեղ նա հաճախել է փիլիսոփայության և թատերական արվեստի դասախոսությունների և թեզ է գրել Ռիչարդ Դեմելի գործերի վերաբերյալ։ Այս ընթացքում նա հետաքրքրություն է ցուցաբերել գերմանական ժամանակակից գրականության նկատմամբ։ 1914 թվականի հուլիսից հոկտեմբեր ամիսներին նա ապրել է Լոնդոնում, որտեղ ծանոթանում է Էմիլ Վերհառնի հետ։ Վերհառնը Միլևի գործերը հետագայում թարգմանել է բուլղարերեն։ Վերհառնը հսկայական ազդեցություն է ունեցել Միլևի ամբողջ ստեղծագործական աշխատանքի վրա։

1914 թվականի հոկտեմբերին նա վերադառնում է Գերմանիա։ Համբուրգում նրան ձերբակալում են Մեծ Բրիտանիայի օգտին լրտեսության կասկածանքով, բայց ապացույցների բացակայության պատճառով ազատ է արձակվել, որից հետո նա վերադառնում է Բուլղարիա։ 1915 թվականին Ստարա Զագորայում ստեղծում է թատերական խումբ։ Միևնույն ժամանակ, նա նպատակ է դնում Բուլղարիային ծանոթացնել ժամանակակից եվրոպական գրականությանը, որի համար նա թարգմանեց այնպիսի բանաստեղծների բանաստեղծությունները, ինչպիսիք են Ստեֆան Մալարմեն, Ռիչարդ Դեմելը, Պոլ Վերլաինը և Էմիլ Վերհառնը, և դրանցից յուրաքանչյուրի գործերը հրապարակեց որպես առանձին գիրք՝ ավելացնելով իր ակնարկները։ Գրքեր հրատարակելու համար նա օգտագործել է իր հոր տպարանը, որը կանչվել էր ռազմաճակատ[6]։

Գեո Միլև, ինքնանկար

1916 թվականի մարտին զորակոչվում է բանակ և սեպտեմբերին սպայական կուրսն ավարտելուց հետո նրան ուղարկվում են Դոիրան լճի մոտակայքում գտնվող ճակատ։ 1917 թվականի ապրիլի 27-ին, բրիտանական և իտալական զորքերի հետ մարտում, նա ծանր վիրավորվում է, կորցնում է աչքը և ստանում գլխի ծանր վնասվածքներ։ Այնպես որ կորցրած աչքը նկատելի չէր, նա ամբողջ կյանքում օգտագործում էր հատուկ սանրվածք, որը ծածկում էր աչքը։ Նրան 1918 թվականի մարտին ուղարկում են Գերմանիա բուժման, բայց շուտով ընդհատվում է նրա բուժումը և նա ամբողջովին ընկղմվում է Բեռլինի մշակութային կյանքում, որտեղ նա ապրել է մինչև 1919 թվականի մարտը և հետևել է Ֆրանսիացի Պֆեմֆերտի և նրա ամսագրի՝ «Die Aktion»-ի շուրջ ձևավորված էքսպրեսիոնիստական շրջանակին[7]։

Սոֆիա վերադառնալուց հետո նա ամուսնանում է դերասանուհի Միլա Կերանովայի հետ, ով նոր էր ավարտել Փարիզի լեզվաբանության դասընթացը։ Նա դառնում է երկու դուստրերի հայր և ընտանիքի հետ ֆինանսական միջոցների բացակայության պատճառով ապրում է Սոֆիայի կենտրոնում գտնվող մեկ սենյականոց բնակարանում։ 1919-1922 թվականներին հրատարակել է «Վեզնի» («Կշեռք», 1919-1922) գրական ամսագիրը,, որը դարձել է կենտրոն բուլղարական ժամանակակից արվեստի, հատկապես սիմվոլիզմի համար։ 1920-1923 թվականներին նա նաև բեմադրել է մի քանի ներկայացում Բուլղարիայի ազգային թատրոնում։

1922 թվականից սկսած Միլևի գործունեությունը, որը մինչ այդ ապաքաղաքական էր, ստանում է հստակ քաղաքականացված բնույթ։ Նույն թվականին նա միանում է Բուլղարիայի Կոմունիստական կուսակցությանը։ 1924 թվականի հունվարին նա սկսում է հրատարակել սուր բծախնդրություն ունեցող «Ֆլեյմի» ամսագիրը (բուլղար՝ Plamk): Մասնավորապես, այնտեղ տպագրվել է նրա «Սեպտեմբեր» բանաստեղծությունը, որը նվիրված է 1923 թվականի սեպտեմբերի 23-ի կոմունիստական ապստամբությանը։ Շրջանառությունը առգրավվեց, և 1925 թվականի մայիսի 14-ին Միլևը դատարանի կողմից դատապարտվեց 20 հազար լևայի տուգանքի և մեկ տարվա ազատազրկման[7]։ Կառավարության կողմից սուրբ շաբաթվա տաճարում տեղի ունեցած պայթյունից հետո կառավարության կողմից իրականացված հակակոմունիստական ահաբեկչության ֆոնին, մայիսի 16-ին, նա կանչվում է ոստիկանության կողմից հարցաքննության, որտեղից էլ չի վերադառնում։ Երեսուն տարի անց նրա մարմինը հանձնվում է Սոֆիայի մերձակայքում գտնվող Իլյանցում (այժմ Իլյանցը Սոֆիայի բնակելի տարածք է), որտեղ թաղված էին ահաբեկչության զոհ դարձած նշանավոր մտավորականներ։

Գեո Միլևայի անունով է կոչվել Սոֆիայի շրջաններից մեկը։

Նրա դուստրը՝ Լեդա Միլևան (1920-2013), նույնպես հայտնի գրող է։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 Artists of the World Online, Allgemeines Künstlerlexikon Online, AKL Online (գերմ.) / Hrsg.: A. Beyer, B. Savoy — B: K. G. Saur Verlag, Verlag Walter de Gruyter, 2009. — ISSN 2750-6088 — doi:10.1515/AKL
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.the-bulgarian-insider.com/bulgaria/InterestingInfo/FamousBulgarians/tabid/521/language/en-US/Default.aspx
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 http://the-bulgarian-insider.com/bulgaria/InterestingInfo/FamousBulgarians/tabid/521/language/bg-BG/Default.aspx
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Милев Гео // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
  6. ↑ Милев, Юли; Кюркчиев, Станимир; Кехайов, Иван; Милев, Юл.; Кюркчиев, С.; Кехайов, И.; Milev, Y.; Kyurkchiev, S.; Kehayov, I. (1987-01). «Приложение на моноклоналните антитела в експерименталната и клиничната онкоимунология». Biotechnology & Bioindustry. 2 (3): 3–10. doi:10.1080/02052067.1987.10819279. ISSN 0205-2067.
  7. ↑ 7,0 7,1 Кирчанов, Максим (2009). «Национална идентичност в българската литература по А. Алипиева, Как се прави аван-гард: Литературните проекти на Гео Милев от "Лира"/"Изкуство" до "Везни" по М. Горчева, Модерната география на културата по Съст. Албена Вачева». Ab Imperio. 2009 (2): 411–417. doi:10.1353/imp.2009.0124. ISSN 2164-9731.

Արտաքին հղումներ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Գրականություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Смирненский X., Милев Г., Вапцаров Н. Избранное, М., 1976.
  • Д. Ф. Марков, Гео Милев — В кн.: Болгарская поэзия первой четверти XX века, М., 1959, с. 220—270.
  • Г. Марков, Гео Милев— София: Наука и изкуство, 1964.
  • Сентябрь / Пер. М.Павловой.— В кн.: Смирненский X., Милев Г., Вапцаров Н. Избранное, М., 1976, с. 155—176.
  • Злыднева Н. В. Гео Милев в зеркале русского авангарда // Болгария и Россия (XVIII—XX вв.): взаимопознание: (по материалам двусторонней научной конференции, София, 2007 г., и междисциплинарного форума «Болгария и Россия — пути к взаимности», 2008 г.) / Российская академия наук, Институт славяноведения; Болгарская академия наук, Институт литературы. — М.: Наука, 2010.
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 536)։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գեո Միլև» հոդվածին։
 ⛭ 
  Բառարաններ և հանրագիտարաններ